Bron: Pixabay
Opinie - Yuni Mertens

“Kunnen we niet het positieve van deze crisis ervaren?”

woensdag 22 april 2020 14:40
Spread the love

 

Als ik op sociale media ga – het is niet alsof we tegenwoordig ergens anders heen kunnen – zie ik veel mensen berichten over de ‘positieve’ aspecten van deze wereldwijde sanitaire crisis plaatsen. Ik merk dat dit idee erg populair is bij veel ‘groene’ en ‘ecologische’ Facebook-vrienden van mij. Veel mensen met wie ik vorig jaar heb gedemonstreerd, plaatsen berichten over hoe de luchtverontreiniging veel beter is, hoe de natuur zich herstelt, hoe de CO2-uitstoot daalt, … Sommige mensen stellen zelfs dat het coronavirus de ‘wraak van moeder aarde’ is.

Mijn eerste reactie was te zeggen dat corona niet positief is omdat duizenden sterven en lijden aan honger, eenzaamheid en opgesloten zijn in kleine ruimtes; dat de meerderheid geen tuin of groot huis heeft om van te genieten, dat in het Zuiden de ongelijkheid alleen maar groter wordt en dat in de Verenigde Staten miljoenen hun baan verliezen zonder inkomenszekerheid. Toen vroeg iemand mij: “Ja, maar kunnen we niet de positieve dingen ervan ervaren, genieten van de rust? Ik denk dat we ondanks alles naar de positieve kanten moeten kijken.”

Allereerst wil ik zeggen dat het een natuurlijke reactie is voor mensen om naar het ‘positieve’ te zoeken, maar is het echt positief? Meerdere miljarden mensen zitten nu opgesloten en de menselijke en industriële activiteiten liggen voor een deel stil. Er is minder verkeer, er vliegen minder vliegtuigen en er zijn minder vervuilende industrieën, dus we merken een daling van de uitstoot en luchtvervuiling. De geluidsvervuiling, voornamelijk als gevolg van autoverkeer, neemt natuurlijk ook af, dus het is normaal dat dieren in het wild ‘rust’ hebben en dichter bij menselijke bewoning komen.

Ondanks de kortstondige daling van de luchtverontreiniging en de uitstoot van broeikasgassen, is een crisis niet goed voor de mensen, noch voor het klimaat. Laten we het voorbeeld van de economische crisis in 2008 nemen: vanwege de daling van de economische activiteit, daalden ook de emissies en veel mensen dachten dat dit het ontwaken zou zijn, dat we eindelijk van de vervuiling en de uitbuiting van het systeem af zouden komen. Maar het tegenovergestelde gebeurde: regeringen hebben miljarden schulden gemaakt om de economie weer op gang te krijgen, back to business. Uiteindelijk was het de arbeidersklasse die hun schulden betaalde, via het ene bezuinigingsbeleid na het andere. Elke dag doodt bezuiniging, de corona-crisis is slechts een extreme versterking van het structurele falen van hun investeringspolitiek.

Bovendien stijgen de emissies altijd na een crisis, we zien dit gebeuren in China, waar de industriële activiteit al opnieuw is opgestart en in Canada kondigden ze een plan aan ter ondersteuning van de olie-, gas- en luchtvaartindustrie. Zelfs in België lijken kranten zo bezorgd over het lot van Brussels Airlines. Deze ‘positieve’ aspecten op korte termijn zijn een illusie, om de klimaatverandering te stoppen hebben we een gestage en constante afname van de uitstoot van broeikasgassen nodig.

Laten we nu eens kijken naar het feit dat mensen dit soort berichten plaatsen. Ik merk dat de meeste mensen die dit soort berichten plaatsen het voorrecht hebben van thuis uit te kunnen werken, in een groot huis met een tuin te wonen en / of inkomenszekerheid te hebben. Ik hoor zelfs mensen zeggen dat ze dankzij de teelt in hun tuin zelfvoorzienend zijn. Geweldig, maar is het voor iedereen zo gemakkelijk? Kan iedereen zelfvoorzienend zijn, zelfs als ze dat willen. Ervaart iedereen deze lockdown op dezelfde manier?

Laten we eerst vergelijken met andere landen. In de Verenigde Staten verloor volgens de LA Times 18 procent van de volwassen Amerikanen zijn baan in maart en er is geen sociale zekerheid zoals we die kennen in België. In India – waar de luchtverontreiniging zoveel beter is – gingen de afgelopen twee weken meer banen verloren dan ooit in de economische geschiedenis is opgetekend, wat zich concreet vertaalt in duizenden mensen die tegelijkertijd de steden ontvluchten en lijden onder honger en ellende, zelfs meer. In Afrika zijn er zo weinig ziekenhuizen, materiaal en medicijnen dat een enorme uitbraak dramatisch zal zijn en laten we niet vergeten dat honger, dorst en ziekten zoals ebola nog steeds bestaan …

