Jan Bosteels, freelancejournalist

Een deel van de oplossing

Liever dan een deel te zijn van het klimaatprobleem, wil de ICT-sector (Informatie- en CommunicatieTechnologie) een deel worden van de oplossing. Dat is de boodschap die naar voor komt in het SMART-plan van The Climate Group, een internationale, onafhankelijke nonprofitorganisatie waarin bedrijven en overheidsinstellingen participeren. De organisatie probeert de patstelling rond de klimaatkwestie met creatieve oplossingen te doorbreken en een groene, koolstofarme (‘low carbon’)- economie vorm te geven.

Centraal in het SMART-plan staat de gedachte dat ICT ertoe kan bijdragen om de efficiëntie van onze economie dermate te verhogen dat we 15% minder broeikasgassen zouden uitstoten tegen 2020. Dat kan door voertuigen, transport, logistiek, gebouwen en het elektriciteitsnetwerk slimmer te maken. Daarnaast helpt ICT ook door een aanzienlijk deel van onze verplaatsingen onnodig of virtueel te maken, denk maar aan telewerken en videoconferenties.

 The Climate Group rekende uit dat bedrijven zo wereldwijd 600 miljard euro kunnen besparen. ‘Wat opnieuw bewijst dat de klimaatverandering aanpakken niet alleen goed is voor het klimaat, maar ook voor de economie’, zegt Steve Howard, CEO van The Climate Group in het Smart 2020 Report. (Download het rapport SMART 2020: Enabling the low carbon economy in the information age (pdf, 1.23 MB))

Wat is SMART?

Smart is een letterwoord dat staat voor Standards (Standaarden), Monitoring, Accountability (Controleerbaarheid), Rethink (Herdenken) en Transformation (Verandering). De onderliggende gedachte is dat de klimaatsverandering voor de ICT-sector een opportuniteit biedt om te standaardiseren hoe informatie over energieverbruik en uitstoot kunnen worden opgespoord, een eerste voorwaarde om ervan bewust te zijn en er wat aan te doen.

Informatietechnologie kan de consumptie en uitstoot in real time monitoren en de data leveren om de energie-efficiëntie van processen en gebouwen te verhogen. Software die controleert waar energie verspild wordt en welke uitstoot daarmee gepaard gaat, kan ons helpen om na te denken over de manier waarop we zouden kunnen leven en werken in een koolstofarmere samenleving. Uiteindelijk moeten al deze systemen samenwerken in een platform dat een ware transformatie van de economie tot stand brengt. De ICT wordt zo de motor van de op handen zijnde groene revolutie.

ICT geeft het goede voorbeeld

Hoewel ICT er vooral voor zal zorgen dat de efficiëntie in andere sectoren zal worden opgevoerd, moet de sector ook in eigen boezem kijken. The Climate Group voorspelt dat de ecologische voetafdruk van het internet tegen 2020 zal verdriedubbelen. Internetgebruik zal dan verantwoordelijk zijn voor 1,43 gigaton CO2-uitstoot. Momenteel is de ICT-sector goed voor ongeveer 2% van alle CO2-uitstoot wereldwijd, waarmee deze sector ongeveer evenveel uitstoot veroorzaakt als de luchtvaartsector. Het begrip ICT is in dit geval ruim bemeten, met inbegrip van alle pc’s en aanverwanten, netwerken, telecom en datacenters. 

Zelfs met toegenomen efficiëntie zal het aandeel van ICT in de totale CO2-uitstoot blijven stijgen met 6% per jaar, voornamelijk vanwege de toename van het computergebruik in ontwikkelingslanden. Vandaag bezit maar een Chinees op tien een pc, tegen 2020 zullen dat er zeven op de tien zijn. Naar schatting zullen over amper tien jaar de helft van de Chinezen en Indiërs een gsm bezitten en zal de helft van de gezinnen er over breedbandinternet beschikken. De verwachting is dat er tegen 2020 vier miljard pc’s zullen zijn, waarvan 74% laptops (die weliswaar minder energie verbruiken dan hun desktop-broers).

Om de totale CO2-uitstoot van het computerpark in 2020 onder het niveau van 2002 te krijgen, moeten computers maar liefst 95% energie-efficiënter worden. Dat lijkt bijna onmogelijk, maar het staat vast dat de pc’s van de toekomst heel wat minder energie zullen vreten. Solid state hard drives (met flashgeheugen bijvoorbeeld) verbruiken maar de helft van de energie van mechanische harde schijven. En de nieuwe generatie lcd-schermen verbruikt 80% minder energie dan de huidige.

Het aantal datacenters zal wellicht verzevenvoudigen tegen 2020, maar een verbeterde koeltechnologie en het toenemende gebruik van hernieuwbare energie kan hier de uitstoot temperen. Dat is nodig, want McKinsey becijferde dat de uitstoot van datacenters wereldwijd op dit moment even groot is als die van een land als Nederland of Argentinië. In 2007 verbruikten datacenters in West-Europa alleen 56 TWh, even veel als de volledige elektriciteitsproductie van een land als Griekenland.

