Deze grafiek werd onlangs gepubliceerd in “Die Zeit”. Hoe één plaatje zo treffend de kern van het probleem kan weergeven…
De vraag: “Zijn de Duitsers bereid tot veranderingen om de klimaatverandering te stoppen ?”
En de antwoorden ? Ja (een kleine minderheid) en Maar… (de overgrote meerderheid)
Als er geen bereidheid is om te veranderen, welke kans hebben we dan om de klimaatcrisis met succes aan te pakken?
Ik kreeg deze afbeelding doorgestuurd door een vriendin bij Citizens’ Climate Europe, en haar commentaar was: we moeten proberen het “ja” gedeelte te vergroten, dat is het doel van onze klimaatbeweging. Maar het heeft mij wel aan het denken gezet: is dat wat we moeten doen ?
Misschien hebben de mensen die “Maar…” zeggen wel gelijk. De hele tijd horen ze: we zullen opofferingen moeten brengen om het klimaat te redden”. Mensen worden ongerust als ze die boodschap horen. Misschien wel terecht ?
Misschien behoor ik zelfs tot de “Maar ..” groep . Ik geloof namelijk dat de klimaatcrisis dringend moet worden aangepakt, maar dat betekent niet dat ik elke klimaatmaatregel klakkeloos aanvaard. Ik ben zelfverklaard klimaatbeleidskepticus, en mijns inziens is scepsis ten aanzien van klimaatbeleid broodnodig. Meer geld beschikbaar stellen voor klimaatmaatregelen resulteert namelijk niet noodzakelijk in beter klimaatbeleid.
“Maar…” is een vrij accurate samenvatting van wat ik denk.
“We zullen opofferingen moeten brengen om het klimaat te redden”. Het is een impliciete overtuiging waar IEDEREEN vanzelfsprekend vanuit gaat: links, rechts, het hele politieke spectrum (hoewel de bereidheid om die opofferingen te brengen nogal verschilt per politieke kleur) Maar is het wààr?
Natuurlijk, als je deze stelling als waar aanneemt dan stelt het ons voor een verscheurende keuze. Want verhoogde klimaatambities betekent dan dat we meer moeten eisen van de mensen, ook degene die het nu al financieel moeilijk hebben. Daaruit volgt de spreidstand van de meer progressieve Europese partijen: ze willen een ambitieus klimaatdoel stellen, maar zodra het gaat over beleid om dit klimaatdoel te realiseren zwakken ze af. Zo is het huidige voorstel van de EU ENVI committee om ETS2 (de geplande emissiehandel voor transport en gebouwen) voor gezinnen pas te laten ingaan in 2029. Rijkelijk laat om de 2030 doelstellingen te halen. Bovendien wil men de ETS2 prijs plafonneren op 50 euro/ton. Het zal de effectiviteit van dit beleid sterk afzwakken en de doelstelling van 55% emissiereductie tegen 2030 in gevaar brengen. Het betekent concreet dat er andere maatregelen moeten worden genomen, wellicht op nationaal niveau – en de economische theorie voorspelt dat deze maatregelen de mensen helaas nog meer geld zullen kosten.
Gelukkig besteedt de EU steeds meer aandacht aan armoedebestrijding en financiële ondersteuning van mensen. Maar als er geen of slechts beperkte koolstofbeprijzing zal worden ingevoerd, waar moet het geld voor deze steun dan vandaan komen?
In feite probeert men dus het onverzoenbare te verzoenen. Impliciet gelooft men dat er een conflict is tussen de ambitie om de klimaatcrisis op te lossen en de mogelijkheid om een sociaal rechtvaardig beleid te voeren. Maar moet er een conflict zijn?
De kern van het probleem is nu net dat fossiele-brandstofbedrijven miljardenwinsten maken, terwijl ze de rekening voor de klimaatschade afwentelen op de gewone mensen. Als de fossiele brandstofindustrie zelf zou moeten betalen voor de schade zou de klimaatcrisis allang opgelost zijn.
Ik weet dat het ambitieus is, want ze is ondertussen diep geworteld in ons bewustzijn, maar ik wil de meme “We zullen opofferingen moeten brengen om het klimaat te redden” bestrijden, want ik meen dat die ons nergens toe leidt.
Deze manier van denken is fout, en het maakt dat we ons eigen beleid stiekem saboteren. Vraag van de mensen niet om in te tekenen op een vage vraag om offers te brengen voor het klimaat, terwijl er aan de andere kant helemaal geen garanties worden gegeven. Ze hebben gelijk als ze daar bedenkingen bij hebben.
Ik zou ze graag willen vervangen door de volgende meme: “Price Pollution – Pay People”
Dit beleid, dat ook bekend staat als “het Klimaatinkomen” wordt door veel economen aanbevolen als het meest effectieve klimaatbeleid. Het is simpel, transparant, rechtvaardig en doeltreffend, en ik hoop dat het voor veel mensen een antwoord zal zijn op hun “Maar …”
In werkelijkheid is er geen conflict tussen klimaatambitie en sociale rechtvaardigheid. Laat de grote vervuilers betalen voor de schade die zij veroorzaken. Het zal de decarbonisatie en de grootschalige inzet van schone alternatieven enorm versnellen. Gebruik de opbrengst om de mensen te helpen bij de energietransitie.
Brigitte Van Gerven
Citizens’ Climate Europe
https://www.citizensclimatelobby.be/
https://citizensclimateeurope.org/
