Het akkoord van de klimaattop in Parijs – de opwarming van de aarde onder 2 graden houden en streven naar een beperking van 1,5 graad – is vorige week al van kracht geworden, een record. Maar dat akkoord was niet meer dan een algemene basis. Nu volgt de minutieuze taak om de kleine lettertjes te definiëren.

Wie betaalt?

Dat proces zal meerdere jaren duren, zeggen experts en onderhandelaars. Het begint vandaag, op de klimaattop in het Marokkaanse Marrakesh, die tot 18 november duurt.

Fundamentele vragen zijn: hoe zal men de maatregelen betalen in lage-inkomenslanden? welke experts zullen die in elk land komen implementeren? wie zal verdienen aan de technologische patenten voor nieuwe zonnepanelen en elektrische auto’s?

De landen in Latijns-Amerika bevinden zich in een bijzondere situatie. Hun economieën zijn relatief stabiel, slechts één land staat op de lijst van minst ontwikkelde landen (Haïti).

Maar net zoals andere ontwikkelingslanden hebben ze financiële steun nodig, samen met zogeheten “implementatiemaatregelen”, technologieoverdracht en capaciteitsopbouw.

Energieaanbod tegen 2050 verdubbelen

Die elementen zijn aanwezig in de internationale dynamiek maar vernieuwing dringt zich op. “Met de huidige technische hulp zullen de landen er niet in slagen hun economie te transformeren”, zegt Andrea Meza, directeur Klimaatverandering van het ministerie voor Leefmilieu en Energie in Costa Rica. Sinds 2015 onderhandelt ze voor haar land; dit jaar is Costa Rica ook voorzitter van de Onafhankelijke Vereniging van Latijns-Amerika en de Caraïben, die Costa Rica, Guatemala, Honduras, Panama, Colombia, Peru, Chili en Uruguay vertegenwoordigt.

Latijns-Amerika staat voor de dubbele uitdaging om zijn energieaanbod tegen 2050 te verdubbelen maar dat te doen met hernieuwbare bronnen, zonder uitstoot van broeikasgassen.

Tegelijk moet de regio haar economie transformeren. Die is nu zwaar afhankelijk van intensieve bodemactiviteiten, zoals grootschalige landbouw en veeteelt. Dat zijn samen met transport en elektriciteitsproductie de grote uitstoters.

Duidelijkheid over financiering

Een centraal element in de discussie in Marrakesh wordt de 100 miljard dollar die de ontwikkelde landen vanaf 2020 jaarlijks aan de ontwikkelingslanden betalen voor klimaatmaatregelen. Die belofte dateert al van zes jaar geleden, van de klimaattop in Cancún, maar tot nog toe kwam daar weinig duidelijkheid over.

“We hopen in Marrakesh positieve signalen te krijgen over hoe men de klimaatfinanciering gaat realiseren”, zegt de Braziliaanse econoom Natalie Unterstell, lid van de Groep voor Klimaatfinanciering voor Latijns-Amerika en de Caraïben. “Momenteel is het alleen maar meer van hetzelfde.”

Die financiële beslissingen zijn belangrijk want veel landen beloofden vorig jaar klimaatinspanningen die alleen met concrete financiële steun mogelijk zijn, zegt ze. Bovendien is de politieke en economische situatie grondig veranderd in sommige Latijns-Amerikaanse landen. “Brazilië zit in een belangrijke economische en begrotingscrisis. Daar zijn dus geen nieuwe middelen.”

Aantrekkelijk voor investeerders

In het Akkoord van Parijs is wel sprake van de 100 miljard per jaar, maar opnieuw zonder concrete details. Het resultaat van Marrakesh kan bedrijven en internationale organisaties stimuleren om te investeren. “We moeten vaak met de privésector samenwerken en die heeft duidelijke signalen nodig om te weten waar die moet investeren”, zegt Unterstell.

Latijns-Amerika is aantrekkelijk voor investeerders, door zijn potentieel voor hernieuwbare energie en door zijn economische en sociale situatie.

Het rapport Climatescope van Bloomberg New Energy Finance maakte in november vorig jaar een rangschikking van de tien beste landen om te investeren in schone energie. Daar stonden vier Latijns-Amerikaanse landen in: Brazilië, Chili, Mexico en Uruguay. In 2014 bedroegen de investeringen in schone energie in Latijns-Amerika 23 miljard dollar, de helft meer dan het jaar voordien. 

Nog meer geld nodig

“Ondanks de algemene groeivertraging stelde de Economische Commissie voor Latijns-Amerika (Cepal) dat de investering in hernieuwbare energie een van de meest dynamische sectoren in de regio was”, zegt onderzoeker Guy Edwards, expert Latijns-Amerika in het Centrum voor Milieustudies van de Amerikaanse Universiteit van Brown.

Er is dus geld, maar te weinig voor de strijd tegen de klimaatverandering, een strijd die extreem veel geld kost. Volgens een rapport van de Cepal uit 2014 kan de klimaatverandering Latijns-Amerika 1,5 tot 5 procent van zijn bruto regionaal product kosten tegen het midden van de eeuw.

Om de klimaatimpact aan te kunnen is niet alleen geld nodig, maar ook technische hulp en technologieoverdracht, zeggen veel experts.

Voorrang voor Afrika

“De Latijns-Amerikaanse landen hebben altijd het probleem gehad dat ze niet bij de eerste zijn om hulp te krijgen omdat ze niet de armste zijn”, zegt Edwards. Dat kan nog moeilijker worden na Marrakesh.

De Latijns-Amerikaanse onderhandelaars volgen met argusogen een voorstel van het Afrikaanse blok om de landen van dat continent op de lijst met “meest kwetsbare landen” te plaatsen. Daardoor zouden ze samen met de kleine eilandstaten en minst ontwikkelde landen voorrang krijgen bij de toekenning van financiële steun.