De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Leraar Klassieke Talen en geloofsvernieuwer Roger Lenaers s.j. is overleden

donderdag 5 augustus 2021 17:17
Spread the love

5 augustus 2021. update 7 aug. Update zondag 8 augustus (slot).

 

Schrijver, leraar, denker en vernieuwer van het geloof Roger Lenaers is vanmorgen omstreeks 11u30 overleden. “Een nobele, dappere man” zegt professor emeritus geschiedenis van de moderne tijd en kerkgeschiedenis Michel Cloet, wanneer ik hem het nieuws over de telefoon breng. “Een verdienstelijk figuur” zegt professor emeritus Jan Vander Veken, filosoof met expertise in Godsbeelden. Persoonlijk had ik het genoegen en de eer bevriend te zijn met Roger. Wij konden honderduit filosoferen en persoonlijke overwegingen en nieuws delen. We kwamen bij elkaar over de vloer. Mede door mijn aansporing, gedaan tijdens een lang gesprek tijdens een rit tussen Leuven en Turnhout, heeft Lenaers zijn vernieuwend ideeën goed dat enkel in tijdschriften was verschenen, in boekvorm beginnen uitgegeven. Zoals ik had voorzien werden de verschillende boeken in meerdere talen vertaald, waaronder het Spaans en het Duits. Zoals ikzelf en humanist en geleerde Mark Eyskens liet Roger Lenaers s. j. zich daarbij inspireren door recente wetenschappelijke inzichten; onder andere uit de ecologie, zoölogie, de ethologie (hominiden en mensapen), de natuurkunde (fysica) en de geneeskunde… om het christelijke geloof te snoeien in de hoop het meer levenskracht te geven en bij de tijd te brengen.

Roger had een scherp verstand, een brede geleerdheid en belezenheid en vooral kenmerkte een zeer sterke, gezonde kritische zin de man.

 

Zijn originaliteit uitte zich ook in de keuze die hij maakte om een tijdlang als pastoor in een bergdorp in Oostenrijks Tirol dienstig te zijn. Voor mij was het altijd duidelijk dat wij daar ook een metaforische lezing mogen aan geven: Roger was met succes in staat grenzen te overschrijden en de cultuur, het hart en de wensen van andere mensen te aanvaarden en te voeden. Hij leefde daar zoals hij schreef: op een hoogte, met buitengewoon panorama. Hij had een arendsblik, vergeleken met veel theologen die te weinig de nek uitsteken om de vernieuwingen, die vaak al beslist werden in mijn geboortejaar 1962 tijdens Vaticanum II, ook effectief te helpen doorvoeren en in het gelovige gedachtegoed te laten doordringen. Vanderveken benadrukte in gesprek met mijzelf daags voor het overlijden van Lenaers nog dit: “De Kerk heeft tijdens het concilie dat principe aanvaard: dat de moderne wetenschap nuttig is om het geloof, het Godsbeeld te snoeien, af te perken. Dat natuurwetenschap een rol mag spelen in de theologie.” De kern van deze openheid is trouwens al terug te vinden in het denken en het beheer van de KU Leuven vanwege kardinaal Mercier. Die stichtte het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (HIW) ook juist met het doel de theologen en priesters te introduceren in de natuurwetenschappen.

 

Tijdens een interview in Tertio viel het de journalist op dat Lenaers, die dus erg straffe en kritische standpunten wist in te nemen, in de omgang vriendelijk, gemoedelijk en warm bleek.

 

Veel personen, zowel de vele duizenden leerlingen die de man hebben gekregen als leraar Latijn en Grieks als vrienden, kennissen, intellectuele partners en lezers zullen voor altijd met genoegen aan hem terugdenken en in hun denken verrijkt blijven. Roger was de oudste wijze heer in menige vriendenkring. Hij is 96 geworden, als ik de tel niet kwijt ben.

Amen.

 

