Bron: Wikimedia Commons
Nieuws, Wereld, Economie, Milieu -

Kwik uit geïndustrialiseerde landen vervuilt de Noordpool – en dat gebeurt zo

Wetenschappers weten al langer dat er op de Noordpool vervuilend kwik terug te vinden is. Alleen wisten ze niet helemaal precies hoe die stof daar terechtkomt. Hoe kan zo’n afgelegen en schijnbaar ongerept stuk natuur aangetast zijn met dit giftige metaal, vraagt aardwetenschapper Daniel Obrist van de universiteit van Massachusetts zich af.

dinsdag 19 december 2017 16:37
Spread the love

Ik ben nog maar recent terug van een twee jaar durend onderzoeksproject in Alaska waar ik samen met collega’s van de universiteiten van Colorado, Toulouse, de Sorbonne in Parijs en het Gas Technology Institute in Illinois onderzoek heb gedaan naar de aanwezigheid van kwik in het noordpoolgebied.

Onze bevindingen tonen aan dat gasvormig kwik, uitgestoten door de verbranding van kolen, mijnbouw en andere industriële processen in de geïndustrialiseerde wereld, tot duizenden kilometers verderop kan worden teruggevonden.

In de Arctische gebieden wordt het gas in de bodem van de toendra afgezet en vandaar stroomt het uiteindelijk naar de oceaan, waardoor het dierenrijk en de mensen in de regio worden bedreigd.

De wereld rond

Kleinschalige, ambachtelijke goudwinning en kolengestookte elektriciteitscentrales zijn wereldwijd de voornaamste bronnen van kwikemissie.

De uitstoot van kwik kan verschillende vormen aannemen. Kwik in oxidatietoestand wordt veelal weggespoeld uit de atmosfeer door de regen, dicht bij de emissiebron. Gasvormig kwik blijft echter veel langer in de atmosfeer en kan op die manier de wereld rondreizen.

In het noordpoolgebied zijn er hoge niveaus van kwikvervuiling aangetroffen in witte dolfijnen, ijsberen, zeehonden, vissen, zeearenden en andere vogels. Dit betekent dat ook mensen getroffen zijn, met name de Inuit, de lokale bevolking die grotendeels afhankelijk is van de jacht en de visvangst. Wie lange tijd wordt blootgesteld aan kwik heeft meer kans op neurologische aandoeningen en hart- en vaatziekten.

Van de atmosfeer tot in de grond

Wetenschappers proberen al meer dan twintig jaar te achterhalen hoe kwik van de geïndustrialiseerde landen uiteindelijk op de Noordpool terecht komt. Uit onze studie blijkt dat gasvormig kwik de dominante vorm is van het type van kwik dat wordt aangetroffen in het Arctisch gebied. Nochtans focusten wetenschappers zich tot nu toe vooral op de geoxideerde variant maar wij berekenden dat 70 procent van het aangetroffen kwik gasvormig, en dus via de atmosfeer is terechtgekomen in de ondergrond van de toendra. Dit atmosferische kwik wordt door de bladeren van planten opgenomen, vergelijkbaar met de manier waarop ze CO2 opnemen uit de lucht. Als de bladeren afvallen, of de planten sterven, komt het kwik in de bodem terecht.

Als dat kwik dan via de bodem wordt meegevoerd naar de oceanen, belandt zo per jaar 50 tot 85 ton kwik in de wateren ter hoogte van de Noordpool.

In het water veranderen deze restanten in een zeer giftige vorm van organisch kwik en dat komt via de zeedieren ook in de voedselketen terecht.

40 graden onder nul

Het kan zelfs allemaal nog erger worden als we ook rekening houden met de mogelijke gevolgen van de klimaatverandering op dit chemische proces. Onze studie heeft zich hier momenteel niet op gericht, maar door eerder studiewerk weten we wel dat de kans bestaat dat hogere temperaturen de kwikvoorraden in de permafrost kunnen destabiliseren zodat er grotere hoeveelheden kwik in het water kunnen eindigen.

De gegevens van ons onderzoek werden het hele jaar door verzameld, een hele opdracht op een plaats waar de winters lang en donker zijn en de temperatuur met gemak tot 40 graden onder nul kan zakken. De zomers vormen ook een uitdaging, vooral door de invasie van de muggen.

We hadden ons lab opgezet op de toendra en bezochten het regelmatig om de instrumenten te kalibreren en te onderhouden en om er samen te werken met collega’s van Toolik Field Station, een onderzoeksstation dat wordt beheerd door de universiteit van Alaska in Fairbanks. We deden metingen van alle belangrijke vormen van kwik in verschillende omgevingen: de atmosfeer, sneeuw, regen, planten, korstmossen, mossen de bodem van de toendra en de permafrost.

Verschillende instrumenten maakten het gelukkig ook mogelijk om de metingen vanop afstand uit te voeren en te controleren.

Kwikverdrag

Ons onderzoek bevestigt het belang van het Minamata- of kwikverdrag, de eerste bindende conventie over de risico’s van kwik voor de menselijke gezondheid en het milieu. Meer dan 120 landen, waaronder de Verenigde Staten, hebben dit verdrag ondertekend. Het is sinds augustus 2017 in werking.

Het verdrag beschrijft de uitfasering van kwik in producten zoals batterijen, sommige lampen, cosmetica en pesticiden. Ook moeten de lidstaten de uitstoot van kwik in kolencentrales, afvalverbranding en aanverwante industriële processen verminderen of elimineren, net als het gebruik van kwik in kleinschalige goudwinning en in de chemische sector.

Na deze studie wil ik verder onderzoeken of gasvormig kwik ook een dominante vorm van vervuiling is in andere afgelegen landen via het mechanisme van opname door planten. Wetenschappers en beleidsmakers moeten een beter begrip hebben van de werking van dit mechanisme en de impact ervan op het milieu. Het Minamataverdrag vormt een prima raamwerk, nu hebben landen de wetenschappelijke kennis nodig om dit gif effectief te gaan beperken.

take down
the paywall
steun ons nu!