Martin Mhango vist al sinds zijn negende in het Malawimeer. De nu 42-jarige man uit Karonga in het noorden van Malawi, heeft nooit anders geweten dan dat vissen daar vrij was. Tot oktober vorig jaar. Toen werd hij gearresteerd en geslagen door politie uit Tanzania.

“Ze sleepten me naar het strand en hielden me vast. Ze vertelden dat ik in het Tanzaniaanse deel van het meer aan het vissen was. Ik kreeg ook te horen nooit meer aan hun kant te mogen vissen. Toch vis ik al jaren aan beide zijden, net zoals de vissers uit Tanzania dat doen.”

Gas en olie

Het geschil over Afrika’s derde grootste meer, ook wel bekend onder de naam Nyasameer, duurt al een halve eeuw maar is opnieuw opgelaaid in 2011. Malawi kende toen vergunningen toe aan het Britse Surestream Petroleum om te zoeken naar gas en olie bij het Malawimeer.

De Tanzaniaanse overheid wil dat Surestream Petroleum alle geplande boringen uitstelt totdat het dispuut is opgelost. Malawi blijft echter volhardend en claimt de soevereiniteit over het bijna 30.000 vierkante kilometer grote meer dat grenst aan Malawi, Tanzania en Mozambique. Tanzania beweert dat de helft van het meer zijn grondgebied is.

In december vorig jaar kende Malawi ook een licentie toe aan het Zuid-Afrikaanse SacOil Holdings Limited. De oliemaatschappijen zijn momenteel het midden van het meer aan het verkennen.

Joyce Banda

Ondertussen zijn vissers zoals Mhango bang om nog vrij te vissen. Mhango’s inkomsten uit de visserij daalden en hij vreest zelfs dat de twee landen ten oorlog zullen trekken als het geschil niet snel opgelost wordt.

Meldingen van vermeende mishandeling en intimidatie van Malawische vissers hebben de president van Malawi, Joyce Banda, ertoe gedwongen om de dialoog tussen de twee landen te staken. De spanningen liepen verder op toen Tanzania in november vorig jaar een nieuwe landkaart publiceerde waarop de grens tussen Malawi en Tanzania naar het midden van het meer was verschoven.

Een boze Banda annuleerde een gepland staatsbezoek aan Tanzania en riep een paar dagen na de publicatie van de kaart een persconferentie bijeen in hoofdstad Lilongwe. Daar kondigde ze aan dat ze een klacht had ingediend bij de Verenigde Naties.

De Tanzaniaanse hoge commissaris voor Malawi, Patrick Tsere, ontkent dat Malawische vissers zijn lastiggevallen in de territoriale wateren van Tanzania. “Tanzaniaanse veiligheidstroepen zijn niet bezig met dergelijk gedrag”, zegt hij. “Wij maken ons eerder zorgen over Malawische vliegtuigen die we boven ons grondgebied hebben zien vliegen zonder onze toestemming.”

Bemiddeling

“Dit geschil duurt al vijftig jaar maar heeft aan intensiteit gewonnen als gevolg van de mogelijke ontdekking van olie en gas”, zegt Udele Mwakasungura van de Malawische NGO Centrum voor Mensenrechten. “Het Malawimeer bevat meer dan 2000 soorten vis. We zijn bang dat boringen het zoetwaterecosysteem zullen aantasten.”

Vorige maand dienden beide landen papieren in over hun positie nadat ze afspraken dat de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap, ook bekend als het Afrika Forum, mocht bemiddelen. De onderhandelingen over de kwestie moeten uiterlijk in maart van start gaan.