Het oordeel van het boegbeeld van het socialisme in Portugal over twee jaar besparingsbeleid door de centrumrechtse coalitieregering onder leiding van premier Pedro Passos Coelho (PSD) is ronduit vernietigend: “Het gaat met Portugal van kwaad naar erger”, fulmineert Soares, die nog herstellende is van een zware chirurgische ingreep die hem in januari bijna het leven koste.

Technocraat is ‘neoliberale fanaticus’

Vítor Gaspar (52), die als technocraat met ervaring in de Europese instellingen en de Banco de Portugal, minister van Financiën werd, zonder enige politieke ervaring of lidmaatschap van een partij, heeft zich altijd een hevig voorstander getoond van een verregaand besparingsbeleid.

Meer dan eens heeft hij zijn collega’s in de regering op hun plicht gewezen om vooral niet toe te geven aan straatprotest. Dit alles om tegemoet te komen aan de strenge eisen van de trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank, Internationaal Monetair Fonds) in ruil voor een hulppakket van 78 miljard euro.

Voor Soares is hij de kop van Jut. Hij noemt hem “een neoliberale fanaticus die alleen aan de belangen van de markten denkt en de gevolgen voor de mensen totaal negeert”.

“Het gevoerde besparingsbeleid is een regelrechte ramp voor Portugal, zoals trouwens voor de gehele eurozone. Alle politici die momenteel aan de macht zijn, begaan dezelfde fouten, maar de ergste van allemaal is zeker minister van Financiën Vítor Gaspar. Wat mensen overkomt als gevolg van dat neoliberale wanbeleid kan hem totaal niet schelen. Als de markten – zijn broodheren – maar gesust worden”, schrijft Soares in zijn column.

“Want er is helemaal niets te vieren”

Cynisch vermeldt Soares nog dat het een geluk is dat de regering zo ‘verstandig’ is geweest om haar tweede verjaardag niet te vieren, “want er is helemaal niets te vieren zoals alle Portugezen dagelijks aan den lijve kunnen ondervinden en ook blijkt uit alle statistieken. Vooral wie werkloos wordt, dreigt snel in armoede weg te zinken.”

Over de huidige golf van protesten en stakingen – de twee grootste vakbondscentrales UGT en CGTP hebben in gemeenschappelijk overleg een algemene staking aangekondigd voor donderdag 27 juni, de vierde al sinds november 2011 – van vakbonden en brede burgerbeweging, zegt Soares dat hij vreest dat de mensen alleen maar wanhopiger gaan worden als er niet naar hun legitieme verzuchtingen wordt geluisterd en de regering hardvochtig blijft doorgaan met het land kapot te besparen.

“Ik vrees de dag dat de mensen zullen ophouden met vreedzaam te betogen. Alleen al de beveiliging van de huidige regeringsploeg moet het land handenvol geld kosten.”

“Mensen die hun leven lang hard hebben gewerkt en sober hebben geleefd – een goede Portugese eigenschap – zien zich nu beroofd worden van hun schamele pensioen en waardige oude dag. Elke dag moeten meer en meer Portugezen de vuilnisbakken en afvalcontainers afschuimen om nog iets eetbaars te vinden voor zichzelf en hun gezin. Dit is een land als het onze onwaardig. Meer zelfs, het is een nationale schande”, roept Soares verontwaardigd uit.

“Mea culpa van IMF over Griekenland niet gehoord?”

Ook de premier zelf krijgt een flinke veeg uit de pan. Zaterdag had Passos Coelho zich in een interview met Expresso laten ontvallen dat hij zich opnieuw kandidaat zal stellen bij de volgende verkiezingen “om het gevoerde beleid te kunnen verder zetten, want daar heb je minstens twee legislaturen voor nodig”.

Soares vindt dat van “een ongelooflijke ongevoeligheid getuigen van wat het Portugese volk wil en verlangt”. “Dit is erger dan gebrek aan competentie, dit is gewoon onverantwoordelijk”, zegt Soares.

“Hebben deze mensen dan het mea culpa van het IMF over Griekenland niet gehoord? Zijn ze doof? Hebben ze de artikels van Nobelprijswinnaars als Paul Krugman en Joseph Stiglitz niet gelezen?”

Het gevoerde Europese bezuinigingsbeleid is een ramp, maar er schijnt enige kentering te komen. “Omdat de slachtoffers van dit beleid niet meer alleen de ‘luie’ Zuid-Europeanen treft (dixit Duits bondskanselier Merkel), maar ook Nederland, Zweden en, zo lijkt het, Finland tekenen van recessie vertonen. Dat Merkel bereid lijkt te zijn het beleid bij te sturen, heeft alles te maken met de naderende verkiezingen voor de Bondsdag in september en omdat de Duitse exportindustrie zelf de nadelen van dat beleid ondervindt”, schrijft Soares.

“Kortzichtig beleid hield Turkije uit EU”

Soares heeft het ook over Turkije, dat hij een ‘groot’ land noemt dat hij altijd bewonderde en beter wilde leren kennen.

“Ik heb het nooit onder stoelen of banken gestoken dat ik de Duits-Franse beslissing om Turkije uit de EU te houden een domme en kortzichtige houding heb gevonden. Als we Turkije – zoals toentertijd Portugal en Spanje na het einde van de militaire dictaturen – écht het vooruitzicht hadden geboden op volwaardig EU-lidmaatschap, hadden de huidige spanningen er waarschijnlijk vermeden kunnen worden”.

Erdogan heeft zeker veel goeds gedaan, maar is door machtshonger gedreven, in een dictator aan het veranderen, vreest Soares.

De oud-president van Portugal vindt dat de EU veel te weinig oog heeft voor de ontwikkelingen in de groeilanden. Vooral voor de CPLP, de Gemeenschap van de Portugeessprekende Landen, breekt hij een lans.

“Kaapverdië doet het bijzonder goed en heeft zich uit de diepste miserie weten te onttrekken. Brazilië staat gelukkig dicht genoeg bij Portugal om ons een hart onder de riem te steken, zoals bleek uit het recente bezoek van presidente Dilma Rousseff op 10 juni, de Dag van Portugal. Ook de economieën van Angola en Mozambique kunnen in de toekomst alleen maar belangrijker worden voor ons land”, hoopt Soares.