Al
veertig jaar verbouwt Josephine Kakiyi (55) maïs, bonen en groenten
op een klein stuk land in het afgelegen dorpje Kwa Vonza in het
oosten van Kenia. Hoewel dit gebied altijd al warm en droog was,
merkte Kakiyi in de afgelopen vijftien jaar dat het neerslagpatroon
verandert. Ze weet niet precies waarom, maar ziet alleen dat er
minder regen valt en dat het weer minder voorspelbaar is geworden.
Experts
zijn er zeker van dat de klimaatverandering een belangrijke rol
speelt bij deze veranderende weerspatronen en dat de
voedselvoorziening in Afrika daar gevolgen van zal ondervinden. In
het vijfde Assessment Report van het Intergovernmental Panel in Climate Change (IPCC) van de VN.
Dit verschijnt tussen september en november 2014 in vijf delen.
De
auteurs van het rapport besluiten dat “overstromingen, droogtes,
veranderende neerslagpatronen en hoge temperaturen” directe
invloed hebben op gewassen en vee. Combinaties van deze
verschijnselen zullen snel talloze crises veroorzaken op Afrika dat
naar verwachting zijn bevolking zal verdubbelen tot 2,4 miljard tegen
2050.
Ondervoeding
Het
op 16 september 2014 gepubliceerde rapport State of Food Insecurity
in the World van het Wereldvoedselprogramma (WFP) en de Voedsel en
Landbouworganisatie (FAO) van de VN schat dat Afrika 227 miljoen
ondervoede mensen telt. Dat is een vijfde van de totale bevolking.
De globale ondervoeding is in Afrika wel gedaald: van 27,7 procent in
1990 tot 20,5 procent nu.
Experts
zijn het erover eens dat de klimaatverandering invloed zal hebben op
de voedselproductie, maar ze zijn het nog niet helemaal eens over de
mate waarin dat zal gebeuren. “Klimaatverandering is een factor
die het probleem verergert”, zegt Randall Purcell, adviseur van
het WFP in Kenia.
In
grote delen van Kenia is het altijd warm en droog geweest. Dat maakt
het land kwetsbaarder voor droogteperiodes. De laatste
wetenschappelijke gegevens laten echter zien dat droogtes in de
afgelopen vijftien jaar frequenter voorkwamen en onvoorspelbaarder
zijn. “Vroeger wisten we dat er elke vijf tot zeven jaar een
droogteperiode kwam. Nu is dat elke drie jaar.”
Dezelfde
onvoorspelbaarheid speelt bij de neerslag. Het IPCC voorspelt een
lichte toename van de neerslag in Oost-Afrika, maar verwacht ook dat
de regen onregelmatiger en minder vaak zal komen.
Droogtecyclus versnelt
Luigi
Luminari, technisch adviseur van de Nationale Droogtemanagement
Autoriteit (NDMA) in Kenia, is ervan overtuigd dat klimaatverandering
invloed heeft op weerspatronen. “We hebben echter meer bewijzen
nodig.” Dat
is soms lastig, zegt Luca Alinovi, vertegenwoordiger van de
VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO).
“In
de meeste Afrikaanse landen worden weinig gegevens verzameld over het
klimaat. Dus is het lastig om met zekerheid te zeggen of het hier
gaat om een structurele verandering of een cyclus die zichzelf na
enkele decennia herhaalt. Daarnaast worden metingen vaak niet gedaan
met grondstations, maar gebaseerd op schattingen”, zegt Alinovi.
Los
van het gebrek aan data, is het een feit dat Kenia sinds 2001 te
maken heeft gehad met drie grote droogteperiodes. De Keniaanse
regering probeert in samenwerking met de Wereldbank, de EU en andere
partijen zijn beleid hierop af te stemmen. “De NDMA heeft een
‘early warning system‘ ingericht om data te verzamelen, zodat we
noodplannen in werking kunnen stellen voordat de ergste gevolgen van
de droogte zich aandienen”, zegt Luminari.
Detectie
is echter nog maar de helft van de oplosing. De andere helft is
preventie. “Innovatieve landbouw biedt boeren veel oplossingen.
Als de regen onvoorspelbaar wordt, moeten er manieren gevonden worden
om water op te vangen en op te slaan voor later. Als maïs niet tegen
droogte kan, moeten er andere gewassen geplant worden die het beter
doen, zoals sorghum en gierst.”
