Toen de Malinese burgers in 2012 hun land ontvluchtten uit angst voor de islamistische rebellengroepen, dachten ze snel terug te kunnen keren. Maar ondanks de Franse militaire interventie zijn er nog maar weinig bereid om dat al daadwerkelijk te doen.

“Heb je het nieuws bekeken? Denk je echt dat we naar huis kunnen in deze omstandigheden?” vraagt Omar*, ondervoorzitter van de Malinese Organisatie van Vluchtelingenfamilies in Niamey, de Nigerese hoofdstad.

Gao, de thuisstad van Omar, blijft geteisterd worden door hevig gevechten en zelfmoordaanslagen. Maar veiligheid is niet het enige probleem voor Omar. “Ik ben ambtenaar, en heb geen baan tot de publieke diensten weer hersteld zijn”, zegt hij.

Ook Seydou*, een turnleraar die Ansongo in het oosten van Mali ontvluchtte in mei vorig jaar, vindt het nog veel te vroeg. “We denken allemaal aan de terugkeer”, zegt hij. “Om eerlijk te zijn: het is een obsessie en familieleden bellen elke week om mij aan te moedigen terug te keren. Maar zolang de scholen niet heropenen, heb ik geen baan. Er is hoe dan ook geen busverkeer van Niamey naar Mali sinds het begin van de Franse campagne in januari.”

Moussa*, eigenaar van een kledingwinkel in het centrum van Gao, ziet de terugkeer wel zitten. “Ik maak me klaar om te vertrekken, zegt hij. Ik heb al producten vooruitgestuurd naar Gao.” Hij is naar eigen zeggen niet bang van landmijnen of overvallers langs de weg naar de stad. “De zaken zullen rustiger worden”, zegt hij

Huidskleur

Vooral vluchtelingen met een lichte huidskleur maken zich zorgen. Ze vrezen dat ze doelwit zullen worden van vergeldingsacties, omdat Toearegrebellen een pact sloten met de islamisten.

Vooral de veehoeders maken zich zorgen. “In het noorden van Mali zitten de veehoeders tussen twee vuren”, zegt Dodo Boureïma van de Vereniging voor Veehoeders. “Aan de ene kant zijn ze een prooi voor gewapende overvallers. Aan de andere kant worden ze ervan beschuldigd een dekmantel te bieden voor rebellen die de grens oversteken. Ik heb gehoord dat een herder doodgeschoten is door soldaten.”

Maar de veehoeders krijgen waarschijnlijk geen keuze. “Als het regenseizoen begint in mei of juni, zullen de Nigerese boeren willen dat ze vertrekken, omdat ze vrezen voor hun gewassen en voedselvoorziening.”

“De veehoeders weten dat ze klaar moeten zijn om elk moment de vertrekken, maar tot nog toe hebben de Nigerese burgers en autoriteiten begrip voor de moeilijkheden waar de mensen uit Noord-Mali mee te maken krijgen.”

*De namen van Malinese vluchtelingen zijn aangepast om hun veiligheid niet in gevaar te brengen.