Anya
Topolski, onderzoekster aan de KULeuven en praktiserend joods, ageert
reeds jaren tegen de erg eenzijdige wijze waarop de joodse
gemeenschap in Vlaanderen wordt in beeld gebracht. Alsof alle joden
pro-Israël zouden zijn. Alsof Joods Actueel de enige spreekbuis van
joden in Vlaanderen is. En alsof er geen linkse en progressieve joden
zouden bestaan.

Maar
de vraag is, hoe komt het dat een links en progressief Joods
standpunt zo moeilijk aan bod komt in Vlaanderen? Waarom komt de
pluraliteit die leeft binnen de Joodse gemeenschap zo weinig aan bod
in de Vlaamse media?

Volgens
Topolski heeft het te maken met specifieke historische
omstandigheden. “De ultra-orthodoxe joden zijn vrij dominant in
Vlaanderen. Ze hebben veel macht en beschikken over veel geld. Een
deel van dat geld is afkomstig van de Belgische staat. Op die manier
heeft de ultra-orthodoxe gemeenschap de middelen om
hun eigen scholen en media op
te richten.
Daarnaast
beschikken ze
ook
over een uitgebreid internationaal netwerk van geldstromen. Het
gevolg van dat alles is dat
hun opinie dominant is in Vlaanderen.”

“Bovendien
schuwt de ultra-orthodoxe gemeenschap iedere vorm van pluraliteit
binnen de joodse gemeenschap. Ze staan niet open voor anders denkende
joden en weigeren die ook een platform te geven. Je kan een blad als
Joods Actueel bezwaarlijk pluralistisch noemen. Maar toch wordt dit
blad steevast opgevoerd als de spreekbuis van de joden in
Vlaanderen.”

“In
franstalig België is de invloed van de ultra-orthodoxe joden veel
kleiner. Zij staan meer onder invloed van het Franse laïcisme. In
franstalige België zie je dan ook een pluralistischer landschap.
Een organisatie als UPJB (Union des Progressistes Juifs de Belgique)
krijgt er veel meer airplay dan in Vlaanderen zou
mogelijk zijn.”

Media en extremisme

“Het
is niet enkel een bepaald deel van de joodse gemeenschap dat een
ander deel probeert het zwijgen op te leggen. Ook de grotere media in
Vlaanderen doen hun duit in het zakje. Dat vind ik soms heel
frustrerend.”

“Om
een voorbeeld te geven: ik was zelf aanwezig op enkele van de
protestacties. Uitlatingen van extremisme of gewelddadige incidenten
waren daar nauwelijks aanwezig. Maar van zodra ook maar één
inidividu iets fouts zegt of doet, wordt daarop ingezoomd. Ik heb het
gevoel dat dat nog veel sterker gebeurt dan bij andere
protestacties.”

“Wat
media vaak doen is de boodschap van het protest neutraliseren door op
het marginale extremisme te focussen. En dan wordt geschreven dat de
protesten anti-semitisch zijn. Hieruit kan dan makkelijk de conclusie
getrokken worden dat mensen uit de joodse gemeenschap het protest
niet onderschrijven. Of
dat alle mensen die de Palestijnse zaak steunen toch anti-semitisch
zijn.”

Een ander geluid

Nochtans
zijn er in Vlaanderen wel degelijk joden aanwezig die zich afkeren
van het Israëlische project en van de aan de gang zijnde oorlog in
Gaza. Het probleem, volgens Topolski, is dat dat deel van de joodse
gemeenschap niet georganiseerd is. Het
gebrek aan organisatie is een gevolg van weinig financiële of
structurele steun voor dit deel van de joodse gemeenschap. De focus
ligt op interne zaken: geld zoeken voor een rabbijn, gebouwen
te onderhouden of lessen hebreeuws inrichten.

