Al sinds de invoering van de 8-urendag in 1921 pleiten de patroons voor meer overuren. Ook nu wilden de werkgevers voorstellen voor meer overuren en de afschaffing van een feestdag aan de begrotingstafel bespreken. Unizo vond het zelfs een fors gemiste kans dat de wettelijke werkweek niet opnieuw op 40 uur zou komen… Deze voorstellen staan haaks op onze sociale geschiedenis!

Nooit eerder heeft men in tijden van crisis en grote werkloosheid arbeidsduurverlenging doorgevoerd. Integendeel. Er werd – terecht – altijd een politiek van arbeidsherverdeling gevoerd, wie er ook aan de macht was. Zelfs in de jaren 30.

Als starter: een kleine herinnering van de sociale geschiedenis.
 

De achturendag: één van de allergrootste sociale verworvenheden!
 

Met de wet van 14 juni 1921 die ons de achturendag bracht, behaalde de socialistische beweging één van haar allergrootste overwinningen uit de geschiedenis. Zij verwezenlijkte hiermee een eis die al op de eerste conferentie van de Eerste Internationale in 1865 gesteld werd. Een eis ook, die vanaf het ontstaan van de 1 meivieringen in 1890, centraal gesteld werd. Op 1 oktober 1921 stroomden duizenden arbeiders dan ook samen om deze wet, die als een overwinning op het oprukkende kapitalisme werd beschouwd, te vieren. De talrijke achturenhuizen en -straten die vandaag de dag nog bestaan, getuigen van het belang dat aan deze verwezenlijking gehecht werd.

Het was dan ook geen eenvoudige strijd geweest. En men moest te allen tijde op zijn ’qui vive‘ blijven. De reactie van werkgeverszijde kwam al vlug.

Het wetsvoorstel van de liberaal Devèze wou 100 overuren per jaar toelaten. Daar konden nog eens 150 overuren bijkomen, maar alleen als de minister van Arbeid dit persoonlijk goedkeurde, nadat hij “de meerderheid van de werklieden had gehoord”. Het wetsvoorstel maakte geen schijn van kans en werd verworpen met 136 stemmen tegen 20 en 12 onthoudingen.

Het wetsontwerp van minister van Arbeid Moyersoen, die het ontwerp indient namens een katholiek-liberale regering, wil 120 overuren op jaarbasis toelaten. Dit is een wetsontwerp dat “den arbeidsduur op 9 uren per dag brengt. De Regering gaat dus trachten de bevelen der hooge finantie, nijverheidsmagnaten en kolenbarons uit te voeren”, aldus de socialistische vakbeweging en partij (Vooruit, 3/2/1924).

De socialistische beweging voert echter een uitgebreide tegencampagne en het wetsontwerp Moyersoen wordt op 14 februari 1925 verworpen met 97 stemmen tegen 66 en 6 onthoudingen. De volledige socialistische én christendemocratische fractie stemde tegen!
 

Adieu 38-urenweek! Terug naar 42 uur per week…
 

Eind 2011 telden we al zo’n 460.000 werklozen. En de perspectieven zijn niet goed. Tussen nu en 2020 verwachten de Studiecommissie voor de Vergrijzing en het Planbureau, zijnde de ‘denktanks‘ van de regering, een stijging met maar liefst 130.000 werklozen.

Op de begrotingstafel lag een voorstel om voortaan 182 overuren per jaar toe te laten. Zie hier de simpele rekensom van het voorstel: 10% van de arbeidstijd (48 werkweken x een gemiddelde arbeidsduur van 38u per week = 1.824 uren per jaar) kan voortaan overgewerkt worden, zonder inhaalrust. Dat betekent gemiddeld 4 uur per week, of opnieuw 42 uur per week. Maar het kan ook anders gespreid worden: de werkgever kan op die manier zijn personeel 26 weken van 45 uur per week, of 15 weken van 50 uur laten werken.

En dit is nog niet alles, want hierover zouden geen voorafgaandelijke onderhandelingen met de vertegenwoordigers van de werknemers worden gevoerd (wegens contraproductief en overbodig?). De vakbond zou wel nog het aantal overuren achteraf kunnen verminderen…
 

Omgekeerde wereld
 

Dit is de omgekeerde wereld! Eerst zet men de werkgevers in een zetel, door hen wettelijk de mogelijkheid te geven hun personeel een massa overuren te laten presteren, zonder inhaalrust, zonder akkoord van de vakbond. En daarna zou diezelfde vakbond dit nog moeten kunnen beperken! Nooit van krachtsverhoudingen gehoord? Onze huidige sociale wetgeving vertrekt niet voor niets van het omgekeerde: overuren moeten in principe gerecupereerd worden en hiervan kan slechts afgeweken worden na akkoord met de werknemersvertegenwoordiging.

Nu zou het voldoende zijn dat de individuele werknemer ’akkoord‘ is. Alsof de werkgever die werknemers niet onder druk kan zetten… Alsof één van de ervaringen van de arbeidersbeweging niet altijd geweest is dat sociale wetgeving en vakbonden nodig zijn, omdat de individuele werknemer altijd in de zwakste positie staat in een confrontatie met zijn werkgever…

Zulke voorstellen tot sociale achteruitgang hebben het in onze sociale geschiedenis nog nooit gehaald. Ze werden in het verleden altijd weggestemd.

Maar best ook, want, door de herinvoering van de 40-urenwerkweek of niet gerecupereerde overuren en bij een ongewijzigde afzet, zal de werkloosheid in de toekomst nog veel meer toenemen.

Trouwens, ook professor De Grauwe stelde het terecht in de uitzending van Terzake op 19 november: “Door de 38-urenwerkweek op te trekken naar 40 uren en 2 uur meer op kantoor te zitten, gaan we niet méér produceren. Je moet de mensen aanzetten meer te consumeren. Nu is de vraag dalend omdat er pessimisme is: de mensen stellen hun consumptie uit én de bedrijven stellen investeringen uit. Een langere werkweek is alles behalve een relancemaatregel, eerder een Belgenmop…”

Rudy De Leeuw, ABVV-voorzitter