“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.

Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne en alle oorlogsmisdaden die gepleegd worden. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. Geloof niets zomaar, ook onszelf niet. Blijf kritisch denken. (n.v.d.r.)

Is de concurrentie met China de reden voor de belangstelling van de VS voor Afrika? Historisch gezien is het niet de regio van de wereld waar Washington het meest bij betrokken is geweest.

“Deze belangstelling is niet echt nieuw. Als jonge en zich snel ontwikkelende natie hadden de VS reeds in het begin van de 20e eeuw belangstelling voor Afrika. Het steunde volop de dekolonisatie van het continent om zijn Europese rivalen te verzwakken en de Afrikaanse markt te penetreren die door de koloniale machten was afgesloten.”

“Geleidelijk aan nam de invloed van Europa af en begonnen de Verenigde Staten een weg naar Afrika te openen. In Ethiopië in het bijzonder. Maar de Sovjetrevolutie van 1917, de Wereldoorlogen en de Koude Oorlog deden Washington zijn plannen heroverwegen.”

“De VS steunde volop de dekolonisatie van het continent om zijn Europese rivalen te verzwakken en de Afrikaanse markt te penetreren”

“De Europeanen hadden hun paradijs verloren in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Om hun droom levend te houden en de invloed van de Sovjet-Unie in te dammen, stond Washington hen toe Afrika te exploiteren en steunde het tegelijkertijd de dekolonisatie. Het neokolonialisme nam dus de overhand.”

“In theorie waren de Afrikaanse staten onafhankelijk geworden, maar in de praktijk waren ze nog steeds afhankelijk van de imperialistische mogendheden. Op dat moment hadden de VS de grondstoffen van Afrika niet nodig. Maar sindsdien hebben China, Rusland en andere concurrenten zich in de strijd gemengd.”

“Nu hebben de VS de hulpbronnen van Afrika nodig en zijn ze vooral bang voor de komst van hun rivalen. Daarom willen ze Afrika domineren.”

Acht u het mogelijk dat ze de controle nog terugkrijgen?

Anthony Lake. Foto: Janwikifoto, Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0

“Ook al is Afrika niet de regio waar de VS het meest bij betrokken waren, toch had een adviseur van president Clinton in de jaren negentig een strategie ontwikkeld om het continent te domineren. Geïnspireerd door Zbigniew Brzezinski pleitte Anthony Lake ervoor om te steunen op vier sleutelstaten: Egypte in het noorden, Nigeria in het westen, Ethiopië in het oosten en Zuid-Afrika in het zuiden.”

“Deze staten, die rijk zijn aan grondstoffen, moesten als buurtpolitie voor de VS functioneren en een meer kosteneffectieve controle van het continent mogelijk maken. Als een land, een politieke organisatie of een volksbeweging een verschil probeert te maken, subsidieer je vredestroepen en jouw vazal zal voor jou vechten.”

“Egypte, Nigeria, Ethiopië en Zuid-Afrika moesten als buurtpolitie voor de VS functioneren”

“Nigeria intervenieerde in Liberia in de jaren 90. Evenzo viel het het Volksbevrijdingsfront van Tigray (TPLF) aan, dat in Ethiopië aan de macht was, in 2007 Somalië aan. Ze hadden geen andere keuze dan hun meester te gehoorzamen.”

“Deze strategie was een vorm van goedkoop imperialisme, outsourcing. De VS hoefden hun strijdkrachten niet in te zetten, de vazalstaten vochten ervoor en creëerden een klimaat van terreur dat tot onderwerping leidde. Het probleem voor Washington was dat al deze marionettenregimes instortten.”

Het TPLF is na 20 jaar dictatuur van Zenawi uit Ethiopië verdreven. Maar de beweging kwam weer in het nieuws toen ze in oorlog geraakte met de centrale regering en haar premier Abiy Ahmed. De secretaris-generaal van de VN uitte in oktober zijn bezorgdheid over het feit dat de situatie “uit de hand liep”. En het TPLF roept op tot Westerse interventie. Denkt u dat de VS troepen naar Ethiopië kunnen sturen?

“Het TPLF gebruikte het koloniale principe van “verdeel en heers” om etnisch federalisme in Ethiopië tot stand te brengen. Nadat ze van de macht was verdreven, lanceerden haar corrupte leiders, die zich hadden teruggetrokken in de provincie Tigray, een eerste offensief in 2020. Maar ze werden teruggedreven door het Ethiopische leger met de hulp van Eritrea.”

“De eerste minister vroeg de Eritreeërs vervolgens de regio te verlaten en het TPLF kwam opnieuw aan de macht in Tigray, gesteund door de Verenigde Staten.”

“Washington zal niet ingrijpen. Om in te grijpen, moet je krachten hebben om in te zetten. Maar de TPLF-marionet van de VS is stuk. Sinds het TPLF van de macht is verdreven, hebben Ethiopië en Eritrea zich verzoend.”

Hoorn van Afrika. Kaart: copyright Z Fre, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

“Er zijn ook contacten geweest tussen verschillende landen in de regio die hebben geleid tot het Initiatief voor de Hoorn van Afrika. Dit is een samenwerkingsproject tussen Djibouti, Somalië, Kenia, Ethiopië, Eritrea, Sudan en Zuid-Sudan met een regionale aanpak de regio wil ontwikkelen, veiligheids-, sociale en klimaatproblemen aanpakken, de handel bevorderen en infrastructuurverbindingen stimuleren.”