Verschillende ICT-bedrijven hebben al beloofd om hun ecologische voetafdruk drastisch te verminderen. BT wil een reductie doorvoeren van 80% tegen 2016. Intel heeft beloofd zijn ecologische voetafdruk 20% te verkleinen tegen 2012. Google heeft aangekondigd om op termijn CO2-neutraal te zijn, door toegenomen efficiëntie, het gebruik van hernieuwbare energie en door CO2-uitstoot die niet vermeden kan worden te compenseren. 

Dematerialisatie en slimme systemen
Het energieverbruik van de ICT-sector zal tegen 2020 onvermijdelijk toenemen vanwege zijn exponentiële groei. Maar toch kan ICT ervoor zorgen dat andere sectoren enorm veel energie besparen. Het rapport van de Climate Group becijfert dat de wereldwijde CO2-uitstoot met 7,8 Gt zou kunnen dalen (op een totaal van 51,9 Gt). Zo zou ICT een hoeveelheid CO2 uit de atmosfeer kunnen halen die vijf keer groter is dan zijn eigen ecologische voetafdruk.

De manieren waarop ICT dat kan bewerkstelligen zijn de zogenaamde dematerialisatie van activiteiten en het aansturen van slimme motoren, slimme logistiek, slimme gebouwen en slimme elektriciteitsnetwerken. Met dematerialisatie wordt bedoeld het online uitvoeren van vroegere offline activiteiten zoals het vervangen van zakenreizen en vergaderingen door teleconferenties en woon-werkverkeer door telewerken. Verder kan je denken aan het papierloze kantoor, e-government en e-commerce, zoals bijvoorbeeld het online aanschaffen van media in plaats van via cd’s en dvd’s (goed voor 1 kilo CO2 per cd of dvd). Mooie plannen die dringend meer steun van de overheden nodig hebben om tot volle wasdom te komen.

ICT kan helpen om industriële processen te stroomlijnen, motoren voor drijfkracht en transport optimaal te laten werken, logistiek efficiënter aan te sturen, ervoor te zorgen dat gebouwen energie-efficiënt gekoeld en verwarmd worden, dat pc’s, monitors en verlichting worden uitgeschakeld als mensen naar huis gaan, en dat toestellen communiceren en interageren met slimme elektriciteitsnetwerken. Het onderzoeksbureau McKinsey becijferde dat het gebruik van intelligente toestellen CO2-emissies wereldwijd met 15% kan doen dalen tegen 2020.

In Europa zijn gebouwen verantwoordelijk voor 40% van het totale energieverbruik. De Europese Commissie stelt dat energiebesparende maatregelen en het gebruik van de juiste technologie de ecologische voetafdruk van gebouwen met 17% zou kunnen doen afnemen, wat een reductie van 11% in de totale energieconsumptie zou opleveren. De transportsector is goed voor 26% van het Europese energieverbruik. De Europese Commissie verwacht dat ICT de transportsector kan helpen om de CO2-uitstoot met 27% te doen dalen. Inmiddels werden al een aantal concrete voorstellen rond intelligente transportsystemen gelanceerd. 

De moeilijkheid van meetbaarheid
Bij het in kaart brengen van het energieverbruik en de uitstoot van de ICT-sector bleek al dat er heel wat werk aan de winkel is. Als de ICT-sector wil realiseren wat The Climate Group vooropstelt, moet de sector zelf super-efficiënt en uiterst innovatief aan de slag. Qua standaardisering zit het wel al goed in deze sector – vandaar ook zijn succes. In de toekomst zullen ook andere sectoren een drastische standaardisatie moeten doorvoeren om alle processen meetbaar te maken en op elkaar af te stemmen. Alleen als consumenten, overheden en bedrijven precies weten hoeveel energie wordt verbruikt door welke processen en toestellen precies, zullen ze overgaan tot energiebesparende maatregelen. De Europese Unie draagt alvast zijn steentje bij door de Europese standaardiseringsorganisaties CEN, CENELEC en ETSI de opdracht te geven een minimumstandaard te ontwikkelen voor slimme elektriciteitsmeters. 

Plannen en realiteit

Het twee jaar geleden gelanceerde Smart2020-rapport viel niet in dovemansoren. In oktober 2009 schreef de Europese Commissie een aanbeveling uit om de ICT-sector aan te moedigen een gemeenschappelijke methodologie uit te werken om zijn energieverbruik en CO2-uitstoot te meten en de sector te verduurzamen. Er wordt ook aanbevolen dat ICT een centrale rol zal spelen in het efficiënter maken van steden, logistiek, transport en energiedistributie.

“Er is geen tijd te verliezen”‘, zei Florin Lupescu, directeur van ICT Voor Maatschappelijke Verandering, een afdeling van het Directoraat-Generaal Informatiemaatschappij en Media van de Europese Commissie op een bijeenkomst eind februari 2010 in Brussel. “We roepen de ICT-sector op om zijn eigen doelstellingen te realiseren op het gebied van energie-efficiëntie. Voorts is de tijd gekomen om over te gaan van theorie naar actie en samenwerkingsverbanden tot stand te laten komen tussen ICT en andere sectoren.”

Meer info?
Nieuwsbericht van The Climate Group
SMART 2020
Informatie van de Europese Commissie
Artikel op euractiv.com 

Jan Bosteels
Gepubliceerd op 6 mei 2010