Foto: Russell Watkins, DFID / Wikimedia Commons
Opinie -

Luidt de onrust in Libanon een nieuwe vluchtelingenstroom naar Europa in?

De onlusten in het op de rand van bankroet verkerende Libanon kunnen het land doen ineenstorten. Het risico van een uitdeinende regionale oorlog en een omvangrijke nieuwe vluchtelingenstroom richting Europa is reëel. De EU moet dringend doortastende initiatieven ontplooien om dat te voorkomen.

woensdag 23 oktober 2019 23:42
Spread the love

Middle East Eye’ (MEE) is één van de vele websites die de internationale politiek analyseert. Het is een absoluut pareltje. Terwijl België focust op de ellenlang aanslepende formatie van een federale regering en Nederland op de stakende boeren, Europa zich bezighoudt met Brexit en uitbreiding met nog eens twee lidstaten, en de wereld zich bekreunt over de Turkse inval in Noord-Syrië, komt Marco Carnelos, een weinig bekende voormalige Italiaanse diplomaat, op MEE in alle bescheidenheid met een nuchter, kort en bondig opiniestuk dat op de voorpagina van elk zichzelf respecterend dagblad zou moeten staan, en in prime time op radio en televisie aan de orde zou moeten komen.

Parallel met de Eerste Wereldoorlog

Waarom Europa Libanon van de afgrond moet redden’, dat is de titel van Carnelos’ stuk waaruit we hieronder citeren. Wie herinnert zich nog de Libanese burgeroorlog in de periode 1975-1990 die een kwart miljoen mensen de dood injoeg en een miljoen mensen op de vlucht deed slaan? In vergelijking wordt dat klein bier als Carnelos gelijk krijgt. De situatie in het Midden-Oosten van vandaag doet sterk denken aan die in Europa aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. Slaat in Libanon opnieuw de vlam in de pan, dan kunnen veel landen in het conflict worden meegesleept. Libanon ligt op een boogscheut van de Syrische slagvelden, en de spanning tussen Hezbollah en Israël is om te snijden.

Zoals de protesten van vorige week hebben laten zien is de Libanese bevolking de slechte economische situatie en de politieke impasse meer dan beu. Libanon mag dan een klein landje zijn, het is wel altijd een politieke barometer geweest voor de regio. De Cedar Revolution na de moord op premier Rafic Hariri in 2005 zette mee de Arabische Lente in gang. De hoop op politieke verandering van toen slaat vandaag om in wanhoop over tal van zaken, met het verschrikkelijke economische wanbeheer met stip op de eerste plaats. Met $12 miljard inkomsten, $84 miljard schuld en rentebetalingen van meer dan $5 miljard in 2009 staat het land aan de rand van een faillissement Griekse stijl.

Noodplannen om een nieuwe vluchtelingencrisis te voorkomen

Met een eigen bevolking van nog geen 4 miljoen herbergt Libanon 1,5 miljoen Syriërs die de afgelopen jaren de oorlog in hun land zijn ontvlucht, naast de ruim 400.000 statenloze Palestijnse vluchtelingen sinds de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948. Daarmee herbergt Libanon mondiaal het grootste aantal vluchtelingen per hoofd van de bevolking. Een nieuwe oorlog tussen Hezbollah en Israël kan tot een implosie van het land leiden, en een grote stroom Syrische vluchtelingen richting Europa in gang zetten. Sommigen proberen zich al richting Turkije te verplaatsen. Indachtig de migrantencrisis van 2014/2015 doet Europa er goed aan noodplannen op te stellen om een herhaling te voorkomen.

Europa moet een economische implosie in Libanon voorkomen. Het moet de politieke leiders aanzetten een effectieve regering te vormen. Er moet een einde komen aan de corruptie aan de top. Het politieke geschipper van de afgelopen vijftien jaar dat het land heeft verlamd moet worden doorbroken. Om Hezbollah te raken heeft de Amerikaanse Centrale Bank door sancties op Libanese banken de problemen alleen maar vergroot. Europa moet Washington onder zware druk zetten om die sancties per direct op te heffen. En Libanon kan niet langer het toneel zijn waarop de VS, Iran, Saoedi-Arabië en ieders huurlingengroepen hun rekeningen vereffenen.

Hezbollah ligt niet aan de basis van alle problemen in Libanon

De grote geesten in Washington, Jeruzalem en Riyadh denken altijd dat Hezbollah aan de basis ligt van alle problemen in Libanon. Maar dat is naïef. De aanhoudende Amerikaanse druk heeft de beweging niet kunnen verzwakken. Hezbollah kreeg nog extra wind in de zeilen met de verkiezing van president Michel Aoun in 2016. De beweging, die kan rekenen op een grote aanhang, heeft zelf heeft 12 zetels, maar samen met bondgenoten kan Hezbollah bogen op 70 van de 128 zetels in het parlement. Gegeven de groeiende onrust onder de bevolking moet de beweging zich wel realiseren dat het land niet langer op de zelfde manier kan worden bestuurd. De onrust kan de beweging ook overweldigen.

Gegeven het risico op een nieuwe vluchtelingencrisis moet Europa een sterke proactieve rol spelen. Landen als Frankrijk en Italië die belangen in Libanon hebben kunnen laten zien wat ze waard zijn. Met het Libanese zwaard van Damocles boven Europese hoofden kan de Franse president Macron een initiatief tot een dialoog tussen de VS en Iran wel vergeten. Libanon heeft leiderschap nodig met integere lieden die kunnen bogen op een schone lei. Onafhankelijke, gematigde politici die de bevolkingsgroepen verenigen in plaats van verdelen. Leiders die niet rijk willen worden van hun positie, maar de bevolking vooruithelpt en voorkomt dat een Libanese ineenstorting de regio meesleurt.

De gewelddadige protesten van de afgelopen dagen die het land hebben geteisterd zijn een onheilspellend voorteken voor wat een Libanese failed state kan betekenen voor de regio en de wereld.

 

Dit artikel verscheen eerder op Geopolitiek in context

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!