Kapitaal in de 21ste eeuw van de Franse econoom Thomas Piketty beschrijft de ongelijkheid van inkomens en vermogens. In de Leerstoel P.W. Segers onderzoeken het UCSIA en het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck / Universiteit Antwerpen de voorstellen van prof. Tony Atkinson (Inequality, 2015) die hieraan willen verhelpen.
Deze avond focust op het verband tussen technologische innovatie, arbeid en inkomen. Een aantal wetenschappelijke onderzoeken slaan ‘robotalarm’: door de digitalisering zullen er nu voor het eerst ook flink wat jobs verdwijnen in de middencategorie van vaardigheden en inkomens. Het rapport The Future of Jobs van het World Economic Forum (januari 2016) is hiervan een voorbeeld: in 9 industriële sectoren gespreid over 15 landen zullen er 7 van 13 miljoen jobs verdwijnen, maar ook 2 miljoen nieuwe banen ontstaan. Industrie, overheid en werknemers moeten de handen in elkaar slaan om er het beste van te maken. Tony Atkinson gelooft dat we de technologische ontwikkeling kunnen sturen zodat innovatie meer mensen aan het werk houdt, ook in nieuwe soorten diensten. Hoe leeft dat probleem in Vlaanderen en Nederland, in het bijzonder in de havens?
Robert Went is verbonden aan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in Nederland. Hij licht de inhoud toe van het rapport De robot de baas (2015). Het rapport besluit dat de technologische ontwikkeling ‘maakbaar’ is. Overheid, onderzoekers, werkgevers, werknemers en gebruikers kunnen door overleg samen nieuwe technologische toepassingen bepalen, uitmaken welke taken toch beter door mensen worden uitgevoerd ervoor zorgen dat mensen autonoom en eigenaar van hun werk blijven en de herverdeling van de inkomens bijsturen.
Gilbert De Swert is voormalig hoofd van de studiedienst van het Algemeen Christelijk Vakverbond en als geen ander vertrouwd met het sociaal overleg. Hij publiceerde zopas bij EPO “De mens, de robot, de arbeid” (2016) met een eigenzinnige analyse van robotisering en de impact op werk en inkomen.
Christa Sys is verbonden aan c-mat, het Centre for Maritime & Air Transport Management van de Universiteit Antwerpen. Zijn containerisatie en nieuwe transport- en overslagtechnieken nadelig voor de werkgelegenheid? Zij gelooft in een haven waarin “people”, “profit” en “planet” harmonieus samengaan, maar dat zal niet vanzelf gebeuren.
Nico Tanghe (journalist De Standaard) modereert een debat met de gastsprekers:
Monique Ramioul (HIVA/KU Leuven) onderzoekt de houding van representatieve werknemersorganisaties tegenover technologische innovatie.
Frank Vandermarliere (Agoria/Federatie van de technologische industrie) kent de dynamiek van technologie en werkgelegenheid in de maakindustrie en weet hoe ondernemers hiermee omgaan.
Jan Blomme observeert als Vlaams Havencommissaris de technologische ontwikkeling en werkgelegenheid in de verschillende Vlaamse havens.
Prof. dr. Luc Braeckmans, academisch directeur UCSIA, opent met er op te wijzen dat we aandacht dienen te hebben voor een rechtvaardige samenleving.
Nico Tanghe, journalist De Standaard, modereert.
Robert Went belicht het rapport “De robot de baas”. De volledige publicatie kan afgehaald worden via “downloads en links” op de UCSIA webstek (zie onderaan)
De toekomst van werk. Flexibilisering van de arbeidsmarkt. 30 procent van de Nederlandse werknemers hebben geen vast werk meer. Middels slides presenteert hij zijn betoog. Je hebt de techno-pessimisten en de techno-optimisten. In Nederland is er een uitzendbureau voor robots. Het gaat allemaal niet zo snel en makkelijk als het wordt voorgesteld!
Veel belangrijker is het begrip: banen zijn bundels van taken. Een combinatie van “dingen” en stukjes daarvan kunnen eventueel gerobotiseerd worden. Er zijn nog steeds 100.000 secretaresses en 80.000 boekhouders in Nederland. Robots zijn niet flexibel! Foto van een robotkelner die koffie morst in een restaurant in China en ontslagen wordt!
AI versus IA.
Een spelletje GO tussen Google’s Deepmind en Lee Sedol = 4-1 Op het einde was er te lezen “Die Humans”.
We dienen mensen te laten samenwerken met robots.
In Nederland zijn er ook enorm veel burn-outs.
Nico Tanghe zegt dat het inderdaad een complexe materie is.