“De VS rekenen er nu op dat Israël de politieagent van de Hoorn van Afrika zal spelen”

“In deze context wordt het TPLF terecht gezien als een etno-fascistische beweging. Het heeft geen toekomst.”

Tien jaar geleden legde u in de Chaosstrategie uit dat de Hoorn van Afrika strategisch gelegen is en veel hulpbronnen heeft. En dat, als de landen van de regio zich zouden bevrijden van het neokolonialisme en hun krachten zouden bundelen, zij zich uit de armoede zouden kunnen ontworstelen. Zijn we er al?

“Het is goed op weg. De imperialisten zijn duidelijk bang om de controle over deze strategische regio te verliezen. De VS rekenen er nu op dat Israël de politieagent van de Hoorn van Afrika zal spelen. Zij zullen proberen problemen te creëren tussen Eritrea en Ethiopië. Maar als premier Abiy Ahmed deze weg inslaat, zal hij vallen.”

Verdreven door wie?

“Het Ethiopische volk. Het imperialisme heeft altijd tegenstellingen tussen volkeren willen creëren. Als Afrikanen elkaar bevechten, kijken de imperialisten toe. Maar de verdeel-en-heersstrategie werkt niet meer zoals vroeger, omdat het politieke bewustzijn van de Afrikaanse bevolking sterk is toegenomen. Ze begrijpen wie hun echte vijand is. Zij weten dat interne tegenstellingen door dialoog kunnen worden opgelost en dat hun grootste probleem is zich te bevrijden van de neokoloniale plundering.”

De VS hebben Ethiopië in Oost-Afrika verloren. In het noorden lijkt Egypte ook af te glijden. Deze historische bondgenoot, na Israël het meest door Washington gesteunde buitenland, wendt zich steeds meer tot Rusland. Hoe verklaart u deze ommekeer?

“Sinds de omverwerping van Mubarak is de Egyptische elite aan het tapdansen. Na de dood van Nasser werd het land geregeerd door een zuivere compradore-bourgeoisie.[1] Die had geen echt project om het land te ontwikkelen. Ze is corrupt, ze werd rijk door de grondstoffen te exporteren en de benodigde producten te importeren.”

Hosni Mubarak. Foto: Ricardo Stuckert/PR; cropped, and resized by Hajor, Wikimedia Commons / CC BY 3.0 BR

“Voor de Egyptenaren werden de levensomstandigheden verschrikkelijk. Sinds de omverwerping van Mubarak (president van 1981 tot 2011, nvdr) vreest de Egyptische burgerij een nieuwe volksopstand. Het volk heeft geleerd in opstand te komen. Hoewel dit niet resulteerde in een volledige revolutie, raakte de heersende klasse erdoor in paniek en werd de VS overheersing van Egypte in zekere zin verzwakt.”

“Het politieke bewustzijn van de Afrikaanse bevolking sterk is toegenomen. Ze begrijpen wie hun echte vijand is”

“De Egyptische burgerij kan zich nog steeds gedragen als een marionet van het imperialisme, maar zoals ik al zei, zijn ze aan het tapdansen. Zij danst de ene kant op, dan de andere. Zeker is dat zij niet langer de belangen van de imperialistische meesters zullen kunnen verdedigen zoals in de tijd van Saddat (president van 1970 tot 1981, nvdr) en Mubarak.”

“Bovendien hebben sommige segmenten van de Egyptische burgerij nationalistische gevoelens ontwikkeld. Daarom is de huidige president Al-Sisi in 2018 een strategisch partnerschap met Rusland aangegaan om zijn afhankelijkheid van de VS te verminderen.”

“Afgelopen juli is het Russische staatsbedrijf Rosatom begonnen met de bouw van de eerste Egyptische kernreactor. Het Duitse bedrijf Siemens heeft ook een historisch contract ter waarde van 8,1 miljard dollar binnengehaald voor de modernisering van het Egyptische spoorwegnet.”

“Waarom genoegen nemen met kruimeldiefstal en de marionet spelen van de VS als je het potentieel hebt om veel meer rijkdom te oogsten?”

“Egypte was een van de eerste landen die zich aansloot bij het Chinese Nieuwe Zijderouteproject. Sindsdien zijn de betrekkingen tussen Peking en Caïro zich blijven ontwikkelen.”

“De berekening van de Egyptische burgerij is eenvoudig: waarom genoegen nemen met kruimeldiefstal en de marionet spelen van de VS als je het potentieel hebt om veel meer rijkdom te oogsten?”

“Egypte is geen klein land. Het is een van de belangrijkste economieën in de regio. Het heeft het potentieel om net zo sterk te worden als Turkije. De positie waarin het de afgelopen vijftig jaar is gehouden is vernederend.”

Dit interview verscheen eerder op Investig’Action.
Het eerste deel kan je hier lezen. Het tweede deel hier en het vierde deel hier.

Note:

[1] De compradorbourgeoisie verwijst naar de burgerij in de ontwikkelingslanden die haar rijkdom ontleent aan haar positie als tussenpersoon in de handel met buitenlandse imperialisten, in tegenstelling tot de burgerij die belang heeft bij de ontwikkeling van de nationale economie (‘nationale bourgeoisie’). Zij zijn verantwoordelijk voor het feit dat grote delen van de geproduceerde rijkdommen het land verlaten en niet opnieuw geïnvesteerd worden in de plaatselijk economie. (nvdr)