NB. In de uren na het nieuws van het overlijden, nam ik er een van de boeken van Roger bij, zijn tweede, waarvan de cover hier is afgebeeld. Het boek viel open op de pagina die het thema “is er tegenstrijdigheid tussen geloof en Evolutie” behandelt. Het lijkt mij een nuttige reproductie, om zijn denken mee te karakteriseren. Mijn hoop is dat de grote synthese in de toekomst verder kan opgebouwd worden. Zo lang er echter klimaatrampen, armoede, ernstig lijden en miserie, ontbering, militaire conflicten, wellicht wereldcatastrofen… zullen zijn (zoals in het boek en de film “The Road”), zal ik de laatste zijn van de vooruitziende spirituele denkers om de individuele mens steun zoeken te ontzeggen in beelden als “het leven na de dood” of in gepreveld gebed. Persoonlijk haal ik op sommige momenten zelf kracht en veerkracht uit het reciteren van psalm 23. Mijn bestaan is  lange tijd  dermate intens geweest, een ware struggle for life, dignity and love, en ik zie zo helder de wondere charme van het bezielde lichaam en de denkende en sprekende persoon, (zoals gisteren in de film ‘Out of Africa’), dat ik de gedachte aan een tweede (bewust) leven na het mogen bewonen van ons bezielde lichaam, als een belediging ervaar voor dit leven. Waarin we dermate bezield mogen denken en liefhebben, werken, spelen, ontmoeten en zoeken. Bij de pagina heb ik mijn fossiele Trylobiet gelegd. Ik geloof dat die tweehonderd miljoen jaar oud zijn. Ik geloof dat deze diertjes kunnen illustreren dat sommige tijdgenoten over te weinig informatie en vorming beschikken om over de kwestie degelijke opinies te vormen. Zowel de Turks-Belgische jongeren die de Evolutie afwijzen op school als  de “bijbelvaste” Nederlanders in bepaalde Facebookgroepen zijn bijzonder ‘interessant’ maar verdienen misschien toch vooral mededogen… Even goed als bepaalde neoliberaal denkende ontkenners van de spirituele dimensie en bespotters van het christelijk-Joodse religieuze materiaal; figuren die soms tot in hun blinde vlekken in onze regio en op sociale media weerklank krijgen.

 

Kritisch voor alles en allen, ook ten overstaan van God

Op een dag vertelde Roger mij een belevenis die hij meemaakte als zoon van de betreffende Belgische kuststad en van een zeeman. Zijn vader was als visser uitgevaren met een andere zoon. Die dag was Roger verkouden, hij had moeten meevaren. Het bootje kwam nooit meer terug. Vader en broer bleven er in…  Ik vermoed persoonlijk dat dit vroege contact met het absoluut Kwade, met het wrede en genadeloze van het Lot – en dus misschien ook van God – bij hem voor altijd een zeer  kritische en voorzichtige houding meebracht naar het geloof. Zoals de Zwitserse theologe en schrijfster Lytta Basset aangeeft in haar hoofdwerk “Le pardon éternel. De l’abyme du mal au pouvoir de pardonner”: “Le mal, c’est ce qui fait mal” – “Het kwade, dat is wat ons als mens pijn en leed berokkend”.

 

Verkondigen en mensengenezer willen zijn

Ik hield van Roger Lenaers. Met de liefde van een intellectuele partner. Met de gloeiende sympathie die ik voor medemensen kan voelen; ook al schrijft ene Rik Torfs geregeld dat gloeiende sympathie onmogelijk is voor de mens. Ik hield van Roger Lenaers omdat hij eenzelfde soort Boodschap voor de Wereld leek te hebben. Ik hield van Roger omdat hij iets van het meest waardevolle dat in mij schuilt, wist te onderkennen en er woorden voor vond, die hij mij cadeau deed. Hij zegde op een dag: “Jij doet wat de anderen zouden moeten doen: wij noemden dat destijds, [in de tijd van het cultuurchristendom]: de Verkondiging brengen!” Met “de anderen” worden hier de bisschoppen, de theologen, de priesters bedoeld. De professionele christenen. Mensen die de ruggensteun van het systeem, van de Kerk, van een salaris en een (ere)ambt genieten. Met verkondiging brengen, bedoelde Roger waarschijnlijk dat je gaat getuigenis afleggen over hoe God werkt in je leven, in dat van iedereen die Hem zoekt en er zich voor open stelt. Hoe de Heer van het Heelal, die weke en soms wilde Vader zijn schepselen en schapen ten goede ter hulp komt, onder andere providentieel en met Inspiratie. En hoe Hij/ZIJ ons ook geregeld schijnt te testen en te pijnigen. Roger wist, zoals vele anderen overigens, hoe ik in felle en doordachte woorden de anti-gelovige lijn van De Standaard en haar hoofdredacteur had bestreden. Verkondiging brengen, die woorden kreeg ik waarschijnlijk ook juist toegespeeld omdat Roger weet had van het tiental mensen die ik doorheen mijn jaren, de eerste persoon al in mijn tienertijd, het leven heb gered. Personen die ik “had weten op te lappen” door Presentie in te schakelen, vriendelijke steun en aanwezigheid te bieden, aartsmoeilijke levensverhalen en overweldigende existentiële klachten te beluisteren, niet alleen als vrijwilliger-hulpverlener bij Tele Onthaal. Hoe ik  door “gebroken mensen” woorden van perspectief en medemenselijkheid te bieden, hen  weer verder konden laten gaan op het pad dat leven en lot voor hen in petto hielden. Een beetje zoals hospiks doen aan de frontlijn met de soldaten tijdens militaire strijd en tijdens veldslagen.

Wat mij betreft mag de naam van Roger Lenaers in hemelse boeken opgetekend worden en blijven. Hij heeft de Mensengenezer gezien.

Die figuur waar ik mij, zoals vele bekende en onbekende heiligen allicht, aan spiegel en meteen ook persoonlijk vorm aan geef.

Pagina uit tweede boek van R. Lenaers over geloof en evolutie

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!