Gilbert De Swert beweert dat toekomstige historici zullen zeggen dat in 2016 de technologie exponentieel gegroeid is. In 1980 was er de derde industriële revolutie. Toen gonsde het ook van allerlei doemscenario’s. Robots zullen het middenveld opvullen. Software is gemakkelijker te ontwikkelen dan de hardware. Een robot kan geen fijne motoriek! Wat gaan de nieuwe technologieën doen? Aanvullen of vervangen? Momenteel zijn er 4.6 miljoen werknemers in België. Dit is nog nooit zo hoog geweest. Waarom zijn er nog zoveel jobs? De technologie zorgt voor nieuwe! Bv in de socio-culturele sector en wellness. Toerisme en veiligheid zijn evenzo groeisectoren. Tegenkrachten zijn evenwel actief. Deelactiviteiten worden geveild op “het internet”. Dit is volledig onbeschermd werk en noem ik “kruimelwerk”, digitaal werk. Bij de deeleconomie wordt de werkplek eventueel verplaatst en dit zorgt voor een deregulering van werk. De fiscale aspecten buiten beschouwing gelaten. Het vertraagt de groei. Er zal op een bepaald moment geen werk meer zijn voor iedereen. We moeten streven naar één statuut voor alle werknemers. Een goede verdeling. Publieke arbeidsschepping. Minder werkduur. Werk maken van levenslang leren tijdens de loopbaan.
Christa Sys heeft het over de technologie in de havens. Het stapelen van containers wordt volledig geautomatiseerd. Zelfrijdende vrachtwagens met containers. Meer en meer goederen worden in containers vervoerd welke vroeger in bulk verladen werden, zoals bv koffie. Het tempo van verandering gaat sneller en sneller. Dokwerkers krijgen meer en meer taken op het pallet.
Volgens Monique Ramioul lukt een directe participatie beter als er ook een indirecte toegelaten is. Samenwerking op constructieve wijze middels de werknemersvertegenwoordiging.
Monique Ramioul, er staat veel onder druk door de technologie. Bij e-commerce als voorbeeld zien we dat er te laat op geanticipeerd is vanwege een veel te stroeve wetgeving in België. Technologie kan met e-call automatisch gegevens doorsturen bij een auto ongeval. We dienen vlugger op de bal te spelen.
Frank Vandermarliere wijst op het feit dat Gent, Zeebrugge en Oostende er ook nog zijn met hun specialiteiten. In de haven van Antwerpen werken 65.000 VTE’s waarvan 6500 dokwerkers maar dit aantal vermindert door de technologische ontwikkelingen (doorgedreven containerisatie). We zien op alle gebieden een schaalvergroting met steeds grotere schepen. Kranen van 130 meter hoog plukken 2 containers tegelijkertijd uit een ruim,… Technologie zorgt er voor dat er geen jobs verdwijnen. Er is een verschuiving. Bv Zeebrugge is gespecialiseerd in RoRo (auto’s verschepen).
Gezien de tijd vordert beginnen we nu met het debat.
De moderator merkt op dat er veel eensgezindheid is tussen de sprekers en dat de evolutie waarschijnlijk niet zo vlug zal gaan. Er zullen niet veel jobs verloren worden. Een crisis kan wel invloed hebben zoals de financiële in 2008.
Robert Went springt in en zegt dat er constant nieuwe banen en taken bijkomen of simpelweg terugkomen zoals telefonist. Mensen vervangen terug meer en meer de inbelmenu’s en dit wordt dan voorgesteld als een extra service. Voor vele nieuwe taken wordt niet makkelijk het juiste personeel gevonden! Onderwijs dient hier op in te spelen en spijtig genoeg is hier nog niet veel onderzoek naar gedaan.
Jan Blomme zegt dat werken in de haven goed betaald wordt. 40 procent is industrie zoals de petrochemie. Het is vooral in de logistiek buiten de haven dat er een neerwaartse tendens is. Binnenvaart doet het heel goed.
Misschien moeten we minder hechten aan een job voor heel je leven… en dus flexibeler worden.
Gilbert De Swert is het daar niet mee eens en stelt dat een vast contract voor een meer loyale werknemer zorgt.
Robert Went pikt hier op in en vertelt dat PostNL meer en meer vaste contracten aanbiedt juist vanwege de zorg voor loyaliteit. Er wordt terug ingezet op kwaliteit, inzet, motivatie, tevredenheid,…
Zijn er vragen uit het publiek?
Hoe kan de werknemer van de toekomst “gemaakt” worden?
Frank Vandermarliere antwoordt dat het moeilijk is om aan de vakbonden uit te leggen dat veranderingen noodzakelijk zijn. Overleg is heel belangrijk o.a. in de financiële sector waar in samenspraak het business model dient herbekeken te worden.
De directeur van het Havencentrum vraagt wat ze de jongeren kunnen vertellen bij een rondleiding in de haven qua toekomstbeeld?
Jan Blomme zegt het niet te weten, je kan gewoon niet voorspellen waar alles naar toe gaat. Er dient wel meer ingezet te worden op diensten. Dit is een uitdaging in creativiteit. Diversifiëren maakt je minder kwetsbaar voor veranderingen.
De tijd stopt ons ongenadig.
De presentaties zijn te vinden op de webstek van UCSIA:
http://www.ucsia.org/main.aspx?c=*UCSIA2&n=121680
Voeg nog een verslag uit “Ondernemen” bij rond innovatie en werknemersparticipatie wat iedere deelnemer kreeg.
Een volgende keer op 19 september zal het gaan over “het basisinkomen” en later in oktober over “alternatieve vormen voor bankieren”.
