Lost een sociale zekerheidsmunt de loonhandicap op?
Opinie, Nieuws, Economie, Samenleving, België, Crisis, Sociale zekerheid, Concurrentie, Complementaire munten, Sociale zekerheidsmunt, Loonhandicap, SZmunt - Seppe Bertels

Lost een sociale zekerheidsmunt de loonhandicap op?

Een tweede munt, naast de euro, kan mogelijk een belangrijk probleem oplossen. Maar dat vraagt nieuwe denkpistes. Wie doet mee? Het dilemma is bekend: hoe tegelijkertijd de loonkosten drukken én het budget voor de sociale zekerheid redden? Kan dit als we het muntbeleid anders organiseren?

donderdag 2 mei 2013 14:34
Spread the love

Druk op de sociale zekerheid

De druk op de middelen voor de sociale zekerheid is enorm. Al jarenlang worden de kortingen op de sociale zekerheidsbijdragen steeds groter, zelfs met goedkeuring van de vakbonden. En toch blijven werkgeversorganisaties, economen, maar ook politici  meer dan ooit pleiten voor een nog forsere verlaging.

Iedereen kent het argument om dit te doen: de te hoge loonkosten ondermijnen de competitiviteit van Belgische bedrijven.

Maar wanneer de middelen voor de sociale zekerheid blijven afnemen, dan garanderen die geen degelijke sociale zekerheid meer. Kan dit dilemma worden doorbroken?

Sociale zekerheidsmunt: concurrentienadeel wordt een voordeel

Stel dat, in plaats van de sociale zekerheid te financieren met euro’s, dit in de toekomst zou gebeuren door middel van een specifieke sociale zekerheidsmunt: een renteloze munt naast de euro.

In plaats van RSZ te betalen in euro’s zou dit dus voortaan gebeuren in een SZ-munt. Dit houdt in dat de patronale bijdragen (32 procent) en de persoonlijke bijdragen (13 procent) in België niet langer in euro’s dienen te worden betaald. Daarmee zou de loonkost voor de bedrijven op slag met 34 procent (namelijk (32+13)/132 ) dalen. Van een loonhandicap zou geen sprake meer zijn. Dit hoeft niet ten koste te gaan van de sociale zekerheid, want deze zou over evenveel geld beschikken, zij het in een andere munt.

Wat vandaag een concurrentieel nadeel is wordt zo een voordeel. Landen met de beste sociale zekerheidssystemen zijn voor potentiële werkkrachten namelijk zeer aantrekkelijk.

Waarom deze oplossing voor de hand ligt

Elke economische theorie neemt een aantal veronderstellingen als uitgangspunt: men vertrekt van een bepaald mensbeeld en hanteert dit als principe.

Het spreekt voor zich dat een economisch systeem niet tegelijk gebaseerd kan zijn op twee tegengestelde uitgangspunten of principes: ‘concurrentie’ én ‘solidariteit’.

Dit is enkel mogelijk wanneer de solidariteitseisen voor iedereen gelijk zijn. Dit is het geval in een gesloten economie. Maar in een internationale open economie is dat niet langer het geval. Wil men in dergelijke context – de huidige context – de sociale zekerheid redden én tegelijk de concurrentie volop laten spelen, dan kan dit volgens mij enkel door daarvoor een aparte economische ruimte te creëren: een ruimte met een eigen munt: een nationale SZ-munt, naast de euro.

Dit is haalbaar omdat iedereen die in België woont of werkt er bij betrokken is en het systeem beperkt blijft tot België. Het elegante aan deze oplossing – en wellicht het belangrijkste – is dat er dan nooit nog geld te kort hoeft te zijn.

Maar waar komt het geld dan vandaan en wat is het waard?

Om prijzen stabiel te houden dient men er voor te zorgen dat de hoeveelheid geld gelijke tred houdt met de hoeveelheid goederen en diensten die deel uitmaken van de economische ruimte van de sociale zekerheid. Een prijs is in economische termen namelijk niets anders dan de verhouding tussen beide hoeveelheden.

Het geld wordt gecreëerd door de werknemers zelf: simpelweg door te werken. Door de ‘arbeid-op-zich’ wordt het geld gecreëerd en krijgt het ook ineens zijn waarde: de waardecreatie gaat zo aan de geldcreatie vooraf.

In praktijk zou bijvoorbeeld de overeenkomstige hoeveelheid geld aan het einde van elke maand kunnen worden gecreëerd door (of in opdracht van) de sociale secretariaten.

