De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Klimaatbeleid op de achterkant van een bierviltje

Klimaatbeleid op de achterkant van een bierviltje

maandag 13 augustus 2018 00:27
Spread the love

Ik moet u iets bekennen: ik ben een klimaatbeleidskepticus.

Nee, geen klimaatskepticus. Een klimaatBELEIDskepticus. Ik betwijfel de conclusies van de klimaatwetenschap niet. Ik betwijfel de effectiviteit van bepaalde vormen van klimaatbeleid.

De tijd lijkt mij helaas gelijk te geven. Jaren geleden al vermoedde ik dat de tips die we in foldertjes konden lezen om energie te besparen geen merkbare gevolgen zouden hebben voor onze CO2 uitstoot, en nu blijkt dat inderdaad zo te zijn. België zal zijn doelstellingen om 15% minder CO2 uit te stoten tegen 2020 niet halen. We halen nauwelijks een reductie van 2%, en de CO2 uitstoot in België is zelfs weer aan het stijgen.  Wat is er aan de hand ?

“Welk klimaatbeleid werkt?” is een vraag voor de wetenschap                   

De klimaatwetenschap onderzoekt de invloed van broeikasgassen op het klimaat. Voor de meeste klimaatwetenschappers eindigt hun verantwoordelijkheid daar: ze verwittigen de machtshebbers dat er iets moet gebeuren en dat de CO2 uitstoot naar beneden moet. HOE dat dan moet gebeuren lijkt eerder een kwestie van politieke keuzes te zijn. Een kwestie van ideologie, en niet van wetenschap. Welnu, daar ben ik het niet mee eens.

De vraag: “Welk klimaatbeleid WERKT ?”, dus: “Welk klimaatbeleid doet de CO2 uitstoot (voldoende) dalen ?”  is geen ideologische, maar een wetenschappelijke vraag, en het is dus niet aan de politiek, maar aan de wetenschap om hier een antwoord op te geven.

Ten aanzien van klimaatbeleid is skepticisme broodnodig. Je mag niet voetstoots aannemen dat eender welk klimaatbeleid zal werken. De natuurwetten trekken zich niets aan van goede bedoelingen. In de strijd tegen de klimaatverandering kunnen we ons geen vergissingen permitteren.

De uitdaging is enorm: tegen 2050 moet onze samenleving koolstofneutraal zijn. Tegen die tijd moet de fossiele brandstofindustrie, die nu biljoenen waard is ONTMANTELD zijn. Dat gaat over steenkoolmijnen, oliebronnen, raffinaderijen, pijpleidingen, havens, spoorwegen, steenkool- en gascentrales. Ontmanteld, afgeschreven, niet meer in gebruik. Zeggen: “dat is onmogelijk” is hetzelfde als zeggen dat onze planeet naar de bliksem is.

Je voelt instinctief al aan dat de lauwe pogingen van onze overheid om de bevolking aan te sporen de verwarming een graadje lager te zetten, of wat vaker de fiets te nemen naar het werk weinig gaan helpen om dit doel te bereiken.

De complexiteit van het probleem wordt ook niet begrepen. Te vaak wordt het reduceren van CO2 emissies voorgesteld als een eenvoudig lineair probleem: X ton CO2 reductie door het isoleren van huizen, Y ton reductie door het energiezuiniger maken van autos … en tel dan alles gewoon bij elkaar op. De economie is echter allesbehalve een lineair systeem.

Bierviltje

Om te illustreren wat ik bedoel heb ik eens een vereenvoudigd model van de economie getekend. Het is maar een ruwe schets op de achterkant van een bierviltje.

Aan de linkerkant heb ik de verschillende vormen van klimaatbeleid gezet. Dit zijn als het ware de “knoppen” waar de overheid aan kan draaien om de economie te beïnvloeden met als ultieme doel om de totale CO2 uitstoot naar beneden te krijgen.

  • bevorder energie-efficiëntie
  • bevorder hernieuwbare energie
  • een koolstofprijs, bijv. een taks op het uitstoten van CO2 door verbranding van fossiele brandstoffen.
  • gezinsplanning

Rechts staat het ultieme doel: de CO2 uitstoot die we naar beneden moeten krijgen.

In het midden staat de economie, met bepaalde toestandsvariabelen zoals: bruto binnenlands product, energieverbruik, etc.

