Mijn autistische zoon van 17 fleurde eindelijk een beetje op. Hij kon sedert twee weken occasioneel werken in een doe-het-zelfzaak. Typisch studentenwerk: rayons aanvullen en de winkelkarren ontsmetten. Wij hadden het als ouders netjes besproken en geregeld met de school. Er zijn immers geen verplichte online lessen en dat biedt mogelijkheden om met het schoolwerk wat te schuiven.

Deadlines liggen doorgaans op woensdag en maandag. Maximum twee dagen per week werken leek haalbaar, het schoolwerk kon dan in het weekend ingehaald worden. Dat liep twee weken zeer goed. We hadden een tevreden zoon in huis. Ik kan u verzekeren: dat is niet evident met een autistische zoon. En al zeker niet in deze corona periode, waar we hem hoe langer hoe meer zagen wegzakken onder zijn koptelefoon. Zijn enige bezigheden: schoolwerk, twee wandelingetjes per dag met zijn autismehond en Netflix. Met het werk zagen we hem wat open bloeien.

De teleurstelling is groot: we kregen te horen dat 16-18 jarigen blijkbaar niet tijdens de schooluren mogen werken wegens leerplicht. Ik viel van mijn stoel van verbazing. Maar rationeel als ik ben ging ik op zoek naar argumenten.

Argument 1: “Er zijn jongeren die werken mogelijks als excuus gebruiken om het schoolwerk te laten liggen.”

Daar valt iets voor te zeggen, vooral bij jongeren in sociaal-economisch kwetsbare situaties. Voor hen is scholing en het behalen van een diploma net des te belangrijker. Laat mij echter toe te zeggen dat een algemeen verbod op werken voor die leeftijdsgroep geen oplossing is voor dit probleem. Deze groep jongeren (en hun gezinnen) hebben meer structurele ondersteuning nodig als resultaat van een doordacht beleid waarin diverse relevante beleidsdomeinen met elkaar afstemmen. Je hoeft geen expert te zijn om daar de logica van in te zien.

Argument 2: “Er zijn zoveel mensen technisch werkloos: laten we die aan het werk zetten!”

Deze crisis kent economische schade voor heel wat partijen. Heel wat individuen en gezinnen verliezen plots (een deel van) hun inkomen. Zouden zij ingezet kunnen worden in het werk dat door studenten wordt ingevuld? Om eerlijk te zijn: ik weet het niet. Ik heb daar toch veel vragen bij.

Veel mensen die technisch werkloos zijn zitten ook met kinderen of jongeren thuis die minstens deels door het gezin moeten worden opgevangen. Bovendien is het werk dat mijn zoon in de HUBO doet zeer eentonig en niet gericht op duurzame tewerkstelling. De corona maatregelen geven extra logistieke uitdagingen binnen bedrijven die van tijdelijke aard zijn en die men met de reguliere arbeidskrachten blijkbaar niet krijgt ingevuld.

Argument 3: “Het is gewoon de wet: er geldt leerplicht en als je geen officieel thuisonderwijs hebt aangevraagd, dan kan je niet werken binnen de reguliere schooluren.”

Kan iemand mij uitleggen wat in deze tijden ‘reguliere schooluren’ zijn? Onze Onderwijs-minister hield een pleidooi voor het beperken van de werktijd die afstandsonderwijs met zich meebrengt. Tot maximaal vier lesuren per dag leek hem prima. Mijn indruk is dat de meeste scholen zich daar netjes aan houden. Mijn drie scholieren hebben in ieder geval nooit meer dan vier lesuren per dag werk. Welke boodschap geef ik aan mijn kinderen als ze klaar zijn met hun werk? Sorry, gaan werken mag niet, je bent leerplichtig. Dat krijg ik echt niet uitgelegd.

Weken terug werd reeds besloten dat het aantal uren dat studenten belastingvrij mogen werken wordt opgetrokken, zodat er meer beschikbaarheid is op de arbeidsmarkt. Mooie maatregel. Oei, maar het geldt niet voor 16-18 jarigen. Vergeten te zeggen.

Uitzonderlijke omstandigheden vragen soms uitzonderlijke maatregelen. Als er iets is dat deze coronacrisis ons heeft geleerd, is dat het wel. Mijn pleidooi is simpel: geef wat meer verantwoordelijkheid aan de mensen die het kunnen weten. Geef hen een algemeen kader met wat speelruimte. Alleen zij kunnen inschatten of het leerproces van een jongere in het gedrang komt door één of twee dagen per week te gaan werken.

Intussen heb ik mijn huilende, boze 17-jarige zoon proberen te bedaren: “Ik begrijp het ook niet jongen. Maar kom, je kan nog op woensdagnamiddag en zaterdag werken. Dat is toch ook al mooi.’ Dat rekken aanvullen op de drukste dag in de week misschien niet het beste tijdstip is, heb ik er maar niet bij gezegd.

Nathalie Moray is verpleegkundige, bio-ethicus en doctor in de Toegepaste Economische Wetenschappen. 

Foto: amsfrank, Flickr / CC BY-SA 2.0