Mensen in tropische bosgemeenschappen, klagen al langer over heter en droger klimaat nadat er bomen zijn gekapt. Maar tot nog toe konden wetenschappers geen duidelijk verband vastleggen. 

Een onderzoeksteam van de Universiteit van Leeds is daar nu wel in geslaagd, door veertien jaar aan satellietgegevens van ontbossing en regenval te combineren. De studie in Nature zoomt in op drie gebieden in de tropen: de Amazone, Congo en Zuidoost-Azië.

Verminderde regenval

Daaruit bleek dat verlies van tropisch bos het hele jaar door verminderde regenval veroorzaakte. De grootste absolute daling van de neerslag werd waargenomen in het natte seizoen, met tot 0,6 mm minder neerslag per maand per procentpunt verlies aan bosareaal. Maar de impact is waarschijnlijk het grootste in het droge seizoen, omdat verdere uitdroging de ecosystemen van planten en dieren onder druk zet.

Hoe het mechanisme werkt is nog niet duidelijk. De onderzoekers vermoeden dat ontbossing het proces verstoort waarbij vocht via de bladeren – via een mechanisme dat ‘evapotranspiratie’ wordt genoemd – wordt teruggevoerd naar de atmosfeer, waar het uiteindelijk regenwolken vormt.

Bossen onder druk

Op basis daarvan schatten ze dat, als de ontbossing in Congo aanhoudt, de neerslag er met 8 tot 12 procent kan afnemen. Dat zou een enorme impact hebben op de biodiversiteit en de landbouw.

“Tropische bossen spelen een cruciale rol in de hydrologische cyclus omdat ze lokale en regionale neerslagpatronen in stand houden”, zegt onderzoeker Callum Smith. “De vermindering van regenval als gevolg van tropische ontbossing zal gevolgen hebben voor mensen die in de buurt wonen, via toenemende waterschaarste en lagere oogstopbrengsten.

Maar ook voor de bossen zelf zijn er belangrijke implicaties. Minder regen kan immers ook een bedreiging vormen voor de levensvatbaarheid van de bossen, die bij de grootste koolstofreservoirs ter wereld behoren.

“De studie toont het cruciale belang aan van tropische bossen bij het aanhouden van regenval”, zegt Dominick Spracklen, hoogleraar Klimatologie aan de Universiteit van Leeds. “Hoewel er pogingen zijn om de ontbossing een halt toe te roepen, gaat het verlies aan bosareaal in de tropen door. Er moeten meer inspanningen worden geleverd om te voorkomen dat bossen verloren gaan en om verloren en aangetaste gebieden te herstellen.”