Democratisch
gouverneur Martin O’Malley ondertekende in 2013 de wet, goedgekeurd
door het parlement van de staat Maryland, die de doodstraf afschafte
als mogelijk vonnis in rechtszaken. De nieuwe wet sprak zich echter
niet uit over uitstaande doodvonnissen. Sommige Amerikaanse
deelstaten die eveneens de doodstraf afschaften hadden dat wel
gedaan. Een aantal, zoals Maryland, deden dat niet. Dat was meestal
een gevolg van het politiek compromis dat werd bereikt om de wet op
de afschaffing er door te krijgen
Anthony Grandison
Vernon
Lee Evans was in 1984 al ter dood veroordeeld samen met Anthony
Grandison. Zij kregen de doodstraf voor de moord op Susan Kennedy en
David Scott Pechowicz. Die zouden getuigen op het proces voor
drugshandel, waarvoor Grandison reeds aangehouden was. Beiden werden
echter veroordeeld op basis van de getuigenis van Cheryl Pechowicz,
echtgenote van David Scott Pechowicz en zuster van Susan Kennedy. Zij
wist immers te ontsnappen aan de geplande moord.
In
1991 werd de doodstraf van Evans al een keer omgezet in levenslang.
Tijdens een nieuw proces over dezelfde in 1992 werd hij echter
opnieuw ter dood veroordeeld. Sindsdien heeft hij alle
beroepsprocedures tegen het vonnis uitgeput. Zijn executie werd in
2012 uitgesteld, naar aanleiding van de debatten in het
deelstaatparlement over de mogelijke afschaffing van de doodstraf.
Vooral
deze zaak was zeer controversieel. Anthony Grandison was een zware
crimineel, berucht voor de wreedaardig manier waarop hij concurrenten
in de drugshandel aanpakte. Hij werd verdacht van meerdere moorden,
waarvoor uiteindelijk nooit definitief bewijs werd gevonden. Het is
vooral zijn zaak, die werd gebruikt als argument door de voorstanders
van het behoud van de doodstraf.
Over
de andere criminelen werd minder heibel gemaakt. Heath William Burch
werd in 1995 ter dood veroordeeld voor een dubbele moord. Jody Lee
Miles werd in 1997 ter dood veroordeeld, eveneens voor moord. In hun
geval ging het om eerder kleine, marginale criminelen die tot voor
hun ultieme misdaad geen zwaar verleden hadden. Hun vonnissen hadden
nog niet alle mogelijke beroepsprocedures doorlopen. Een vijfde
persoon, John Booth-El, ter dood veroordeeld in 1983 stierf een
natuurlijke dood in april 2014.
In
de praktijk wisten de betrokkenen reeds sinds 2006 dat hun doodstraf
waarschijnlijk niet zou worden uitgevoerd. Nu krijgen ze daarover
volledige zekerheid. Het besluit van de gouverneur houdt wel in dat
ze geen enkele kans krijgen op vrijlating of kwijtschelding van
straf.
Steun van de families van de slachtoffers
De
wet voor de afschaffing kreeg de wind in de zeilen, toen de families
van de slachtoffers in de zaak van Grandison, zich er achter
schaarden. De goedkeuring van de wet in 2013 was het eindresultaat
van jarenlange inzet van burgerbewegingen in de staat Maryland en
daarbuiten.
Diann
Rust-Tierney, directeur van de National Coalition to Abolish the
Death Penalty hoopt dat de beslissing van de gouverneur van Maryland nog meer
deelstaten zal aanzetten om dezelfde stap te zetten.
De voortschrijdende afschaffing van de doodstraf in de VS is merkwaardig en zelfs enigszins contradictorisch. De publieke opinie in de VS is de voorbije jaren,
onder meer door de Tea Party Movement, immers zwaar naar rechts opgeschoven.
Toch wordt vastgesteld dat, met uitzondering van de staat Texas,
effectieve doodvonnissen minder en minder worden uitgesproken en dat
meer en meer doodvonnissen in beroep worden omgezet in lagere
straffen.
Algemene tendens
Het
is bovendien geen zaak die verschillend loopt over de partijlijnen heen.
Ook deelstaten met solide Republikeinse meerderheden en Republikeinse
gouverneurs hebben gepleit voor de afschaffing van de doodstraf. Er
zijn bovendien de voorbije jaren meerdere spectaculaire onthullingen geweest
van dwalingen van het gerecht, waarbij veroordeelden na soms
tientallen jaren procederen niet alleen lagere straffen kregen, maar
dikwijls ook werden vrijgesproken, omdat ze uiteindelijk volledig
onschuldig bleken te zijn.
18
van de 50 Amerikaanse deelstaten hebben de doodstraf afgeschaft. (zie
de kaart hier). 30 andere deelstaten hebben sinds 2010 geen doodvonnis meer
uitgevoerd. Sinds de doodstraf in 1976 opnieuw werd toegelaten door
het federale Hooggerechtshof werden 146 terdoodveroordeelden
uiteindelijk onschuldig bevonden aan de misdaden waarvoor ze waren
veroordeeld.
De
VS worden ook voortdurend bekritiseerd voor het ter dood veroordelen
van minderjarigen en geesteszieken. Bovendien weigeren de
Amerikaanse rechtbanken consulaire bijstand van de ambassades aan
buitenlanders. De VS heeft nochtans alle verdragen ondertekend die
het executeren van minderjaringen en van mentaal zieke personen
verbieden, evenals het verdrag dat consulaire bijstand aan
buitenlanders verplicht.
Bronnen:
Gov.
O’Malley to commute sentences of Maryland’s remaining death-row
inmates
A
Potential 2016 Contender Just Took Every Prisoner Off His State’s
Death
Row
Governor
O’Malley Issues Statement on the Four Remaining Inmates Sentenced
to Death in Maryland
