Wat zegt de wetenschap? Als we de mondiale CO2 uitstoot niet vlug naar beneden krijgen, stijgt de temperatuur op aarde zo veel dat we een pak heel vervelende gevolgen op ons dak krijgen.

Wat zegt de politiek al sinds eind vorige eeuw? Laten we klimaatakkoorden sluiten die de temperatuurstijging beneden de gevaarlijke drempel houdt, liefst dus minder dan 2 graden Celsius verhoging.

Wat leert de recente geschiedenis? In 1997 kwam er het Kyoto akkoord dat enkel de industrielanden – die meest verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van broeikasgassen – verplichtte om hun uitstoot te beperken. Het trad in werking in 2005 en geldt tot eind 2012. Maar van in het begin was duidelijk dat het ruim onvoldoende zou zijn, de Verenigde Staten deden zelfs helemaal niet mee en intussen brengen ook sterk opkomende economieën steeds meer broeikasgassen de lucht in.

Allemaal redenen om dringend tot een opvolger van Kyoto te komen waarbij de oude industrielanden eindelijk voluit een engagement tegen klimaatverandering aangaan én ook de nieuwe industrielanden en andere landen gaandeweg hun verantwoordelijkheid nemen.

Wat heeft Durban gebracht? Enkel maar een verlenging van het Kyoto Protocol… terwijl dat protocol op zichzelf al totaal onvoldoende was, een verlenging waaraan grote vervuilers als Japan, Rusland en Canada zelfs niet meer meedoen, een verlenging die daardoor nog slechts van toepassing is op amper vijftien procent van de uitstoot van broeikasgassen in de wereld…

Aangevuld met de mooie belofte, want meer is het eigenlijk niet, dat er tegen 2020 mondiale maatregelen in werking zouden treden, overigens zonder dat daar enige ernstige garantie voor bestaat…

In feite is er beslist om niet te beslissen en nog maar eens uit te stellen…

Ziezo dus, de mislukking van Durban kon moeilijk duidelijker zijn. De politieke wereld is dus niet rijp voor een echte opvolger van Kyoto 1.

Dit is zwaar pech voor de mensheid. Want, zo merkt de wetenschap op, met het klimaat (en de natuur in het algemeen) valt niet te onderhandelen. De biofysische wetten zijn wat ze zijn. Een overdosis broeikasgassen brengt op vrij korte termijn al niet zozeer de natuur dan wel de menselijke beschaving in problemen: het zal de natuur tenslotte worst wezen of de aarde bevolkt is met garnalen of met mensen.

Die wetenschap vertelt ons ook dat net de jaren tussen vandaag en 2020 cruciaal zijn om de klimaatverandering min of meer onder controle te houden door de uitstoot van broeikasgassen stevig aan te pakken. Met de lege doos van Durban zijn we op weg naar veel meer dan 2 graden Celsius stijging van de temperatuur, zelfs naar een losgeslagen opwarming van de aarde.

Wat nu?

Les één is misschien dat er van het reizend klimaatcircus weinig heil is te verwachten. Politici, politieke partijen, milieubewegingen en al wie naar Kopenhagen trok, en naar Cancun, en naar Durban, ze kunnen in het vervolg maar beter thuisblijven en zich afvragen waarom ze zo onmachtig zijn gebleken om een ernstig mondiaal klimaatakkoord af te dwingen en te sluiten.

Iemand zal opmerken, dan sparen we alvast de extra uitstoot van al die vliegtuigreizen. En dat is amper cynisch. Want het spaart vooral de energie van beleidsmensen en van de samenleving om vanaf morgen echt iets te doen aan de opwarming van de aarde.

Daar is les twee. Het is namelijk tijd om elk voor de eigen deur te vegen. En het heeft zelfs geen belang of andere landen en samenlevingen dat wel of niet doen. Daar hoeven we zelfs niet naar te kijken.

Want wat zijn de feiten?
Wie niets doet, betaalt altijd het gelag. Die zal veel te veel energie blijven verspillen, die energie zal onbetaalbaar duur worden, en die energie zal zo schaars worden dat er letterlijk voor gevochten zal moeten worden. Is dat de toekomst die we willen? Geen enkele verantwoordelijke politicus mag zijn bevolking overleveren aan zulk scenario. Laten we daar onze politici vanaf vandaag op aanspreken, in onze gemeenten en provincies, in Vlaanderen en België, in Europa.

Alles wat we moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan, is net hetzelfde als wat moet gebeuren om af te geraken van onbetaalbare of zelfs onbereikbare olie en gas, net hetzelfde als wat nodig is om luchtvervuiling te voorkomen en onze gezondheid te redden, net hetzelfde als vereist voor een economie die goede jobs creëert en veel beter bestand is tegen tal van crises die ons nu al beginnen te treffen.

Eenzijdige stappen voor het klimaat  bieden het onschatbare voordeel dat er niet moet worden over onderhandeld.

Het is dus voor Vlaanderen, België en Europa veel verstandiger om vanaf vandaag resoluut te kiezen voor een politiek van eenzijdige stappen en alle energie te gooien op het terugdringen van de CO2 uitstoot met zeker 30 procent tegen 2020 en 90 procent tegen 2050.

Dat is in het eigen belang, en tegelijkertijd in het voordeel van de hele planeet. Niemand zal dan nog kunnen beweren dat Europa zijn verantwoordelijkheid niet neemt.

En als sommige industriesectoren terecht opmerken dat hun concurrentiepositie daaronder zal lijden, dan is dat geen reden om de inspanningen terug te schroeven, wel om invoerheffingen en –beperkingen op te leggen aan landen die geen streng klimaatbeleid voeren. Als de Wereldhandelsorganisatie zich daartegen zou verzetten, bewijst dit vooral hoe slecht de wereld vandaag gebaat is met een WTO die onmachtig is mee de mondiale crises te bestrijden.

Tot slot, niet te vergeten, eenzijdige stappen voor het klimaat bieden het onschatbare voordeel dat er niet moet worden over onderhandeld. Het grootste belang daarvan is dat er dus geen tijd meer verloren moet gaan aan futiele onderhandelingen. Dat de wereld op die manier een reizend circus van duizenden vliegtuigreizen uitspaart, is mooi meegenomen. Ze hoeft dan ook geen getuige meer te zijn van een gênant applaus door de onderhandelaars voor een lege doos.

Maar de grootste winst is dat er vanaf morgen kan gewerkt worden aan de ombouw van onze economie om ze welvaart te laten voortbrengen binnen de grenzen van wat de planeet aankan. De winst die dat zal opleveren, valt amper te becijferen.