De biodiversiteit gaat er in sneltreinvaart op achteruit. We verbruiken de natuurlijke rijkdommen van onze planeet in een ongezien tempo. Om dat verlies terug te dringen, moeten we de natuur beter waarderen, stellen de organisatoren van het WFNK.

De logica is simpel: hoe meer iets waard is hoe beter we ervoor zullen zorgen. Maar werkt het ook in de praktijk? Wat kost een rivier of hoeveel is een berg waard?

Milieubeheer 2.0

“Momenteel kunnen we de waarde van een bos enkel uitdrukken in de waarde van het hout als het omgekapt is en klaar om er papier of planken van te maken. Maar een bos vervult veel meer functies. Het zuivert de lucht, het brengt bescherming tegen noodweer, het heeft een recreatieve functie en zo meer.”

“Als we al die functies optellen, is een bos plots een veelvoud waard van de houtprijs die we er vandaag voor krijgen. Als we ons natuurlijke kapitaal hoger waarderen, verhogen we ook de incentive om er beter voor te zorgen en zijn we bovendien in staat het verlies ervan te compenseren door het elders weer op te bouwen.”

“We komen hier bij elkaar om te zien hoe we dat kunnen doen”, zegt Jonathan Hughes de voorzitter van het Forum.

‘We‘, dat zijn niet de minste: grote namen als Coca-Cola, Nestlé, Shell, Royal Bank of Scotland, KPMG, de Verenigde Naties en verschillende regeringsleiders zijn allemaal van de partij. Het WFNK bouwt verder op de Verklaring over Natuurlijk Kapitaal die werd gelanceerd tijdens de Rio +20 top in juni vorig jaar.

De idee is dat groei en behoud van biodiversiteit hand in hand gaan. Wie een ecosysteem vernielt om er pakweg een hotel te bouwen, zal dat verlies kunnen compenseren door te investeren in het behoud of de heropbouw van een gelijkaardig ecosysteem elders. Zo is er geen ‘nettoverlies’.

Op die manier kunnen grote bedrijven de milieuschade, die ze aanrichten, compenseren. Overheden kunnen op een kosteneffectieve manier aan milieubeheer doen en de banken beheren de fondsen die investeren in het beheer van milieugebieden.

Zij zien een nieuwe wereld opengaan want alle diensten die ecosystemen bieden, worden verhandelbaar zodra ze een prijskaartje dragen. Milieubeheer 2.0 lijkt vooral winnaars voort te brengen.

De limieten

Toch is niet iedereen ervan overtuigd. De milieuorganisatie Friends of the Earth heeft het over “een vrijgeleide om de natuur om zeep te helpen”. Ze vrezen dat de compensatiemechanismen gebruikt zullen worden door projectontwikkelaars om de bestaande milieuwetgeving te omzeilen.

Ecosystemen zijn zeer specifiek en plaatsgebonden. Je kan een eeuwenoud woud niet zomaar elders weer opbouwen, stellen ze.

Bovendien zijn er veel technische obstakels. In het Verenigd Koninkrijk lopen een aantal proefprojecten: een kritisch rapport daarover legde verschillende tekortkomingen bloot.

Zo was het evaluatiesysteem ontoereikend om de complexiteit van de ecosystemen correct in kaart te brengen. Men hekelde onder andere de risico’s verbonden aan de herlokalisatie en het beheer van compensatieprojecten op lange termijn.

Men raadde ook aan compensatiemechanismen alleen te gebruiken als laatste optie. De Britse krant The Guardian lanceerde een interessante discussie over het thema op haar website.

Nick Dearden, directeur van World Development Movement (WDM), waarschuwt er bovendien voor om de natuur niet tot handelswaar te herleiden. “De natuur is een gemeengoed en van onschatbare waarde, we kunnen het niet zomaar overlaten aan de hoogste bieder of de grillen van de financiële markten.”

“Andere pogingen om de markt het werk te laten doen – de koolstofmarkt bijvoorbeeld – zijn op een fiasco uitgedraaid. Ze laten vervuilers toe om het recht te kopen om te blijven vervuilen, maar ze doen niet waarvoor ze bestemd zijn: de CO2-uitstoot naar beneden brengen.”

“Om gemene goederen zoals de natuur, propere lucht of voedsel te beschermen, moeten ze net afgeschermd worden van de markten waar ze nu vooral speculanten van pas komen.”

Om hun protest kracht bij te zetten, organiseren de WDM samen met een aantal andere NGO’s en academici vanavond een tegenforum onder de naam Forum on Natural Commons (te volgen via livestream).

De inventarisering van het natuurlijke kapitaal, het opzetten van compensatiemechanismen en markten voor ecosysteemdiensten gebeurt meestal op ad hoc basis en het proces verschilt van land tot land. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek heeft aangekondigd het natuurlijke kapitaal van Vlaanderen in kaart te brengen in verschillende fasen tussen 2014 en 2018.