In een televisietoespraak vanuit zijn huis in Tripoli, dat in 1986 werd gebombardeerd door Amerikaanse vliegtuigen, noemde een tierende Khaddafi de demonstranten herhaaldelijk “ratten” en waarschuwde hij hen dat ze gedood zullen worden.

Maar het is juist die dreiging met onderdrukking die demonstranten twee weken geleden op het Tahrirplein in Cairo nog meer vastbesloten maakte door te gaan.

Net als Hosni Moebarak van Egypte en Zine Al-Abidin Ben Ali van Tunesië, legde ook Khaddafi alle communicatie plat en gebruikte hij geweld tegen de demonstranten. In Tunesië en Egypte zorgde die gewelddadige reactie ervoor dat passieve inwoners – die aanvankelijk niet meededen aan de protesten – zich ook tegen de regering keerden.

Huurlingen

De agressieve reactie van de regimes in Egypte en Tunesië op de demonstranten versterkte in feite hun roep om hervormingen.
Anders dan Moebarak, die mannen op paarden en kamelen inhuurde om de demonstranten te lijf te gaan, zet Khaddafi buitenlandse huurlingen en zwaarbewapende milities in, zeggen ooggetuigen.
Net als in Cairo, waar sluipschutters vanaf de daken op de demonstranten schoten, laat ook Khaddafi zijn aanhangers op de demonstranten schieten vanaf daken, uit helikopters en volgens sommigen ook vanuit oorlogsvliegtuigen.

Door het gebruik van excessief geweld, lijkt Khaddafi elke claim te verspelen om op legitieme wijze aan de macht te blijven. Dat hij buitenlandse huurlingen inzet om de opstand van zijn eigen volk te onderdrukken, wijst erop dat hij niet voldoende steun in eigen land heeft, en vermoedelijk niet eens onder zijn eigen leger. Net als bij de laatste dagen van Moebarak, is Khaddafi internationaal vrijwel volledig geïsoleerd vanwege zijn brute optreden.

Leger

“Degenen in het leger die nog achter Khaddafi staan, zullen zich snel realiseren dat het gebruik van dergelijke zware wapens en extreem geweld tegen de eigen bevolking niet door kan gaan en zij zullen zich tegen hem keren”, zegt Khaled Mahmoud, een onafhankelijke Libië-expert uit Cairo.

Mahmoud wijst op de afvalligen in Khaddafi’s diplomatieke korps en het vertrek van enkele ministers als voorbode van afvalligheid binnen het leger. Minstens twaalf Libische diplomaten hebben hun ontslag ingediend, onder hen de Libische ambassadeur in Frankrijk, de Verenigde Staten en bij de Unesco.

“Het belangrijkste teken dat Khaddafi zal vallen, is de golf van afvalligheid onder zijn naaste aanhangers en sommige hoge militairen”, zegt Mahmoud. “Hij is eraan gewend mensen te ontslaan. Dat mensen zelf ontslag nemen en hem in de steek laten, is nieuw.”

“Dat Khaddafi huurlingen inzet, laat zien dat hij echt in het nauw zit. Iemand die vertrouwen heeft en rekent op publieke steun, geeft niet dergelijke signalen.”

Niets geleerd

Mahmoud, die schrijft voor de pan-Arabische krant Asharq Alwasat met een hoofdkantoor in Londen, zegt dat Khaddafi’s dreiging gisteren om nog meer geweld te gebruiken, betekent dat hij niet van plan is naar een politieke oplossing te zoeken.
Andere analisten zeggen dat Khaddafi, die in 1969 na een coup aan de macht kwam, geen enkele les heeft getrokken uit de gebeurtenis in zijn twee buurlanden, Egypte en Tunesië.

“Net zoals het Egyptische regime dacht dat Egypte geen Tunesië was, denkt ook Khaddafi dat Libië geen Tunesië of Egypte is”, schrijft Sohail Ghanoushi in een column op aljazeera.net.
“Hij heeft de les niet geleerd, terwijl het toch een eenvoudige en duidelijke les is… de taak van een heerser is om het land en de bevolking te beschermen en niet om een holocaust tegen het volk te beginnen.”

Er zijn tekenen dat Khaddafi zijn ijzeren greep op het land aan het verliezen is, net zoals de twee voormalige dictators in Tunesië en Egypte dat deden in hun laatste dagen. Egyptische expats die in de afgelopen dagen terugkeerden uit Libië, verklaarden tegenover de media dat de troepen van Khaddafi veel posities verlaten hebben. Grote stukken land in het oosten van Libië, waar de twee grote steden Benghazi en Bayda liggen, staan niet meer onder controle van Khaddafi.

Volgens de Libische krant Al-Youm, die gemaakt wordt vanuit Londen, hebben leden van drie grote stammen, inclusief de Warfla-stam, gedreigd “zware wapens” op te nemen tegen het regime, als de massamoorden op hun “zonen” niet stoppen. Dat wijst erop dat het tribale systeem zich tegen Khaddafi kan keren.