Het Britse wetenschapsmagazine werpt in het artikel van 19 januari een aantal vragen op.

Geen gewone campagne

Hoe een massale vaccinatiecampagne te organiseren die zich richt op mensen van alle leeftijden? Hoe kunnen landen miljarden dosissen vaccins van hoge kwaliteit produceren? Is er financiële steun voor de aankoop, de coördinatie van de levering, een rechtvaardige en wereldwijde levering? (In Europa merken we aan het getouwtrek rond de vaccins van Pfizer en Astra Zeneca dat die financiële steun en de levering zelf niet vanzelfsprekend zijn). Zullen de overheden zorgen voor het aanvullend wetenschappelijk werk om alle aspecten te blijven controleren en te verbeteren? Hoe probeert China op die vragen een antwoord te bieden?

Massaal vaccineren

De Chinese regering heeft in elk geval het plan opgevat voor de inenting van 70 tot 80 % van de Chinese bevolking die 1,4 miljard mensen telt (zie video van CGTN, laatste vraag aan hoofd van het Centrum voor Ziektecontrole en Preventie van China (CDC). Volgens de vaccine tracker van Bloomberg stond China sinds dinsdag tweede na de Verenigde Staten wat het absolute aantal toegediende vaccindoses betreft. China heeft tot dusver ongeveer 24 miljoen dosissen toegediend, dat wil zeggen 1,71 dosissen per 100 mensen. Het directe doel is om 50 miljoen mensen vóór het Chinese Nieuwjaar (12 februari) te bereiken.

Ongekende (of onbekende) zorgvuldigheid

China gaat met grootst mogelijke zorgvuldigheid te werk. Voor een land als China is het wellicht verwonderlijk dat er ‘nog maar’ 24 miljoen mensen zijn gevaccineerd. Er is het feit dat China zelf slechts 1 vaccin definitief heeft goedgekeurd voor algemeen gebruik, dat van Sinopharm (noodgebruik is wel mogelijk met drie andere Chinese vaccins). De overheid zal nu een krachttoer uithalen om miljoenen mensen te vaccineren ter voorkoming van een besmettingsramp tijdens het Chinese Nieuwjaar, maar ze blijft huiverig om buiten de risicogroepen te gaan. Tot nog toe is vooral personeel binnen de leeftijdsgroep van 18 tot 59 ingeënt in de eerstelijnszorg, in het transport en bij diegenen die in de koude keten werken. Die laatste groep omdat de Chinese onderzoekers er rekening mee blijven houden dat het virus via bevroren voedsel zou kunnen worden overgedragen.

Pas sinds kort is er sprake van vaccinatie van 60-plussers. Wang Bin van de Nationale Gezondheidscommissie verantwoordt dat: ‘er zijn nu al meer onderzoeksresultaten, er is een grotere productie en de nieuwe uitbraken dwingen ons ertoe’. Zhong Nanshan, China’s bekendste longarts, heeft wel de veiligheid van de geïnactiveerde Chinese vaccins gegarandeerd. Ernstige bijwerkingen komen volgens hem aantoonbaar bij 1 persoon op 1 miljoen voor, terwijl dat bij het griepvaccin drie keer meer is. Antistoffen zijn meer dan zes maanden lang werkzaam gebleven. Vrijwilligers in China die al acht maanden geleden bij de eerste tests een prik kregen dragen nog steeds 90 % van de antistoffen.

Een rechtvaardige en medisch noodzakelijke wereldwijde levering

Het besef begint te dagen dat het nodig is alle landen zo volledig en zo snel mogelijk te laten vaccineren. Anders zijn er te weinig vaccins tegen de steeds nieuwe varianten die ontstaan. Het beleid om in de eerste plaats de eigen ontwikkelde landen te vaccineren is niet alleen moreel verwerpelijk, zoals het hoofd van de WHO onlangs zei. Het is dus ook kortzichtig. China probeert zijn belofte waar te maken om zoveel mogelijk landen toegang te geven tot doeltreffende en betaalbare vaccins. Het slaagt daar met vallen en opstaan in. China is lid geworden van COVAX, het samenwerkingsverband van de WHO voor de rechtvaardige internationale verdeling van de vaccins tegen COVID-19.

Op dit moment is de WHO bezig met een zorgvuldige goedkeuringsprocedure van twee Chinese vaccins, namelijk: CoronaVac van het bedrijf Sinovac en BBIBP-CorV van het bedrijf Sinopharm. Van het Ad5-nCOV vaccin van CanSino Biologics komen de resultaten van fase drie deze week binnen. De Chinese regelgever voor geneesmiddelen heeft tot dusver één COVID-19-vaccin goedgekeurd. Het is dat van Sinopharm, en het zou voor 79% effectief zijn bij het voorkomen van de ziekte.

China zelf zet de eigen vaccins al een tijdlang massaal in. Steeds meer andere landen wachten niet op de officiële goedkeuring van de WHO. Zij geven aan Chinese vaccins een vergunning voor de verkoop van vaccins of voor noodtoepassingen. De overheden in China en in die andere landen vertrouwen op de veiligheid en de effectiviteit van de Chinese vaccins. Chinese bedrijven voeren met partners in een aantal landen zoals Brazilië, Indonesië en Turkije gezamenlijk Onderzoek & Ontwikkeling (R&D) uit, onder andere klinische tests en coproductie.

