Ik was vroeg op pad vandaag omdat ik nog wat kleren moest kopen. De verkoper was een aalgladde jongen en hield me een tijdje aan de praat. In de hoop iets extra te kunnen verkopen bood hij me zelfs water, thee en iets om te eten aan. Ik vroeg wat hij van de politiek dacht (het begint een gewoonte te worden). Hij vond vooral dat de belastingen in Turkije veel te hoog zijn. Dat was volgens hem allemaal aan president Erdo??an te wijten. Maar stemmen, daar ging hij zijn tijd niet aan verspillen.
Het lijkt een onbenullige uitspraak, maar toen ik die middag even pauzeerde in Bilmis (halverwege tussen Batman en Diyarbak??r, mijn doel voor vandaag) werd ik uitgenodigd om thee te drinken door twee jongemannen die bloemen verkochten langs de kant van de weg. Zij beweerden net hetzelfde, zonder dat ik specifiek iets over belastingen gevraagd had. “De belastingen zijn veel te hoog en dat ligt allemaal aan Erdo??an! Hij maakt alles kapot! De AKP maakt heel Turkije kapot!” zei de ene. De andere zweeg, maar knikte instemmend. Beiden waren Koerden en zouden op de HDP gaan stemmen. Toen ik ook hen vroeg of ze Koerd of Turk of beide waren, kreeg ik ditmaal direct het antwoord “beide tegelijk”. De etnische grenzen zijn met andere woorden niet overal even scherp te trekken.
Mijn tweede lift van de dag, een vriendelijke oudere man, bracht me tot in Diyarbak??r. Ik sprak een groepje mannen aan die in een smal steegje thee zaten te drinken. Ze waren eerst erg vriendelijk en behulpzaam, tot ze hoorden dat ik een project rond de verkiezingen doe. “Wij boycotten de verkiezingen. Wij hebben verder niets te zeggen”, kreeg ik te verstaan. Daarop werd ik nog net beleefd en vooral erg beslist weggestuurd – maar wel met zeer specifieke aanwijzingen over waar ik dan wel mensen zou kunnen vinden die met mij wilden praten.
Ik ging een kijkje nemen in de aangeduide straat en sprak drie oude mannen op een bankje aan. Zij reageerden inderdaad zeer vriendelijk en behulpzaam en wilden graag over de verkiezingen praten. Aangezien Diyarbak??r de officieuze ‘hoofdstad’ van de Turkse Koerden is, had ik verwacht hier min of meer hetzelfde geluid te horen als deze morgen en deze middag: pro-HDP, contra Erdo??an. Dat was echter buiten de waard gerekend. Tot mijn verbazing klonk het uit drie monden in koor “AKP!” toen ik vroeg op wie ze zouden stemmen. “Waarom?” vroeg ik hen. Dat was nogal duidelijk, gaven ze aan: “Kijk daar, dat gebouw. Dat heeft Erdo??an gebouwd. En daar, dat standbeeld. Heeft Erdo??an er gezet. En dat andere gebouw daar… Heeft Erdo??an gebouwd. Dat nieuwe wegdek hier, wat denk je? Jawel, het werk van Erdo??an. Enzovoort.”
Ik vroeg hen of de HDP dan niet de partij voor de Koerden was. “Pff, de HDP… Nee nee! De HDP is nep!” zei een van de mannen. Met andere woorden, de HDP doet zich pro-Koerdisch voor, maar de waarheid is anders, volgens deze mannen. Dat is dan ook de reden waarom ze op de AKP stemmen. Ik wilde weten of er nog veel mensen in de stad er zo over denken als zij en of de HDP dan de verkiezingen zou verliezen van de AKP. Ja, daar waren ze wel van overtuigd.
Op dat moment kwam er nog een man voorbij. De drie spraken hem direct aan en hadden in een wip verteld waar ik mee bezig was. “Dit is de imam”, zei de middelste van de drie tegen mij. Ik begroette de imam zo beleefd mogelijk, maar hij sprak me vermanend toe. “Jullie Europeanen denken dat jullie het beter weten dan wij! Jullie denken dat jullie ons moeten komen vertellen op wie we moeten stemmen! Jullie denken dat jullie in Europa democratie hebben, maar dat is niet zo! Hier, in Turkije, is er echte democratie, maar niet in Europa!”
Daarop kwam er nog een man aangerend die de imam aanklampte en in rap tempo een hele uitleg deed. Hij maakte een verwarde indruk. Ik bleef nog even staan, maar de gelegenheid tot een rustig gesprek leek me voorbij, dus besloot ik het daar maar bij te laten.
De drie mannen hadden me wel aan het denken gezet. Ik ben eens gaan opzoeken hoe de verhouding tussen de AKP en de HDP was bij de laatste parlements- (2015) en presidentsverkiezingen (2014). In Diyarbak??r was het in beide gevallen toch de HDP die aan het langste eind trok [i].
Versterkt de AKP zich eind deze week nog of kan de oppositie dan toch aan Erdo??an’s meerderheid knabbelen?
_______________________________________________________________________
[i]
Presidentsverkiezingen 2014: zie http://elections.dailysabah.com/2014-presidential-election-results/ (interactieve kaart)
Parlementsverkiezingen 2015: zie https://turkey.liveuamap.com/en/2015/1-november-turkey-electoral-map-nov-2015-. Diyarbak??r is de regio links bovenaan in het paarse stuk van de kaart, recht onder de apart liggende paarse provincie.