“Het
gebrek aan organisatie bij progressieve joden staat in schril
contrast tot het buitenland. Op
het Europese niveau heb je twee grote progressief-joodse
organisaties. JCall (www.jcall.eu)
is wat je zou kunnen noemen een centrum-linkse organisatie. Zij staan
gematigd kritisch tegenover het optreden van Israël, maar over het
algemeen zijn ze eerder gematigd volgens mij. Ze hebben vele kleine
afdelingen, over gans Europa. Maar Vlaanderen ontbreekt.”

“Eveneens
op Europees niveau heb je EJJP (European Jews for a Just Peace –
www.ejjp.org). Dat
is een overkoepelende federatie van dertien linkse groeperingen.
Dichter bij ons heb je het Nederlandse Een Ander Joods Geluid
(www.eajg.nl). Met
een aantal gelijkgezinden ben ik momenteel aan het bekijken hoe we
een afdeling van Een Ander Joods Geluid kunnen opstarten in
Vlaanderen.”

Oriëntalisme

“Als
hier een Vlaamse afdeling van Een Ander Joods Geluid wordt opgericht,
dan hoop ik dat we verder gaan dan een focus op het conflict
Israël-Palestina. Dat is nodig. Wat veel mensen niet beseffen is dat
er een link bestaat tussen het antisemitisme,
het Europese racisme en de Israëlische politiek. Dergelijke verschijnselen zijn
het gevolg van een Europees denken dat vooral vanaf de achttiende
eeuw opgang maakte. Europa probeerde de wereld volgens zijn beeld op
te delen in termen van ras, nationaliteit en religie. Dat is de kern
van het probleem.

“Persoonlijk
kant men ook heel sterk tegen de reductie van het
Palestijns-Israëlisch conflict tot een religieus conflict. Alsof het
om een conflict tussen twee religies zou gaan. Daar zit iets
denigrerend in. Het is een makkelijke wijze om als seculiere
Westerlingen de kern van het conflict te neutraliseren en af te doen
als iets een primitief conflict, aangedreven door religieuze
fanatici. Hier
is een duidelijke link te maken met wat Edward Saïd Oriëntalisme
noemt: het”‘Oosten” wordt gepercipieerd als irrationeel, sensueel en
primitief. Terwijl het Westen wordt aanzien als rationeel,
democratisch en geciviliseerd.”

“De
waarheid is natuurlijk
dat het Israëlisch-Palestijns conflict een door en door politiek
conflict is. Het heeft alles te maken met racisme, kolonialisme en
macht.
Bovendien
is het een
conflict waarin het Westen een verpletterende verantwoordelijkheid
draagt. De rol van de Shoah, de
UN, de VS en de EU kunnen niet buiten de discussie gehouden worden.”

Spiraal van geweld

Dat
uitgerekend nu een initiatief wordt opgezet om een andere Joods
geluid te laten horen vanuit de joodse gemeenschap is uiteraard geen
toeval. Het uiterst gewelddadige optreden in Gaza doet ook de
gemoederen binnen de joodse gemeenschap hoog oplaaien. Ook binnen
Israël.

“Afgelopen
zaterdag nog hebben in Tel Aviv duizenden Israëlis betoogd tegen de
Israëlische agressie in Gaza. Die actie was vooraf verboden, maar de
politie liet uiteindelijk betijen. Ook in andere landen komen Joden
steeds meer de straat op om hun afgrijzen te laten blijken. Dat doen
ze heel openlijk. Net zoals het ondersteunen van een boycot tegen
Israël. Dat is, wat mij betreft, toch behoorlijk ongezien. Ik zou
durven spreken van een kentering.”

“Wat
ik ook merk is dat steeds meer joden, ook Vlaamse joden, de sociale
media aanwenden als het platform dat ze niet hebben. Sociale media
fungeren als een alternatief voor de rechtse joodse propaganda.”

“Veel
joden hebben het gevoel dat dit conflict een stap te ver is. Het is
teveel geweest. Dit is een eindeloze, bloedige herhaling van
hetzelfde. Het besef begint te rijzen dat de Israëlische politiek
geen zoden aan de dijk brengt. Het leidt tot niets. Buiten een
spiraal van geweld.”