Dit is een voorbeeld van wederzijds voordelige verhoudingen die de Chinese farmabedrijven geholpen hebben hun R&D te verfijnen en die in ontwikkelingslanden vaccins betaalbaar en toegankelijk hebben gemaakt. In de Verenigde Arabische Emiraten, Marokko, Indonesië, Turkije, Brazilië, en Chili zijn de laatste proeven van fase drie uitgevoerd voor Sinovac en Sinopharm. In Rusland, Mexico, Pakistan, Argentina en Chili waren er fase 3 proeven voor Cansino.

In bepaalde landen is de nood hoog gestegen: ze willen niet langer wachten of kampen nu al (zoals in Europa) met tekorten. Landen in de Balkan wachten nu al een tijd tevergeefs op vaccins van andere Europese landen. Is de vaccinatie zonder officiële goedkeuring van de WHO wel verantwoord? We kunnen ervan uitgaan dat de regeringen in die landen, te beginnen met de Chinese regering, hun bevolking niet aan onnodige risico’s willen blootstellen. Ook in die landen zijn er bovendien centra die aan de internationale wetenschappelijke normen voldoen. Ten slotte: hoe meer landen vaccineren, hoe groter de kans dat in de hele wereld COVID-19 afdoende kan worden bestreden.

Europese belangstelling

Hongarije koopt als eerste land dat deel uitmaakt van de EU de nodige dosissen van het Sinopharm vaccin BBIBP-CorV om 2,5 miljoen mensen te vaccineren. Andere landen in de Balkan overwegen om het voorbeeld van Servië en Montenegro te volgen: Kosovo, Bosnië en Herzegovina en Noord-Macedonië. De Duitse federale minister van Gezondheidszorg Jens Spahn stelt voor de aankoop van vaccins uit China en Rusland te overwegen om het Europese tekort aan te vullen. Bondskanselier Angela Merkel laat zich in dezelfde zin uit. Ook een ambtenaar van de Europese commissie, iemand die voorlopig anoniem wil blijven, heeft aan Xinhua laten weten dat Europa moet uitkijken naar meer dan de drie vaccins waar het nu beroep op doet.

Bewaking van het proces voor, tijdens en na

Alle nu bestaande vaccins in de verschillende landen zijn op ongekend korte tijd samengesteld. Op zich is dat goed, maar het maakt wel een langdurig toezicht achteraf noodzakelijk. Zheng Zhongwei, directeur van het Centrum voor Ontwikkeling van de Medische Wetenschap en Technologie van de National Health Commission (NHC) heeft verklaard dat China de beoordeling van vaccins rekening zal houden met een aantal complexe factoren. De belangrijkste zijn: veiligheid, doeltreffendheid, toegankelijkheid en betaalbaarheid.

Het vertrouwen van de bevolking

Een apart gevaar is dat verkeerde informatie, misbruik voor politieke doeleinden en verdeeldheid de inspanningen om gemeenschappen te vaccineren ondermijnen.‘Regeringen moeten hiermee rekening houden en vertrouwen en een consensus opbouwen over de veiligheid, werkzaamheid en noodzaak van vaccinatie’ aldus de onderzoekers in het Nature-artikel van 19 januari. Daarom is het een correct beleid van de Chinese regering om het publiek duidelijk zonder illusies voor te lichten. Kan het daaraan te danken zijn dat tot 90% van de bevolking in China de vaccins vertrouwt en van plan is zich te laten vaccineren?

Het is dan ook terecht en belangrijk dat de Chinese politie personen die nepvaccins maken en verkopen opspoort en laat vervolgen. Interpol heeft in december al gewaarschuwd dat er aanwijzingen komen over criminelen die de pandemie willen misbruiken. Op maandag 1 februari meldde persbureau Xinhua dat er 80 van dat soort personen zijn gearresteerd. Het ministerie van Openbare Veiligheid heeft het publiek gevraagd om alleen de officiële instellingen te vertrouwen en tips door te geven over illegale praktijken op dit terrein.

Niet bij vaccins alleen

Nog iets waar maar al te weinig aandacht voor is: al zijn vaccins een groot goed, om doorslaggevend te zijn moet vaccinatie worden gebruikt in combinatie met andere maatregelen waarvan de gunstige invloed op de volksgezondheid bewezen is. De auteurs in het Nature-artikel zijn glashelder hierover: ‘Het is belangrijk dat vaccinatie in eerste instantie wordt gezien als een onderdeel van een alomvattend pakket van COVID-19-preventie, dat maskers, afstand nemen, hygiëne en paraatheid van zorginstellingen voor een onbekende periode omvat’.

Dat is precies wat China altijd heeft duidelijk gemaakt en in praktijk gebracht. Nu er nieuwe uitbraken zijn worden die maatregelen opnieuw ingezet, met vrij groot succes. Op 31 januari meldde de National Health Commission nog slechts 42 nieuwe besmettingen in alle provincies van het vasteland China. Alweer een laagterecord sinds het begin van een nieuwe opflakkering begin 2021. Het grootste gevaar is dat doordat mensen gaan reizen met het Chinese Nieuwjaar de uitbraak weer toeneemt. Beijing probeert dat niet alleen te bezweren met een snelle, massale vaccinatie, maar ook door een mediacampagne om de mensen te vragen: ‘blijf thuis’.

Bronnen:

Xinhua, China.org, en.nhc.gov.cn (Engelstalige website van de NHC van China), Nature, CNBC, Bloomberg, De Wereld Morgen, Financial Times, VRT.nws, Morning Star, CGTN, Die Welt, Sixthtone

Dirk Nimmegeers is redacteur bij chinasquare.be.