Het rapport ‘Militias threaten hopes for new Libya’ beschrijft de misdaden die verschillende gewapende groepen begaan tegen vermoedelijke Khaddafi-getrouwen. Het rapport documenteert gedetailleerd gevallen van onwettige detentie en foltering, soms met de dood tot gevolg.

Ook Afrikaanse migranten en vluchtelingen zijn een doelwit van deze milities. Volledige gemeenschappen zijn op de vlucht geslagen na vergeldingsaanvallen van milities. Tot op heden werden deze misdaden niet onderzocht en niemand werd verantwoordelijk gesteld.

Gewapende groepen kunnen ongestraft mensenrechtenschendingen plegen

“Een jaar geleden riskeerden Libische burgers hun leven voor vrijheid en gerechtigheid. Vandaag wordt hun hoop op een beter leven bedreigd door gewapende groepen die ongestraft mensenrechtenschendingen kunnen plegen”, schrijft Amnesty International. “De straffeloosheid stimuleert nieuwe aanvallen en hypothekeert alle pogingen tot een stabiele en veilige samenleving.”

In januari en begin februari bezocht een onderzoeksteam van Amnesty in het centrum en het westen van Libië elf detentiecentra die door milities gebruikt worden. In tien van deze centra vertelden gevangenen dat ze gefolterd en mishandeld waren. Hun verwondingen en medische rapporten bevestigen hun getuigenissen. Verschillende gevangenen vertelden ook dat ze tot bekentenissen waren overgegaan om de folterpraktijken te doen stoppen.

Sinds september vorig jaar zijn minstens twaalf mensen, die gevangen gehouden werden door milities, gestorven nadat ze gefolterd waren. Hun lichamen waren bezaaid met blauwe plekken en verwondingen. Bij sommige gevangenen waren de nagels uitgetrokken.

Gevangenen in en rond Tripoli, Gharyan, Misratah, Sirte en Zawiya beschreven aan Amnesty hoe ze gefolterd werden: ze werden in onnatuurlijke houdingen opgehangen; ze werden geslagen met houten stokken, zwepen, plastic slangen, snoeren en metalen kettingen en buizen; en ze hadden elektroshocks gekregen met elektrische kabels en elektroshockwapens.

In een detentiecentrum in Misratah zag een Amnesty-onderzoeker met eigen ogen hoe enkele gevangenen van wie de vrijlating bevolen was, werden geslagen en bedreigd. Een oudere gevangene uit Tawargha zat huilend ineengekrompen tegen een muur terwijl hij werd geschopt en bedreigd door een militielid. Deze laatste vertelde aan de onderzoeker dat “niemand uit Tawargha zal vrijgelaten worden of we vermoorden ze”.

Totale straffeloosheid

In een ondervragingscentrum in Misratah en Tripoli heeft Amnesty gevangenen ontdekt die de ondervragers probeerden te verstoppen. Deze mensen waren zwaar gefolterd. Eén van hen kon zelfs bijna niet spreken of bewegen.

Geen enkele van deze foltergevallen werd tot op heden degelijk onderzocht. Zelfs niet wanneer de martelpraktijken de dood tot gevolg hadden.

“Het in onbegrijpelijk dat milities die gevangenen mishandelen, ongestraft hun gang kunnen gaan. Alle gevangenen moeten onmiddellijk overgebracht worden naar erkende detentiecentra onder de controle van de Nationale Overgangsraad”, zegt Amnesty International.

Andere ernstige misdrijven zoals buitengerechtelijke executies van gevangenen en andere oorlogsmisdaden blijven eveneens onbestraft. Op 23 oktober 2011 werden 65 dode lichamen gevonden in een hotel in Sirte dat dienst deed als uitvalsbasis voor oppositiestrijders uit Misratah.

Op videobeelden die Amnesty heeft kunnen bemachtigen, is te zien hoe militieleden een groep van 29 mannen aan het slaan is en met de dood bedreigd. Eén van de militieleden zegt op de beelden “neem ze allemaal en dood ze”. De 29 mannen werden drie dagen later dood teruggevonden in het hotel in Sirte. Verschillende mannen waren met de handen op de rug vastgebonden en in het hoofd geschoten.

Inwoners van Tawargha weggejaagd

De Libische autoriteiten hebben tot op heden ook nog geen actie ondernomen tegen milities die volledige dorpen en gemeenschappen op de vlucht hebben doen slaan – een zware inbreuk op het internationaal recht.

Milities uit Misratah hebben alle 30.000 inwoners van Tawargha weggejaagd, hun huizen geplunderd en in brand gestoken. Deze aanvallen zijn een vergelding voor misdaden die sommige inwoners van Tawargha zouden gepleegd hebben tijdens het conflict aan de zijde van Khaddafi. Gelijkaardig moesten duizenden leden van de Mashashya-stam hun dorp verlaten onder dwang van milities uit Zintan. Al deze mensen wonen momenteel in tijdelijke kampen. De overheid ondernam nog niets om deze mensen terug naar huis te brengen.

“De ongebreidelde straffeloosheid wekt de indruk dat deze ernstige misdaden getolereerd worden en aanvaardbaar zijn. Mensen die verantwoordelijk zijn voor ernstige misdaden moeten worden gestraft en eventueel uit hun functie ontheven worden om nieuwe misdaden te vermijden. De nieuwe autoriteiten moeten eindelijk definitief komaf maken met de mensenrechtenschendingen die al decennialang gangbaar zijn in Libië. De milities moeten in bedwang gehouden worden en de misdaden uit het heden en verleden moeten onderzocht en vervolgd worden”, besluit Amnesty International.

Lore Van Welden

Lore Van Welden is persverantwoordelijke bij Amnesty International Vlaanderen

Het rapport van Amnesty International is gebaseerd op de bevindingen van een onderzoeksmissie naar Libië in januari en februari 2012. De delegatieleden deden onderzoek in en rond Tripoli, Zawiya, het Westelijke Nafusa-gebergte, Misratah, Sirte en Benghazi. De delegatieleden spraken met gevangenisbeheerders, ziekenhuispersoneel, dokters, advocaten, gevangenen, ex-gevangenen, familie van mensen die overleden of mishandeld zijn in detentie en met vertegenwoordigers van de Libische autoriteiten.