Voor werknemers uit de privésector blijft dit beperkt tot het RSZ-gedeelte. Voor het overige deel blijven zij namelijk deel uitmaken van de bestaande concurrentie-economie en moeten zij blijven concurreren met anderen voor schaarse euro’s.

Voor werknemers uit de zorgsector zelf – en de sociale zekerheidssector in het algemeen – kan in principe het volledige loon worden uitgedrukt in deze nieuwe munt. Wie in de zorgsector wil werken, kan dat, zonder belemmering. Door dit te doen creëert die persoon namelijk zelf een hoeveelheid geld in SZ-munt. Hij/zij hoeft voor dit gedeelte van zijn loon niet langer met anderen voor euro’s te concurreren. Het resterende gedeelte wordt – direct of indirect – betaald door de persoon aan wie zorg wordt verstrekt.

Wat zijn de gevolgen van een aparte munt?

De invoering van een SZ-munt heeft twee belangrijke gevolgen. De munt kent geen inflatie. En de zorgsector kan onbeperkt groeien – naargelang de reële behoeften en de beschikbare arbeid –, want de groei wordt niet langer ingeperkt door de financiële middelen zoals dit vandaag wel het geval is.

Op die manier belanden we van een ‘logica van geldschaarste’ in een ‘logica van voldoende geld’, van overvloed zelfs in vergelijking met de huidige situatie.

Hoe verhoudt de nieuwe munt zich tot de euro?

De SZ-munt kan worden gebruikt als betaalmiddel voor alle goederen en diensten – maar even goed voor alle uitkeringen en personeelskosten – in de sector. Voor uitgaven in het buitenland is het nodig dat hij kan worden ingewisseld voor euro’s. Verder geldt hij als wettig betaalmiddel in België, ook buiten de sector.

De nieuwe munt kan dezelfde waarde hebben als de euro, maar de koers zou ook kunnen variëren. Op die manier zou bijv. de zorgeconomie kunnen worden gestimuleerd.

Naast een monetair beleid zou de overheid ook een sociaal beleid moeten voeren. In welke mate er rechten verbonden zijn aan het verdiende (zelf gecreëerde) geld in SZ-munt, dient – net zoals vandaag – nog steeds te worden bepaald.

Wat wil ik met deze tekst bereiken?

Deze tekst is niets meer dan een korte schets van een idee – een denkoefening van één persoon – bedoeld als uitnodiging tot debat en onderzoek.

Ik nodig iedereen uit om mee te denken en de geldigheid van het concept te bevestigen of te betwisten. Als het concept niet wordt ontkracht dan kan in een tweede fase de eventuele haalbaarheid ervan worden becijferd.

Ideaal ontstaat dan rond dit thema een multidisciplinair wetenschappelijk onderzoeksproject: een project waaraan iedereen die dit wil – individuen, instellingen, organisaties, bewegingen, … –  kan meewerken, op nationaal en internationaal vlak.

Wie wil en durft er meedenken? Of tegendenken zo je wil, om Hans Achterhuis’ terminologie te gebruiken. Stuur dan een email naar szmunt@gmail.com of szmunt@telenet.be.

-Seppe Bertels studeerde media-, cultuur- en politieke filosofie aan de Vrije Universiteit Brussel, na een bachelor wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen. Hij schreef een scriptie over geld, ondermeer over de effecten van geld zoals wij dit vandaag kennen, en hoe andersoortig geld zou kunnen leiden tot een fundamenteel andere samenleving. Hij publiceerde hierover een artikel in het boek “Tussen moraal en winstmaximalisering. Ethische en deontologische uitdagingen voor het 21ste-eeuwse kapitalisme.”.

In zijn masterproef trachtte hij de werkelijke fundamentele oorzaken van de huidige crisis aan het licht te brengen. Daarvoor keerde hij terug naar de begindagen van de moderniteit: de periode waarin zowel de huidige monetaire en financiële instellingen, het liberale kapitalisme en de parlementaire democratie hun oorsprong vinden.Over zijn onderzoek geeft hij les als gastdocent. Vanuit een meta-perspectief op de huidige crisis behandelt hij de thema’s “Ander geld, de huidige crisis en paradigmashift 21e eeuw”.

Als management consultant fungeert hij graag als klankbord voor bedrijfsleiders, managers en beleidsmakers. Hij daagt uit en denkt mee om een visie te ontwikkelen op het nieuwe paradigma van de 21e eeuw. Als business analist, team leader of projectleider kan hij bedrijven en instellingen – in profit en non-profit – helpen hun bedrijfscultuur, organisatiestructuur en personeelsbeleid af te stemmen op de enorme uitdagingen van onze tijd.

take down
the paywall
steun ons nu!