Het is crisis in de kinderopvang en dat hebben we geweten. De afgelopen maanden werd op tragische wijze duidelijk dat Kind en Gezin er onvoldoende in slaagt de rotte appels eruit te halen. Herhaaldelijke en ernstige verontrustende signalen over opvanginitiatieven worden niet ernstig genomen of er volgt geen adequate aanpak.
Een onderzoekscommissie in het parlement moet duidelijk maken wat er misloopt en wat moet gebeuren om de veiligheid van kinderen in de opvang overal te garanderen. Ingrijpen op inspectie en handhaving zal duidelijk niet volstaan.
Vakbonden, koepels, experten, de gezinsverenigingen, organisatoren en ouders reageren fel. Het ongenoegen over het gebrek aan investeringen in de kinderopvang zit diep. Twee vrijdagen op rij staken honderden kinderbegeleidsters, en dat is ongezien.
Eén begeleidster voor acht tot negen kinderen is veel te weinig. De lonen zijn veel te laag. Veel begeleidsters werken onder slechte statuten of schijnzelfstandigheid. De nodige professionele omkadering ontbreekt.
Moeders aan de haard zetten is niet vrouwvriendelijk, maar de uitermate vrouwelijke sector onderwaarderen is dat evenmin.
Er is geen hogere fysica nodig om te weten wat er moet gebeuren. Maar de politieke wil ontbreekt bij de Vlaamse regering. Bevoegd minister Wouter Beke (CD&V) windt er weinig doekjes om. De norm verlagen naar vijf kinderen per begeleidster zou onhaalbaar zijn omdat er vandaag al duizenden vacatures openstaan. In de plaats laat hij een ballonnetje op om ouders de eerste levensjaren thuis voor hun kinderen te laten zorgen.
Met dat ballonnetje jaagt hij zowat iedereen in het harnas. Zelfs zijn eigen partij. De CD&V-voorzitter reageert terecht dat de oplossingen moeten komen van de samenleving en de beleidsmakers, en niet teruggekaatst mogen worden naar de gezinnen. Moeders terug aan de haard zetten is niet de oplossing.
We zijn maar enkele weken na de vrouwendag en minister Beke maakt klaar en duidelijk waarom dat nog steeds een noodzakelijke strijddag is.
Het zijn vandaag nog steeds vrouwen die het leeuwendeel van de zorg en het huishouden op zich nemen. Driekwart van het ouderschapsverlof wordt opgenomen door moeders. En minder werken en meer (onbetaald) zorgen heeft als gevolg dat vrouwen financieel zwakker staan dan mannen. We zijn maar enkele weken na de vrouwendag en minister Beke maakt klaar en duidelijk waarom dat nog steeds een noodzakelijke strijddag is.
Vrouwen hebben, net als kinderen, alle belang bij een kwalitatief hoogstaande kinderopvang. Maar België hinkt achterop als het om investeringen gaat. De Scandinavische landen, maar ook Duitsland, Nederland, Frankrijk, allemaal besteden ze meer budget per kind aan kinderopvang dan België. Naast de hoge kindnorm zorgt dat ook voor pijnlijke lage lonen in de sector. Dat is niet kindvriendelijk en niet vrouwvriendelijk.
Moeders aan de haard zetten is niet vrouwvriendelijk, maar de uitermate vrouwelijke sector onderwaarderen is dat evenmin. De kinderbegeleidsters verdienen amper tien tot veertien euro per uur, als ze al een deftig statuut hebben. Vele anderen zijn nog slechter af en werken onder schijnzelfstandigheid en andere onzekere statuten.
Ook al is het gebrek van loon naar werk één van de belangrijkste oorzaken van de onbeantwoorde vacatures, de minister is niet van plan daar iets aan te doen.
Ook al is het gebrek van loon naar werk één van de belangrijkste oorzaken van de onbeantwoorde vacatures, de minister is niet van plan daar iets aan te doen. Want, zo verdedigt hij zich, hij heeft ze net nog loonsopslag gegeven. Meer bepaald een loonsopslag van gemiddeld 4,5% via een sociaal akkoord. Maar 4,5 procent van peanuts is natuurlijk peanuts. Een professionalisering en betere waardering is één van de centrale eisen van het protest vandaag.
‘Wat we zelf doen, doen we beter’, herhalen onze Vlaamse ministers graag. Als het op zorg aankomt is daar alvast niets van te merken. Onze welvarende regio slaagt er niet in kwalitatieve kinderopvang uit te bouwen voor de allerkleinsten. Ze slaagt er niet in om onze ouderen in de woonzorgcentra te beschermen tijdens de coronapandemie. Ze slaagt er niet in om de broodnodige psychologische ondersteuning te voorzien voor onze jongeren. Vrouwvriendelijk is dat evenmin, als de overheid geen kwalitatieve zorg uitbouwt komt die zorg te vaak onbetaald op de schouders van de vrouwen terecht.
Lise Vandecasteele is huisarts en volksvertegenwoordigster Vlaams parlement (PVDA).
