Het is de Griekse
premier Antonis Samaras niet gelukt om voldoende stemmen te krijgen voor de
presidentskandidaat die zijn coalitie naar voren heeft geschoven: ex- eurocommissaris en gewezen minister Stavros Dimas. Er vonden drie stemrondes plaats
in december 2014, maar iedere keer stemden minder dan 180 van de 300 parlementsleden – de vereiste, gekwalificeerde meerderheid – voor Dimas. Het
aantal bleef telkens steken op 160 of 168 stemmen.  

Zoals de Griekse grondwet
in zo’n geval dicteert, wordt het parlement binnen tien dagen ontbonden en schrijft
Samaras nieuwe parlementsverkiezingen uit, die binnen dertig dagen moeten
plaatsvinden.   

De twee regeringspartijen, Samaras’
conservatieve partij Nieuwe Democratie en de centrumlinkse partij Pasok, hadden de steun nodig van twee kleinere partijen, de Onafhankelijke Grieken en Democratisch Links, om de presidentsverkiezingen te
winnen. Deze weigerden echter voor Dimas te stemmen. 

Tegenslag voor EU 

Dit is een grote
tegenslag voor zowel de Griekse premier als voor de Eurolanden die sinds 2010 hard
hebben gewerkt om Griekenland uit de economische crisis te helpen. De Europese
Unie (EU), de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) – beter bekend als de trojka – hebben 240
miljard euro geleend aan het land, onder voorwaarde dat bezuinigingen op
algemene voorzieningen en financiële hervormingen, zoals belastingverhogingen, zouden
worden doorgevoerd.  

Omdat Griekenland
in de eurozone zit, was het niet mogelijk om de besparingen te verzachten door
de koers te devalueren. De trojka, hielden een oogje in het zeil bij de implementatie van het
bezuinigingsprogramma.  

Trojka-toezicht 

Het komende jaar
hoopte Samaras het zogenaamde trojka-toezicht van de EU, de ECB en het IMF los
te kunnen laten. In plaats daarvan ziet hij zich genoodzaakt om deze de komende
twee maanden – tot en met februari 2015 – te verlengen om zo opnieuw zeven miljard
euro aan leningen te mogen ontvangen.  

De Samaras-coalitie
kwam in 2012 aan de macht. De angst bestaat dat een nieuwe Griekse regering de
vele fiscale hervormingen en bezuinigingen die de Samaras-coalitie heeft
doorgevoerd, overboord gooit.  

Tegenstanders 

Met behulp van de
ingrijpende besparingen is de regering er in geslaagd het begrotingstekort te
verkleinen. En het vooruitzicht op toekomstige buitenlandse schulden is
verdwenen. Maar tegelijkertijd zijn de salarissen gezakt met 30 procent, de
koopkracht is gedaald met soms wel 40 procent, en is de
werkloosheid gestegen tot ongeveer 25 procent.  

Het
bezuinigingsprogramma in Griekenland kent vele tegenstanders. De Onafhankelijke
Grieken, de kleinere partij die weigerde voor de presidentskandidaat te
stemmen, is opgericht door Panos Kammenos die drie jaar geleden uit de Nieuwe
Democratie stapte omdat hij tegen het bezuinigingsprogramma was.

En de radicaal-linkse partij Syriza – die juist meer geld wil uitgeven om de economie een
boost te geven – is op dit moment volgens de laatste peilingen de grootste
partij met bijna dertig procent van de stemmen.  

Links wint terrein 

Nieuwe
onderhandelingen met de trojka over de bezuinigingsakkoorden staan bij Syriza
bovenaan het prioriteitenlijstje. De EU, ECB en IMF dringen er bij Griekenland
op aan om de besparingen verder door te voeren. Ze willen in 2015 een
begrotingsoverschot bereiken van 3 procent en 4 procent in 2016. Hiermee hoopt
de trojka de enorme buitenlandse schulden tegemoet te komen, die zijn gestegen
van 130 procent van het BBP (bruto binnenlands product) in 2009 naar 179 procent.  

Het IMF verwacht
tegelijkertijd in Griekenland een gemiddelde economische groei van 3,4 procent
gedurende de komende vijf jaar, dit op voorwaarde dat Griekenland arbeid dereguleert,
privatiseert en de markt liberaliseert.  

In tegenstelling daarmee wil
Syriza de 320 miljard euro aan schulden afschrijven. Dit kan met zich
meebrengen dat Griekenland uit de eurozone wordt gezet, ook al zegt de
radicaal-linkse partij geen intenties in die richting te hebben. Syriza hoopt juist op een betere toekomst met deze maatregelen. Partijleider Alexis
Tsipras: “Binnen enkele dagen behoort Samaras’ regering, die het land heeft leeggeplunderd,
tot het verleden net als de herinneringen aan de bezuinigingen.” 

Paniek zaaiende campagne 

Door te streven
naar een evenwichtige begroting in plaats van een overschot, zoals de trojka
eist, hoopt Tsipras de bezuinigingen te beperken. Het programma van Syriza bestaat uit
vele sociale maatregelen.

Belastingverlaging, stimuleren van publieke investeringen om economische groei te bevorderen, publieke programma’s
inzetten om werkloosheid aan te pakken, families opnieuw aansluiten op het
elektriciteitsnetwerk, voedselhulp bieden en onderdak geven aan daklozen.  

De grootste
tegenstander van Syriza’s programma is Duitsland, wiens export en banken groot voordeel hebben bij de euro en er niets voor voelen om de bezuinigingen in Griekenland te
verminderen. Frankrijk en Italië verzwakken de eurozone al voldoende in de ogen
van Duitsland.   

De komende weken
verwacht men een paniek zaaiende campagne om mensen ervan te weerhouden voor de
radicaal-linkse partij te stemmen. Mocht Syriza toch winnen, dan kunnen ze een
vijandige houding van de EU verwachten. De kans bestaat dat ze een ultimatum
krijgen om het op te geven, in ruil voor afgezwakte bezuinigingsmaatregelen.