Yasmin is maar één geval. Hoewel de wettelijke huwbare leeftijd in Afghanistan 16 jaar is, was ze nog maar 8 toen haar familie, afkomstig uit een afgelegen gebied in de provincie Nangarhar, haar uithuwelijkte aan een 60-jarige man. Na vier ongelukkige jaren, vluchtte ze met een andere man waar ze verliefd op was.

Toen het stel gearresteerd werd, was Yasmin zwanger. Na de bevalling in de gevangenis werd ze vrijgelaten. Ze woont nu in een opvanghuis in Kaboel, bang dat haar familie en haar eerste man, nu 70 jaar oud, haar uit eerwraak zullen vermoorden.

Scheiding

“Het eerste wat we voor haar willen regelen, is een scheiding. Ze is nu 18 en heeft het recht om te scheiden”, zegt Safi, programmamanager van Women for Afghan Women, een organisatie die opvang en hulp biedt aan vrouwen en gezinnen. “De tweede stap is een goed huwelijk te sluiten met haar tweede man, de man waar ze van houdt. Door dit huwelijk wordt ook de straf van haar man verminderd. Ze kunnen dan samen gaan leven.”

Vrouwenactivisten hebben in Afghanistan vrouwenrechten op de agenda gezet gezorgd voor betere toegang van vrouwen tot onderwijs en gezondheidszorg, met name in de steden. Ook werden er in de afgelopen jaren opvanghuizen voor vrouwen opgezet.

Ondanks deze ontwikkelingen bleek uit een opiniepeiling die Thompson-Reuters in juni van dit jaar publiceerde, dat Afghanistan gezien wordt als het gevaarlijkste land ter wereld voor vrouwen. Dit heeft te maken met het geweld in het land, de armoede en de gebrekkige gezondheidszorg.

“Tussen 2001 en 2003 was er veel aandacht voor vrouwenrechten, daarna verminderde dat weer”, zegt Huma Safi. “Onze belangrijkste zorg is voorkomen dat we weer teruggaan naar de situatie van 15 jaar geleden. Niet alleen tijdens het talibanbewind, maar ook daarvoor was de situatie slecht.”

‘Zina’

Tijdens de Afghanistan-conferentie in Bonn op 5 december, schonk de Afghaanse president Hamid Karzai gratie aan een 21-jarig slachtoffer van verkrachting. Door een Afghaanse rechtbank was ze veroordeeld voor overspel. In de gevangenis beviel ze van haar kind.

Het presidentiele pardon in deze zaak was echter een uitzondering. De meerderheid van de ongeveer 700 vrouwen die in overvolle Afghaanse gevangenissen zitten, zijn veroordeeld voor overspel of ‘zina’ (seks buiten het huwelijk). Meestal is dat hun straf omdat ze weggelopen zijn uit een gedwongen huwelijk of na langdurige mishandeling. Vaak zitten hun kinderen bij hen in de gevangenis.
 

“Het gaat meestal om twee soorten zaken, met allerlei nuanceverschillen, zegt Heather Barr, onderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. “Bij het ene soort zaken gaat het om jonge meisjes die gedwongen worden te trouwen en die weglopen om het huwelijk te voorkomen. Soms doen ze dat alleen, soms worden ze geholpen door een man waar ze meestal geen romantische relatie mee hebben.”

“Een andere categorie zijn vrouwen die, meestal tegen hun wil, getrouwd zijn met een man en die thuis mishandeld worden”, zegt ze. “Ook zij lopen weg. Dit worden meestal zina-zaken, omdat er een andere man bij hen kan zijn.”

Corruptie

Barr zegt dat alle vrouwen die zij gesproken heeft advocaten hebben, maar de kwaliteit van deze advocaten laat te wensen over. Bij de rechtszaken wordt bovendien gebrekkig onderzoek gedaan en er is vaak gebrek aan bewijs. “Soms slaagt een man erin door omkoping zijn straf te ontlopen. Een vrouw kan dat niet op die manier doen”, zegt ze.

“Zina is strafbaar volgens de wet, maar weglopen niet. Toen ik dat aankaartte bij rechters en advocaten, zeiden ze dat de vrouw door weg te lopen het risico op zina loopt.” 

In 2009 heeft president Karzai een gezinswet getekend waarin clausules zijn opgenomen die het mogelijk maken voor 14-jarige meisjes om te trouwen. Getrouwde mannen mogen hun vrouw dwingen tot seks. Na hevige kritiek van maatschappelijke organisaties en de internationale gemeenschap, werd de wetgeving geamendeerd.

In hetzelfde jaar werd ook een wet aangenomen tegen geweld tegen vrouwen. Deze wet stelt huwelijken met te jonge meisjes, gedwongen huwelijken en verkrachting strafbaar. Uit een onderzoek van de Verenigde Naties blijkt dat rechters op verschillende plaatsen in het land een begin hebben gemaakt met toepassing van de wet, maar dat het gaat om een zeer klein percentage van het totaal aantal geweldszaken tegen vrouwen.

Gedwongen prostitutie

Slachtoffers zoals Zuhra, worden nog steeds achtervolgd door hun verleden. Zuhra was 12 jaar oud toen ze moest trouwen met een oudere man die al drie vrouwen had. Hij dwong haar tot prostitutie, totdat de politie hun huis binnenviel. Na haar arrestatie en een gevangenisstraf van twee jaar, kwam ze terecht in een opvanghuis. Ze is nu 17.
 
“We hebben een scheiding voor haar geregeld, maar ze wil weer trouwen. We proberen haar duidelijk te maken dat ze daar nog genoeg tijd voor heeft, er is geen haast bij”, zegt Huma Safi. “Maar ik kan haar wel begrijpen. Als ze uit de gevangenis komen, is het enige waar deze meisjes aan denken dat ze snel een man moeten vinden die hen kan beschermen.”