Nu is er iets heel verontrustends in de initiële vraag: ‘genieten van de rust’. Behalve de mensen die een huis met tuin bezitten of in ieder geval een groot appartement, is er geen rust te vinden in deze afsluiting. Van de lockdown iets romantisch en vredigs maken, is een klasseprivilege. En laten we niet al die mensen vergeten die ervoor zorgen dat sommigen thuis kunnen blijven en vreedzaam kunnen posten dat “wij, mensen, het virus zijn”. Nee, wij zijn niet het virus, dit rotte economische systeem is het virus. Bovendien dwingen veel niet-essentiële bedrijven hun werknemers nog steeds om te werken ondanks het gebrek aan veiligheid. Het meest walgelijke voorbeeld is Amazon, dat miljarden winst maakt dankzij online winkelen tijdens quarantaine, maar nog steeds niet in staat is om de werknemers goed te betalen of hen zelfs materiaal als maskers te bezorgen.

De corona-crisis is dus niet echt positief voor de strijd tegen klimaatverandering, maar waarom is het zo erg of zelfs gevaarlijk dat sommige mensen genieten van de (nep) positieve dingen? Voor mij lijken die gedachten, die posten onschuldig, maar op de langere termijn plant ik onbewust de zaden voor een gevaarlijke ideologie: ecofascisme. Een theoretisch politiek model van toekomstige dystopische regeringen, die hun toevlucht zouden kunnen nemen tot fascistisch beleid om milieukwesties aan te pakken. Ik zag zelfs enkele directe rechtvaardigingen van sterfgevallen om het milieu te beschermen, zoals bijvoorbeeld klimaatactivist Jamie Margolin het in een tweet plaatste en zei: “De zwakken zullen sterven, maar het is oké omdat het het klimaat helpt”. Of: “In tegenstelling tot de meeste andere dergelijke ziekten doodt het vooral de ouderen die, laten we eerlijk zijn, eerder klimaatsceptici zijn. Het spaart de jongeren.” En deze ideologie is zeker niet nieuw, in die tijd verdedigden de Duitse fascistische autoriteiten een bepaald uitsluitingsbeleid door het milieu te verbinden met gezondheid. Typische retoriek omvatte populatiecontrole, maatregelen tegen overbevolking en het idee dat minderheidsgroepen een invasieve soort waren die een bedreiging vormden voor het milieu zelf.

Naomi Klein waarschuwt zelfs dat de omarming van extreemrechts door extreemrechts verband houdt met de klimaatcrisis: ‘Het enige dat enger is dan extreemrechtse racistische bewegingen die klimaatverandering ontkennen, zijn extreemrechtse racistische bewegingen die de realiteit van klimaatverandering niet ontkennen ( …) en gebruiken als rechtvaardiging om een hiërarchie van mensen te maken. ” Duizenden mensen zullen onderweg zijn voor klimaatrampen. Gaan wij, als welvarende landen, iedereen buitensluiten en alleen voor ons ‘eigen volk’ zorgen of gaan we kiezen voor internationale solidariteit?

Een belangrijk ding is dat we allemaal met de corona-crisis worden geconfronteerd en dat we allemaal met klimaatverandering te maken zullen krijgen, maar we worden er niet in gelijke mate door beïnvloed. Wat klimaatverandering betreft, treft het vooral ontwikkelingslanden en de armste bevolkingsgroepen in deze landen, wat het nog onaanvaardbaarder maakt om onze politici te laten wachten tot de klimaatverandering bij hun voordeur aanbelt. Er zijn mensen die kwetsbaar zijn voor overstromingen, droogte en hevige stormen, die worden achtergelaten door hun werkgevers, regeringen en gemeenschappen. Het is onmogelijk om voor het milieu te zorgen zonder voor de mensen te zorgen die erin leven. Zoals ik vaak riep: er is geen klimaatrechtvaardigheid zonder sociale rechtvaardigheid!

Natuurlijk geloof ik niet dat één van mijn Facebook-vrienden ecofascisme wil of er zelfs maar een seconde over heeft nagedacht als een optie om de klimaatcrisis op te lossen. Maar ik geloof echt dat het vertellen van positieve dingen in deze sanitaire crisis, namelijk het doden van duizenden en het creëren van een nog grotere kloof tussen rijk / arm en Noord / Zuid, een deur opent naar deze ideologie. Nu lijkt het ondenkbaar om een ecofascistische samenleving te hebben, maar zal het zo ondenkbaar zijn als miljoenen en miljoenen mensen naar Europa vluchten? Ik ben bang als ik zie hoe de EU omgaat met de vluchtelingen in Griekenland. Ik ben bang als mensen praten over klimaatrechtvaardigheid, maar de sociale rechtvaardigheid ervan vergeten. Maar we kunnen nog steeds terugvechten! We zijn nog steeds in staat om gezamenlijk een duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving te creëren. Hoop is sterker dan angst!

 

Yuni Mertens is student aan UGent en klimaatactivist. 

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!