Het verhaal is te mooi om niet te vertellen. Fatoumata Diawara (alias Fatou) werd geboren uit Somalische ouders in Ivoorkust. Als kind was ze actief in de dansgroep van haar vader, maar als jong meisje bleek ze zo eigengereid dat haar ouders haar naar een tante in Bamako – de hoofdstad van Mali – stuurden. Daar ontpopte ze zich na een paar jaar tot een veelbelovende actrice, maar haar familie vond dat ze moest trouwen en met het acteren stoppen. Ze kondigde dat ook aan, maar in 2002 werd ze door de baas van het bekende Franse theatergezelschap Royale De Luxe gevraagd. Haar familie weigerde, maar Fatou liep weg en vertrok toch naar Parijs. Met het gezelschap trad ze op in een hele reeks van producties en daar bleek ook dat ze een uitzonderlijke stem bezat. Al snel werd ze opgemerkt en zong ze mee op platen van de Malinese Oumou Sangaré en de Amerikaanse zangeres Dee Dee Bridgewater. Het was in die periode dat ze door haar vriendin Rokia Traore de aansporing kreeg om ook gitaar te leren. Nog maar eens een gedurfde stap, want de gitaar wordt door haar volk als een instrument exclusief voor mannen beschouwd. Zo begon Fatou ook zelf nummers te schrijven en daarop legde ze zich volledig op de muziek toe.
Maar het moment dat beslissend was in haar carrière had twee jaar terug plaats. Toen werd ze door haar vader meegenomen naar de stad van haar familie. Ze was er nog nooit geweest, maar iedereen heeft er de achternaam Diawara. Ze zijn allemaal van adel en dus geen griots (de kaste van de muzikanten) en ze staan slechts één persoon per generatie toe om te zingen. Toen ze daar was, kreeg ze een microfoon in de handen gestopt en moest ze zingen. Toen ze uitgezongen was, zei de familie: “Wij weten waarom je in deze wereld bent. Jij bent onze stem en je moet blijven zingen tot de volgende generatie. Jouw stem is ouder dan jij, eens was ze in het bezit van een tante van jou en daarvoor weer van anderen.“
Fatoumata Diawara (nu 29) werkte ondertussen door aan haar repertoire en werd door Oumou Sangaré bij het bekende Worldcircuit-label (Afrocubism, Buena Vista Social Club…) geïntroduceerd. Haar talent werd opgemerkt door een hele rist artiesten. Zo valt ze te horen op onder meer Damon Albarn’s Africa Express en platen van Cheikh Lô, AfroCubism, Herbie Hancock’s Imagine Project en Orchestra Poly-Rythmo de Cotonou.
Overweldigende naturel
Fatoumata Diawara is dus een vrouwelijke singer-songwriter met een akoestische gitaar in de brede traditie van Joan Baez, Joni Mitchell, Tracy Chapman en vele anderen, maar ze voegt er haar eigen Afrikaanse achtergrond aan toe, gewapend met een stel ijzersterke songs en een overweldigende naturel.
12 liedjes telt Fatou met als constante het percussieve gitaarspel en de bedwelmende stem van de zangeres. De opener is meteen prijs: ‘Kanou’ drijft als een trage rivier aan de luisteraar voorbij en intrigeert door de snaarinjecties van een kamel ngoni (een Malinese jagersharp) en een subtiele fender rhodespiano. Op het meer uptempo ‘Sowa’ speelt ze de gitaar ten volle uit en wordt haar stem ook gebruikt voor de achtergrondvocalen. De song is ook een aanklacht tegen het Afrikaanse gebruik om je kinderen door anderen te laten opvoeden. ‘Voor je je kinderen wegzendt om te lijden, kijk ze in de ogen!’.’Bakonoba’ koestert een tintelende gitaarpartij van Moh Kouyate en vertelt een liefdesgeschiedenis die slecht afloopt. ‘Kèlè’ is dan weer een dringende vraag aan de Afrikaanse – en bij uitbreiding alle – leiders om op te houden met oorlog te voeren. ‘Makoun Oumou’ beklijft als eerbetoon aan haar mentor en kent een sterk pleidooi voor alle vrouwen dat ze zich ten volle mogen ontplooien.
Zo boort ze nog een hele boel andere explosieve onderwerpen als vrouwelijke besnijdenis en illegale immigratie aan, maar de muziek blijft niet achter bij de inhoud. We denken bijvoorbeeld aan het prachtige ‘Sonkolon’ waarop zowaar Led Zeppelinbassist John Paul Jones komt meespelen. Niet dat Fatou dit soort van referenties nodig heeft om ernstig genomen te worden. Nee, dit is een van de revelaties van het jaar. Eentje die ver boven het etiket wereldmuziek uitstijgt.
Beoordeling: ++++
(Worldcircuit)
