Tot dusver bestond de Latijns-Amerikaanse strijd tegen drugs vooral uit repressieve maatregelen, in samenwerking met de Verenigde Staten. Steeds meer landen willen een andere aanpak. Op de Top van de Amerika’s, die zaterdag en zondag in het Colombiaanse Cartagena de Indias plaatsvindt, zullen ze dat aankaarten.

De Guatemalteekse president, de rechtse Otto Pérez Molina, zal op de top voor “de gedeeltelijke of volledige depenalisering van de handel in en het gebruik van drugs” pleiten, het meest omstreden voorstel.

Depenalisering onder voorwaarden

“De consumptie en de productie van de drugs moeten gelegaliseerd worden, maar met bepaalde grenzen en onder bepaalde voorwaarden”, zei Pérez in een opiniestuk dat aan de vooravond van de top in de Britse krant The Guardian verscheen. Pérez neemt daarmee stelling in tegen de VS, de grootste drugsconsument ter wereld, met een regering die zich tegen depenalisering verzet.

Ook andere regeringsleiders, zoals Laura Chinchilla van Costa Rica en Juan Manuel Santos van Colombia, hebben al laten blijken open te staan voor alternatieven. “Als we een beter alternatief vinden dat de misdaadorganisaties de pas afsnijdt en het consumptieprobleem misschien efficiënter aanpakt, dan wint iedereen daarbij”, zei Santos nog deze week.

Reguleren zonder legaliseren

Niet iedereen is het eens met depenalisering. De presidenten van Mexico, El Salvador, Honduras, Nicaragua en Panama zijn tegen, herhaalden ze woensdag nog eens.

De voormalige presidenten Ernesto Zedillo (Mexico), Fernando Henrique Cardoso (Brazilië) en César Gaviria (Colombia) herhaalden hun voorstel om “de commercialisering, publiciteit en consumptie van drugs te reguleren, zonder te legaliseren.” Ze deden dat in een brief die ze aan de deelnemers van de top in Cartagena hebben gestuurd.

35.000 doden in Mexico

De escalatie van drugsgeweld in Centraal-Amerika heeft een alarmerend peil bereikt, zei de International Narcotics Control Board (INCB), het drugscontroleorgaan van de Verenigde Naties, in zijn laatste rapport.

In Centraal-Amerika, een doorvoerregio voor Zuid-Amerikaanse drugs naar de VS, zijn meer 70.000 bendeleden actief, de hoeveelheid moorden per 100.000 inwoners bedraagt 65 in Honduras, 40 in El Salvador en 40 in Guatemala.

In Mexico “stierven van 2006 tot 2010 meer dan 35.000 mensen” in de strijd tegen drugs, zegt de INCB. “Het oorlogsbeleid heeft geen resultaten opgeleverd, terwijl de drugshandelaars er wel in geslaagd zijn in de staatsinstellingen te infiltreren en grote delen van de samenleving te corrumperen”, zegt Carmen Aída Ibarra van de Guatemalteekse organisatie Movimiento Pro Justicia.

De internationale criminalisering van de drugshandel verhindert dat elk land nationale oplossingen vindt voor zijn problemen, zegt de Colombiaan Ricardo Vargas, directeur van de organisatie Acción Andina en onderzoeker van het Transnational Institute, met zetel in Nederland. “Dat is de centrale as van de discussie in Mexico, Centraal-Amerika en Colombia.” De militarisering van de strijd tegen drugs heeft de problemen alleen maar doen toenemen, zegt hij.

Acción Andina, het Transnational Institute en zes andere burgerorganisaties ondertekenden naar aanleiding van de top in Cartagena een open brief waarin ze oproepen de resultaten van de oorlog tegen drugs onder de loep te nemen.
“De eerste stap is de depenalisering van de consumptie van drugs en de herziening van het gezondheids- en onderwijsbeleid van onze landen, met de nadruk op respect voor het leven, de democratie en de wetten”, zegt Erubiel Tirado, veiligheidsexpert van de Ibero-Amerikaanse Universiteit in Mexico.