In een vraag om openbaarheid van bestuur in oktober 2016 vroeg Vredesactie naar “alle documenten die een overzicht geven van de controle op slachtoffers ten gevolge van Belgische wapeninzet in Irak & Syrie”.

Defensie antwoordde dat “er geen documenten beschikbaar zijn betreffende slachtoffers van Belgische aanslagen gezien het feit dat er nog geen ‘collateral damage’ (nevenschade) heeft plaatsgevonden”.

Burgerslachtoffers

Vreemd, want de vaststelling dat er nog geen burgerslachtoffers gevallen zijn, komt logischerwijs na de controle. Als er geen documenten bestaan over de controle op burgerslachtoffers, waarop is de uitspraak dat er nog geen burgerslachtoffers zijn gevallen dan gebaseerd?

In juni 2016 ontving Vredesactie als antwoord op een eerdere vraag om openbaarheid van bestuur enkele wekelijkse rapporten van de buitenlandse operaties van Defensie in 2014.

De documenten geven een fragmentarisch overzicht van de eerste 10 weken van Operation Desert Falcon. Hieruit blijkt dat Belgische F-16’s deelnamen aan luchtaanvallen in Irak, op 26 oktober en 17 november 2014.

Onderzoek van de onderzoeksgroep Airwars leert dat er op die twee dagen 23 tot 36 burgers omkwamen bij luchtaanvallen van de coalitie nabij Mosoel in Irak. Zolang de regering geen volledige informatie geeft over haar activiteiten in Irak en Syrië is het onmogelijk om Belgische betrokkenheid op deze dagen uit te sluiten.

In 2015 benadrukte de speciale VN rapporteur Ben Emmerson dat elke staat verplicht is een onderzoek te starten wanneer er een vermoeden bestaat dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. Toch gaf tot nu toe enkel de VS, met voorsprong de meest actieve partner in de coalitie, het bestaan van 152 burgerslachtoffers toe. De twaalf andere leden van de coalitie houden vol dat ze nog geen burgerslachtoffers hebben gemaakt. Begin 2017 schat Airwars het aantal burgerdoden door acties van de coalitie op 2.205 voor Irak en Syrië samen.

Academici stellen vragen aan Defensie

Om tussentijdse evaluaties van en een maatschappelijk debat over lopende militaire operaties mogelijk te maken moet Defensie meer informatie publiek maken. Daarom dient Vredesactie nieuwe vragen om openbaarheid van bestuur in over het verloop van militaire operaties en de controle op burgerslachtoffers.

Verschillende academici hebben zich intussen aangesloten bij die vraag om meer transparantie. Onder andere prof. dr. Eva Brems, prof. dr. Hendrik Vos, prof. dr. Sami Zemni en prof. dr. Tom Sauer hebben eigen vragen om openbaarheid van bestuur ingediend bij defensie, de antwoorden worden verwacht vanaf eind februari.