Vlaams Minister-president Kris Peeters verklaarde de hervorming van het secundair onderwijs publiekelijk quasi failliet. Terwijl Minister Smet zich sterk maakt dat ‘al deze commotie de illusie wekt dat we niet meer aan het samenwerken zijn’, komt hij ter verdediging van zijn beleid aandraven met een halfslachtig zwaktebod. Al goochelend met drogredenen onthult de minister waar we staan met het onderwijs in Vlaanderen en vooral waar we niet staan. De illusie wekken dat het slechts een illusie is dat het slecht gaat? Men kan het proberen, maar moet weten dat men daarmee de eigen zwakte definieert.

Tijdens een gesprek in de Terzakestudie wist Minister Smet fier te verkondigen dat ‘ministers ideeën en vooral een visie moeten hebben’. Ofschoon ik Minister Smet niet wil spenen van zijn mening, wil ik er toch op wijzen dat dit ‘slechts mening’ blijft. Wat een minister vooral moet doen – denk ik dan –, is uitvoeren wat in het regeerakkoord staat. Dat die fameuze hervorming van het secundair onderwijs niet gerealiseerd zal zijn aan het eind van de legislatuur van de huidige regeerploeg past dan uiteraard uitermate goed in het kraam van Smet. Namelijk: in de Vlaamse Regering werd besloten om tegen het eind van de legislatuur een ontwerp van decreet klaar te hebben. Een ontwerp. Minister Smet kan dus met recht en reden stellen dat hij een loyaal minister is. Hij doet wat van hem verwacht wordt, te weten: wat door de regering werd besloten. Hopelijk doet dit meer dan één wenkbrauw fronsen.

Vlaanderen In Actie

Die kruiperige doch fijn uitgekiende strategie van de Vlaamse Regering draagt een inherente zwakte in zich. Als wat gepercipieerd werd als orgelpunt van het onderwijsbeleid niet meer blijkt te zijn dan een lege doos, die naast leegte enkel een hete aardappel bevat om cadeau te doen aan de volgende regeerploeg, dan zakt de geloofwaardigheid van dat onderwijsbeleid als een pudding ineen. Als men dat halverwege de regeertermijn inziet, rest er nog enige tijd om van strategie te veranderen. Men moest zoeken naar een manier om via politique politicienne – dat o-zo-verwerpelijke spelletje waar Minister Smet naar eigen zeggen zó vies van is – de bakens bij te zetten. Wat anders kon men doen dan inzetten op wat gemeenzaam wordt aangeduid met het zoemwoord ‘visie’ of ‘verhaal’? Door te leiden als een leider, door zekerheid te tonen in vloeibare tijden van politieke onzekerheid zou men zich nog steeds kunnen verlaten op de visionaire Vlaamse Regering, gewapend met loyale ministers én een visie. Vlaanderen In Actie redivivus.

Cherry picking

Dat verklaart waarom Smet – zoals eerder gezegd – zichzelf op de borst tikt en zich sterk maakt dat ministers ideeën en een visie moeten hebben. Oprecht jammer voor hem, maar de zwakte waarmee hij de voorbije jaren beleid voerde en in diezelfde Terzakestudio dat beleid verdedigde toont aan dat de minister ons meenam op een rondje kersenplukken – cherry picking voor de modernen onder ons. Cherry picking is een drogreden waarbij argumenten contra of bewijsmateriaal bewust verzwegen wordt. Kersenplukken doet men door in een particuliere individuele situatie een bepaalde stellingname te verdedigen, doch tegelijk een wezenlijke hoeveelheid gevallen die het tegendeel bewijzen te negeren. Minister Smet deed dat door zijn stelling dat ministers een visie moeten hebben, te staven met het argument dat we ons moeten blijven focussen op de uitdaging dat ons onderwijs mee is met zijn tijd. En naar eigen zeggen doet de minister dat uiteraard. Quod non. De slang bijt zichzelf in de staart. Deze cirkelredenering tracht slechts de zwakte te verhullen van Smets visie. Dan toch als die er überhaupt zou zijn.

Minister Smet holt immers hopeloos achter de feiten aan. Brandt het in het secundair onderwijs, dan begint hij halsoverkop te blussen, waardoor op termijn de brand in de lerarenopleiding onvermijdelijk hoger zal aanwakkeren. Immers, waar zit de logica in het feit dat toekomstige leerkrachten voor de nieuwe structuur van het secundair onderwijs nog opgeleid worden volgens de methodes van de oude onderwijsstructuren? Kleuterklassen moeten verkleinen, maar waarom denkt de minister niet eerst aan een grondige herziening van de huidige toelatingsvoorwaarde tot het lager onderwijs, die anderstalige nieuwkomers niet zelden onterecht laat overkleuteren? Waarom implementeer je als minister een extra omkadering voor het basisonderwijs, waardoor extra werkkracht nodig is, terwijl je niet eerst een krachtdadig antwoord biedt op een reeds problematisch loopbaandebat? Waarom kleuteronderwijs de facto verplichten, terwijl de extra 1 300 openstaande vacatures vaak enkel ingevuld raken door mensen die – met alle respect – enkel een getuigschrift kinderverzorging hebben? Is dat niet tegenstrijdig met deze vermelding uit zijn beleidsnota: “Op alle niveaus van het onderwijs moeten hoger gekwalificeerden ingezet kunnen worden, want hoger gekwalificeerden tijdelijk of permanent in de scholen inzetten, kan de professionalisering stimuleren.” Men kan nog doorgaan.

Politieke junkfood

Velen van ons – en Smet waarschijnlijk als één van de betere – kunnen zich voorstellen dat hervormen en visionair beleid voeren in het beleidsdomein onderwijs geen sinecure is. Maar dat is géén excuus. En toch trapt Smet ook hier weer in de val van de drogreden. ‘Mensen die dingen willen veranderen botsen op tegenwind’, verdedigt hij zichzelf. Via een overhaaste generalisatie en appellerend aan het algemene geloof – het ‘dat-weet-toch-iedereen-argument – speldt hij de goedgelovige burger een goedkoop excuus op de mouw. Waarom zou dat immers zo zijn? Van een verwerpelijke situatie via een accurate oplossing overgaan naar een betere toekomstige situatie hoeft toch niet per se op weerstand te botsen? Met het component ‘de kracht van verandering’ in de Vlaamse Regering zou men dat moeten weten.

Alsof dat nog niet doorzichtig genoeg is dient Smet zijn eigen beleid de doodsteek der ongeloofwaardigheid toe door schaamteloos de kaart te trekken van het argument ad misericordiam – argument naar het medelijden. “Ik heb in mijn leven al heel veel geknokt, ik heb dat gedaan als arbeiderskind, ik heb dat gedaan toen ik met mezelf in het reine wilde komen, nu hebben we in onderwijs ook al veel geknokt om dingen te doen en we zullen dat ook blijven doen.” Dit is het ultieme zwaktebod. Dit staat gelijk aan zeggen: ‘spaar me beste kiezer, ik heb al zo veel doorstaan, ik ben al zo’n flinke jongen geweest, je kunt me nu toch niet afbranden voor wat ik doe of niet doe inzake het onderwijsbeleid?’ Meng dit met een vleugje appelleren aan emotie en verdienste en je krijgt het goedkoopste politieke junkfood dat men zich kan inbeelden.

De kersen die minister van onderwijs Pascal Smet plukt zijn – ondanks een ultieme poging – junk, rommel en elke burger onwaardig. Minister Smet, je hebt niet gelogen toen je zei dat een minister een visie moet hebben. Hou je hand boven je hoofd en kijk wie er onder staat.