Op één van die talrijke lezenswaardige blogs over Kortrijk, meer bepaald die van Kortrijkwatcher, wordt een interessante link gelegd tussen de nieuwe Kortrijkse burgemeester en de onvolprezen Italiaanse wijsgeer Niccolo Machiavelli (1469-1527). Volgens Kortrijkwatcher heeft Q het hoofdwerk van deze politiek filosoof niet alleen tot in de kleinste details doorworsteld, maar past hij diens filosofie ook consequent toe. Het is een interessante visie, niet in het minst, omdat de voorbije week de massamedia nogal zwaar inhakten op een in de politieke wereld als immoreel gekapittelde Van Quickenborne, dit keer vooral vanwege de manier waarop de nieuwe meerderheid tot stand kwam. (1)

Zo denkt commentaarschrijfster Ann Govaerts in ,,De Morgen’’ op 16 oktober het morele vingertje te moeten opsteken. Ze schrijft dat ,,wie een partij met de meeste stemmen links laat liggen, niet democratisch’’ zou zijn; de VLD zou zijn eigen streefdoel van rechtstreekse verkiezingen van de burgemeester met de démarche van Q aan zijn laars lappen. ,,Principes wijken voor eigenbelang en dat is gênant voor heel de politieke klasse.’’ Wat ze er niet bij vertelt, is dat uitgerekend de CD&V van Stefaan De Clerck de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester niet zag zitten en ook blokkeerde, vanwege een mogelijke aantasting van haar machtspositie in heel wat gemeenten. Of hoe ironisch het politieke lot wel kan uitdraaien: de tweehonderd stemmen die Stef meer haalde dan Q, hadden zijn vel kunnen redden, als…

Politiek heeft enerzijds te maken met een rationele en rechtvaardige inrichting van de stadstaat, maar draait natuurlijk ook altijd om macht, zeker als er verkiezingen zijn. Dat lijken de meeste commentatoren te vergeten. Zelfs de alomtegenwoordige UGent-politicoloog Carl Devos heeft opeens het morele licht gezien: ,,Ook dat is democratie: snel en slim met anderen samen zitten om zo een meerderheid (democratie) te vormen tegen de winnaar, en daarbij respecteren ze alle democratische spelregels. Maar eervol kan je wat bijvoorbeeld in Kortrijk gebeurt, niet noemen,’ ‘ laat hij daags na de verkiezingen optekenen op de website van De Standaard.

Wat is er niet eervol? Deze politicoloog heeft duidelijk de eerder genoemde Machiavelli aan zich voorbij laten gaan. Machiavelli: ,,Iedereen erkent dat het prijzenswaardig is voor een heerser om woord te houden, en te leven in rechtschapenheid, niet met geslepenheid. Niettemin is het onze ervaring dat heersers die veel tot stand hebben gebracht goede trouw van weinig belang achtten, het menselijk verstand met sluwheid wisten te misleiden, en hen die op hun woord vertrouwde, uiteindelijk overwonnen.’’ (2) Zijn deze woorden niet evenzeer van toepassing op een Kortrijkse burgemeester die in 2006 moeiteloos overspel pleegde en wisselde van coalitiepartner, omdat de eerste zogezegd teveel vroeg en de tweede bereid was om onder die prijs te gaan en met hem het bed te delen?

Machiavelli baseert zich in zijn vorstenspiegel ,,Il Principe/De Heerser’’ op de ,,virtù’’, het antiek-christelijke begrip van de deugd, het ideaal van de krachtige, voortreffelijke en uitzonderlijke persoonlijkheid, die door zijn deugdelijke eigenschappen en prestaties voor zichzelf eer, aanzien en roem zou verwerven, aan zijn onderdanen vrede en veiligheid zou verzekeren en op die manier zijn staat zou handhaven. (3) Machiavelli neemt dit begrip over, maar voegt er wijselijk het volgende aan toe: ,,Aangezien het mijn bedoeling is, iets te schrijven dat nuttig is voor wie het begrijpt, vind ik het beter mij te houden aan de feitelijke gang van zaken dan aan de gefingeerde voorstelling van de werkelijkheid… Er is een zo groot verschil tussen hoe men leeft en hoe men zou moeten leven, dat iemand, die wat men doet verwaarloost voor wat men zou moeten doen, eerder zijn ondergang dan zijn zelfbehoud tegemoet gaat.’’ (4)

