Deze blog schrijf ik in London, de schemering is net ingevallen. Soms gebeuren er, zoals bekend, wonderen in deze “Twilight Zone”
Nabij Crystal Palace bevind ik mij, aan de desk waar ik enkele jaren geleden Vrije Tribunes schreef voor Knack. Dat was in een poging bij te dragen aan deblokkering van de nationale politiek, waar de regeringsonderhandelingen al meer dan een jaar aansleepten. Ook vandaag doen zich opmerkelijke patstellingen voor in de nationale en internationale leefwereld. Inspiratie van goed niveau lijkt daarom weer meer dan welkom. In sommige jaren lijkt de inspiratie de geesten van profetische mensen rijkelijk te bevloeien en vinden er gebeurtenissen plaats die een langdurige dynamiek zullen opstarten. In 1962 bijvoorbeeld.
In dat jaar schreef de mariene biologe Rachel Carson haar roman ‘Silent spring’, die de kickstart zou gaan worden voor de wereldwijde Milieubeweging. Het schrikbeeld van een lente zonder vogelzang wegens overmatig gebruik van pesticiden sloeg aan. In dat jaar riep ‘de goede paus’ Johannes XXIII een Algemeen Concilie samen in het Vaticaan, wat het begin betekende van herbronning die tot op heden doorwerkt. In het jaar ’62 werd tevens Peter Brosens geboren, de Vlaamse regisseur die de ecologische boodschap brengt door middel van originele, betoverende films zoals ‘Het vijfde seizoen’ en ‘Khadak’. De vader van Peter, Ivo Brosens, was in de morgen van 27 juni van dat speciale jaar als aankomende gynaecoloog betrokken bij nog een andere geboorte; het gewone wonder verliep routineus en goed . De eerste zoon van een vrouw van eenendertig, die op die leeftijd al een zeer uitzonderlijk professioneel traject achter de rug had. Een beschrijving van haar persoonlijk profiel lukt het best door te zeggen: een ‘Mary Poppins avant la lettre’. Die wonderbare figuur dook juist in die tijd op in romans van mevrouw P. L. Travers, Britse journaliste, dichteres en schrijfster die haar jeugd had doorgebracht in Australië. De kersverse moeder heette Maria en had zich als “gouvernante” bekommerd over de opvoeding van kringetjes van kinderen van de Europese elite, sommigen behoorden tot de adel, andere niet, in uithoeken van het continent als Helsinki (Finland), Stockholm (Zweden), Athene, Wiltshire (UK) en Antwerpen. Deze supernanny, die haar reizen geheel zelfstandig maakte met behulp van een bescheiden budget, vertoonde inzet die getuigde van een buitengewone openheid, scherpzinnigheid en creativiteit. Zo slaagde zij er in op de diverse locaties waar zij haar originele beroep had uitgeoefend, telkens de taal te leren spreken door ‘osmose’: zij luisterde actief en aandachtig naar de kinderen zelf, en pikte zo het nodige op. Mary Poppins is ‘the world’s most famous nanny’, zo stelt de cover van het boek van Travers (1899-1996), dat ik gisteren door een gelukkig toeval aantrof in Waterstones boekhandel in Camden. De schrijfster wilde overigens nooit gezegd hebben dat zij Poppins ‘schiep’. Zij stelde steeds:”Mary just arrived”. (Dit doet denken aan Alice Walker, schrijfster die we introduceerden in de vorige blog, die benadrukt dat de personages in ‘The color purple’, Celie, Shug Avery, Mister… haar ‘als medium uitkozen om tot leven te komen’). Het charmante, verrassende, betoverende en intrigerende verhaal van de strenge maar bekwame en alom geliefde nanny die opvalt door haar Britse flair, zelfzekerheid en de inzet van een onweerstaanbaar grappige toverkracht, bereikte een wereldpubliek toen Julie Andrews in 1964 de rol speelde in de Disneyfilm. Mary Poppins komt in deze parabel op een dag letterlijk aangewaaid bij Mr Banks, lid van een familie van bankiers en internationale investeerders, precies op tijd om de dringend vacante functie van gouvernante op te nemen over de vier kinderen. Een van de dieperliggende boodschappen van het verhaal is dat de wereld waar de mens almaar meer weet te bereiken dankzij inzet van kapitaal en technologie, een grote behoefte blijft hebben aan mensen die in staat zijn hun hart te volgen. De jonge Michael en zusje Jane verkiezen de eerste en voorlopig enige coin die zij verwerven aan het arme oude dametje te schenken dat de duiven te eten geeft op het Londense stadsplein, en gaan hiermee regelrecht in tegen het dwingende advies van hun grootvader, de steenrijke familiepatriarch, die suggereert het geld op de bank te zetten als eerste investering in industriële projecten van het Britse Imperium. Dat is immers wat hij zelf ooit deed en wat de start van veel macht en rijkdom werd. Het betreft een iconische en onvergetelijke mise en scene uit de filmgeschiedenis van de 20ste eeuw, die een eeuwige worsteling in het mensenhart verbeeldt. De gedachte dringt zich op dat die fundamentele keuze in het mensenhart vandaag wel zeer actueel is, hier op slechts een paar mijl afstand van de torenflats van het financiële hart van The City. Ik zag ze sprookjesachtig oplichten aan de horizon toen ik de heuvel van Westow Hill beklom. De Londonse City werd onlangs nog als ‘ongelofelijk’ immoreel, in zichzelf gekeerd en kortzichtig bevonden door een Vlaamse Onderzoeksjournalist die er een essay aan wijdde. In Knack van deze week geeft niemand minder dan Roger Scruton een andere kijk op de zaak. Onze core values als Europeanen zijn aan reshuffling toe, zo veel is duidelijk. Terug naar 1962. De zoon van ‘de Vlaamse Mary Poppins’ bij het verlaten van zijn veilige matrix in de handen van de gynaecoloog terecht met een intense vuurrode teint op het gezicht en lijfje. Boordevol enthousiasme en energie blijkbaar. Het kind bleek al gauw goed gezond, alert van geest en gevoelig voor sfeer, voor betekenisdragende situaties, voor het appel dat uitgaat van de natuur, dieren, zon en levensverhalen. In de zomer van 1988, net voor hij afstudeerde, raakte de jonge man tijdens een boottocht op de Nijl bevriend met J. Vangansbeke. Dat is de auteur van het pas verschenen werk ‘Hirohito. De efficiente buiging van de edelman’. Deze Japanse keizer, die als een onwaarschijnlijke survivor bekend staat, is de tweede mariene bioloog in dit verhaal, na Rachel Carson. De passie van de ornithologie dan weer, en voor de bescherming van de natuur, zou Peter Brosens en de auteur van de column die u nu leest samen brengen tijdens ontmoetingen, exploratieve expedities, debatten en beschermingsacties vanaf 1976. Meer nog, de Vlaamse Mary Poppins is mijn moeder. Zij maakt de cirkel rond door haar oude dag in de stad van de iconische Mary Poppins door te brengen. Het is vandaag haar 84ste verjaardag, een gelegenheid om mijn dankbaarheid en eerbied te uiten.
Wij mannen menen al eeuwen dat wij de Wereld doen draaien. Op bijna onmerkbare wijze is intussen echter overal, onstuitbaar en vol charmante betovering, de doorleefde, doorvoelde, bezielde en verzorgende creativiteit aan het werk van intelligente vrouwen. Dat is geen sprookje.
