Het mag geen verrassing zijn dat een globaal bindend akkoord niet de uitkomst zal zijn van de zeventiende klimaatconferentie in Durban. Daarvoor is de internationale situatie momenteel helemaal niet gunstig. Toch moet Durban de komende twee weken een aantal erg belangrijke knopen doorhakken. Eén hiervan is de klimaatfinanciering. Saaie en abstracte discussies over cijfers en fondsen, hoor ik u denken bij het woord financiering. Integendeel. Dat bewezen onze partners uit het Zuiden deze middag in Durban. “Klimaatfinanciering gaat over mensenlevens”.
“Asiyifuni i-agenda yamacapitalist”. Dat zongen bijna tweehonderd mensen deze middag tijdens een bijeenkomst georganiseerd door ngo’s uit het Zuiden. Vandaag brachten Friends of the Earth, Jubilee South en Pan Africa Climate Justice Alliance in Durban allerlei ngo’s samen om de vinger op de wond te leggen. Hun lied, die ze minutenlang scandeerden, betekende niets meer dan “we houden niet van de kapitalistische agenda”.
Het is duidelijk dat de klimaatfinanciering dé inzet is van het Zuiden hier in Durban. Lidy Nacpil, coördinatrice van de ngo Jubilee South, is een plezier om naar te luisteren. Bij iedere tussenkomst houdt de zaal de adem in, om uiteindelijk in applaus uit te barsten. Ze is een begenadigd spreker met een overtuigingskracht om u tegen te zeggen. “We mogen niet vergeten dat klimaatfinanciering een onderdeel is van een grotere discussie: de klimaatschuld. Het Noorden heeft omwille van de verbranding van fossiele brandstoffen, een loodzware klimaatschuld tegenover het Zuiden. De gevolgen van deze vervuilende groei komen nu op het bord van de ontwikkelingslanden terecht. “Wij zijn de eerste en de grootste slachtoffers. Het Noorden heeft met andere woorden een enorme schuld aan het Zuiden. Een schuld die moet betaald worden. Zonder deze fondsen kan het Zuiden onmogelijk strijd leveren tegen de klimaatverandering. De gevolgen van stijgende zeespiegel, toenemende droogte en extreme weerstoestanden, zullen zonder deze fondsen alleen maar erger worden. Dat is de inzet van klimaatfinanciering.” Ontwikkelingslanden betalen zo de prijs voor de door de geïndustrialiseerde landen veroorzaakte klimaatverandering.
Meer concreet gaat het in Durban over de operationalisering van het Green Climate Fund. Dit fonds werd in het leven geroepen om de grootste slachtoffers van de klimaatverandering financieel bij te staan. Voor de periode 2010-2012 werd een dollarshot van 30 miljard voorzien. Vanaf 2020 zou dit bedrag opgetrokken worden naar 100 miljard dollar om de arme landen te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering. Mooie beloftes, maar de voorlopige bijdragen aan de kortetermijnfinanciering, beloven niet veel goeds. Vanwaar deze geldbedragen moeten komen en hoe die op een voorspelbare en transparante manier kunnen verschaft worden, zijn vragen die omhuld worden door onduidelijkheid. Een Amerikaanse klimaatfinancieringsspecialiste vatte het deze middag mooi samen: “Het zal een mirakel zijn als het Green Climate Fund ooit de beloofde 100 miljard dollar zal zien. In het beste geval zullen het een paar tientallen zijn. En zelfs dat is een best case scenario.”
Bovenop dit reeds pessimistisch plaatje zien we dat het geld dat er wel al is, niet de juiste landen en projecten bereiken. Slechts 21 procent van de middelen werden gebruikt voor adaptatie. Het is logisch dat adaptatie, het zich aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering, van het grootste belang is voor de ontwikkelingslanden. Ook Afrika, dat het meest wordt bedreigd door klimaatverandering, ziet uiteindelijk het minst van de reeds gestorte middelen. Voor het publiek is duidelijk wie de schuldige is. De duivel? Dat is de Wereldbank. Zij zijn, met hun steun aan vervuilende projecten, niet de oplossing maar het probleem van de klimaatverandering. Nacpil en haar collega’s uit het Zuiden kunnen niet duidelijker zijn. “De Wereldbank maakt winst door de klimaatcrisis. De Wereldbank als machthebber in het klimaatfinancieringsverhaal is daarom onlogisch, onverantwoordelijk en immoreel.”
“Klimaatfinanciering is niet de oplossing” roept Nacpil door de zaal. Hier en daar fronsen een paar wenkbrauwen. “De klimaatcrisis zal niet opgelost worden door deze fondsen. Wel zal het een opstap zijn om een noodzakelijke shift te maken in het Zuiden. Alleen een shift naar een koolstofarme ontwikkeling kan bijdragen aan een fundamentele oplossing voor het klimaat. Toch hebben we deze fondsen broodnodig omdat de gevolgen van de klimaatverandering overduidelijk worden. We hebben het nodig en het is ons recht. Onmiddellijk.” Opnieuw luid applaus.
Geen saaie bijeenkomst dus met cijfers en tabellen. Wel een bijeenkomst met een wrange nasmaak. Het is immers schrijnend. De afbetaling van deze Noordelijke schuld is een noodzakelijke voorwaarde voor de ontwikkelingslanden om überhaupt een klimaatbeleid te kunnen voeren. Voor de meest kwetsbare landen is klimaatfinanciering immers van levensbelang. Letterlijk.
Sarah Lamote, beleidsmedewerker klimaat bij 11.11.11