Maar de huidige kwaliteitskranten en politieke commentatoren zijn kort van memorie. Het emo-gehalte, waarmee de verliezers, de gedefenestreerden, uitgeslotenen en gepasseerden vandaag op hun begrip kunnen rekenen evolueert omgekeerd evenredig met het aan slijtage onderhevige inzicht in de politieke wetenschap. Ann Govaerts nog eens: ,, “We gaan ons niet laten leiden door rancune”, besliste Stefaan De Clerck (CD&V) op een emotionele persconferentie. Het mes dat in zijn rug werd gestoken nog duidelijk zichtbaar in zijn betraande ogen. Natuurlijk zal er rancuneus gereageerd worden. De menselijke wonden die nu overal worden gereten, hebben ongetwijfeld een impact op hoe ons land de komende jaren bestuurd zal worden. Want als de kopstukken elkaar het licht niet meer gunnen, is elk politiek compromis in de toekomst uitgesloten,’’ besluit ze wijselijk.

Op haar frontpagina laat de chef binnenland haar krant koppen: ,,De Nacht van de Lange Messen.’’ Een foute metafoor, niet omdat vandaag algemeen ook afgeraden wordt om de opmars van de N-VA te gaan vergelijken met hoe Verdinaso en VNV dit in onze contreien in de jaren ’30 voordeden. De Nacht van de Lange Messen, speelde zich af binnen één politieke partij, de NSDAP van Adolf Hitler, binnen een fascistische dictatuur, waarbij deze partij de alleenheerschappij had en was een afrekening van Hitler-getrouwen met partijleden die ervan verdacht werden een putsch tegen de Führer te plannen. Dat is nog wat anders dan een door alle partijen in vrijheid gesloten alternatieve coalitie in een democratisch bestel.

,,Rancune? Kopstukken die elkaar het licht niet gunnen? Het politieke compromis de komende jaren uitgesloten vanwege de menselijke wonden die geslagen werden? ‘’ De nieuwe meerderheid kan wel integendeel met een voor de gepasseerde politieke rivalen ondraaglijke lichtheid, komaf maken met een situatie waarin twee politieke zuilen – de christelijke middenstand en de christelijke arbeidersbeweging in een soort van innige, bijna alomtegenwoordige, goddelijke tweevuldigheid – ongehinderd meer dan honderd jaar lang netjes de macht onder elkaar konden verdelen, waardoor nepotisme en affairisme via allerlei clusters van non-transparante afgeleide stedelijke vzw’s en stadsregieën jarenlang welig konden tieren in allerlei machtscenakels. Vrijheid, blijheid, verlichting: eindelijk eens een ander perspectief voor deze stadstaat…

Aan de nieuwe meerderheid de volgende boodschap van Machiavelli:

,,En ook hoeven zij zich geen zorgen te maken verwijten te krijgen voor die ondeugden zonder welke de staat maar met moeite kan worden gered. Want als alles zorgvuldig wordt beschouwd, zal blijken dat iets wat eruitziet als deugd, indien in acht genomen, hun ondergang zou zijn; terwijl iets anders, wat eruitziet als ondeugd maar toch in acht wordt genomen, hun veiligheid en voorspoed oplevert.’’ (5)

__________________________

(1) http://kortrijkwatcher.be/?p=1848

(2) Niccolo MACHIAVELLI, Hoofdstuk XVIII, Over de manier waarop heersers woord moeten houden, in: De Heerser, pag. 129.

(3) Bertrand J. DE CLERCQ, Macht en principe. Over rechtvaardiging van politieke macht, p.113.

(4) Niccolo MACHIAVELLI, Hoofdstuk XV, Over dingen waar mensen, en vooral heersers, om worden geprezen en afgekeurd, in: De Heerser, p.115.

(5) Ibd., p.116.

Voor meer en ander nieuws over Kortrijk: http://patrickghyselen.wordpress.com/k-town-anytown/