Met pijlen heb ik aangegeven welke verbanden er volgens mij zijn tussen de variabelen, en of die verbanden positief of negatief zijn.

Enkele observaties

Uit dit model kunnen we enkele observaties doen die misschien niet meteen voor de hand liggen:

  • Het bevorderen van de energie-efficiëntie heeft zowel een positief als een negatief effect op het energieverbruik (en of het netto resultaat positief of negatief is valt moeilijk te zeggen !)
    • als de energie-efficiëntie van een product of dienst verbetert, dan zal het energieverbruik natuurlijk dalen.
    • echter, als een product of dienst minder energie nodig heeft, dan zal ook de prijs hiervan dalen, en daarom zal het verbruik van dat product of die dienst toenemen, volgens de wet van vraag en aanbod. Het bruto binnenlands product gaat omhoog, en het energieverbruik zal daarmee stijgen.
  • Het totale energieverbruik is ook afhankelijk van de beschikbare energie (dus van fossiele brandstoffen EN hernieuwbare energie). Het is best mogelijk dat investeringen in hernieuwbare energie de economie aanzwengelen, waardoor de energievraag toeneemt. Dit doet energieprijzen stijgen waardoor ook investeringen zullen toenemen zowel in hernieuwbare energie als in de fossiele brandstofsector !
  • Innovaties in fossiele brandstoftechnologie (bijv. fracking) en innovaties in hernieuwbare energie zijn positieve feedbacks die de winstgevendheid, en dus ook de productiviteit in deze technologieën zal doen toenemen.
  • – En, last but not least: een koolstofprijs blijkt de enige beleidsmaatregel te zijn die rechtstreeks het fossiele brandstofverbruik, en daarmee de CO2 uitstoot doet afnemen.

Conclusie

Natuurlijk valt er nog heel wat te zeggen over mijn bierviltjes-model, maar dit zijn mijn conclusies:

Er is dringend behoefte aan meer klimaatbeleidskepticisme, want dit model maakt wel duidelijk dat het vraagstuk complex is.

Ik vermoed dat een specialist in de controletheorie zowel de “bevorder energie-efficiëntie” als “bevorder hernieuwbare energie” zou beschouwen als zeer inadequate controls om de CO2 emissies te doen dalen. In feite, als je aan deze “knoppen” draait is het zeer moeilijk te voorspellen of de totale CO2 uitstoot naar beneden of zelfs omhoog zal gaan.

Voor de mensen die helemaal niet geloven dat de overheid met een oplossing zal komen en die in plaats daarvan hun hoop gesteld hebben op technologische vernieuwingen ziet het er ook niet zo goed uit. Vernieuwingen in de hernieuwbare energiesector doen natuurlijk de productiviteit in die sector toenemen, maar in hoeverre die hernieuwbare energie dan werkelijk de fossiele brandstofindustrie kan verdringen (in plaats van zich gewoon naast de fossiele industrie te ontwikkelen) is nog een groot vraagteken. Een andere vraag is of de ontwikkelingen wel snel genoeg komen om tegen 2050 een koolstofneutrale samenleving te bereiken. Gebeurt dat niet, dan is een catastrofale klimaatverandering praktisch onafwendbaar. Voorlopig, ondanks de exponentiële groei van hernieuwbare energie blijft de mondiale CO2 uitstoot zelfs nog stijgen.

De enige knop die werkelijk de fossiele brandstofproductie en daarmee de CO2 emissies doet dalen is de koolstofprijs. Mijns inziens moet een koolstoftaks dan ook de basis vormen van elk effectief klimaatbeleid.

Gezinsplanning is volgens mij ook cruciaal, omdat de wereldbevolking in een positieve feedback lus zit waardoor alle parameters voortdurend stijgen, inclusief de CO2 emissies. Ik geloof niet dat het mogelijk is CO2 emissies te doen dalen in een wereld waarin de bevolking exponentieel blijft toenemen.

=============================================================== 

De burgerbeweging de “Citizens’ Climate Lobby” pleit voor een meer ambitieus klimaatbeleid. Nieuwe vrijwilligers zijn steeds welkom. Zie onze website voor meer informatie.

België: https://brigittevangerven.wixsite.com/cclbelgium

USA: https://citizensclimatelobby.org/

take down
the paywall
steun ons nu!