Volgens Human Rights Watch en de Libische Rode Halve Maan in Benghazi zijn sinds het begin van de opstand in Libië al meer dan 400 mensen spoorloos verdwenen. Sommigen werden gearresteerd tijdens de eerste dagen van het protest, toen de rebellen de wapens nog niet hadden opgenomen. Maar volgens Amnesty International is het merendeel van de vermiste personen krijgsgevangen gemaakt aan het front. Het zijn jonge vrijwilligers of jonge aanhangers van het rebellenleger die betrapt werden terwijl ze goederen naar het front vervoerden of van de frontlinie terugkeerden. Onder de gevangenen bevinden zich ook journalisten en hulpverleners.
Verwanten van de vermisten en lokale ngo’s vrezen dat de rechten van de arrestanten niet gerespecteerd worden. De bevolking van Oost-Libië is de terreur al langer gewend: elke inwoner van Benghazi heeft wel een familielid of een vriend die ooit gemarteld werd door de geheime politie.
Momenteel is er geen enkele manier om de vrijlating van gevangenen te onderhandelen of om toe te zien op hun behandeling. Verwanten weten zelfs niet waar de gevangenen zijn.
Gevangenen van de rebellen
Het staat vast dat ook de rebellen in de loop van het conflict honderden personen gevangen hebben genomen. De overgrote meerderheid daarvan is al vrijgelaten. Het zijn vooral zogenoemde ”huurlingen”, meestal afkomstig uit zwart Afrika. Intussen worden ook gastarbeiders uit die landen belaagd door de plaatselijke bevolking. Velen werden opgesloten, honderden raakten gewond door woedende menigtes en sommigen werden zelfs gelyncht.
Tijdens de recente gevechten om de controle van Ajdabiya en Ras Lanuf heeft het rebellenleger ook Libische militairen gevangen genomen. Volgens Essam Gheriani, woordvoerder van de Nationale Overgangsraad, respecteren de rebellen de internationale normen voor de behandeling van gevangen tot op de letter. De Overgangsraad bestuurt Benghazi. Volgens Gheriani zullen alle gevangenen een eerlijk proces krijgen.
Maar dat is problematisch in een land dat gedurende 42 jaar dictatuur nooit een onafhankelijke rechterlijke macht heeft gekend. ”Momenteel is hier niets, geen instellingen, en de weinige instellingen die wel bestaan zijn simpelweg tot niets in staat”, zegt Donatella Rovera van Amnesty. Gheriani geeft toe dat de interimregering niet beschikt over voldoende ervaring en al fouten heeft gemaakt.
Volgens Peter Bouckaert van Human Rights Watch maakten de rebellen onlangs een hele grote fout. Het rebellenleger toonde een groep gevangenen aan een groep journalisten, en beschreef hen als huurlingen. Het vermoeden van onschuld waar alle verdachten op zouden moeten kunnen rekenen, werd daardoor grondig geschonden. Bovendien lopen de gevangenen nu de kans op represailles die ook het leven van hun gezinnen in gevaar brengen.
Maar verder lijkt het erop dat de rebellen de rechten van hun gevangenen wel proberen te respecteren. Rovera van Amnesty International zegt dat de rebellenregering erover waakt dat de gevangenen niet worden mishandeld; ze worden ook op geheime locaties vastgehouden om hen te beschermen tegen de woede van de plaatselijke bevolking. ”Er zijn geen gevallen van misbruik of marteling”, aldus Rovera na een inspectie.
