‘Emotionele chantage’

‘Emotionele chantage’ kopten vele kranten deze reactie van Maggie De Block. Het ging over het beeld van een Afghaans meisje dat in de camera zei, in perfect Nederlands: “Waarom moet ik terug naar Afghanistan? Ik ben hier al jaren, heb hier vele vriendjes, kan daar niet naar school, ken daar niemand, kan daar geen korte mouwen dragen en moet er een hoofddoek op.”

De Vlaamse mentaliteit met stip. Een kind dat wordt uitgezet heeft blijkbaar geen spreekrecht. Meteen worden woorden van kinderen afgedaan als emotionele chantage. Ze dienen het vliegtuig te nemen zonder enig protest, naar een land waar we geen enkele garantie hebben dat ze zullen worden beschermd.

Naast emotionele chantage is de tweede dooddoener van dit essentieel maatschappelijk debat: “We kunnen niet iedereen opvangen.” Dat is zo en dat klopt. Enkel kan het beleid zich niet blijvend verschuilen achter droge cijfers die de vergelijking maken met regularisatieaantallen in de buurlanden.

Er was nog een heikel zinnetje van Maggie De Block: “Ze kunnen niet worden geregulariseerd omdat er vele tegenstrijdigheden zitten in hun dossier.” Het staat er, in diezelfde kranten, niemand die checkt en dubbelcheckt. De staatssecretaris heeft gesproken, het zal dan wel zo zijn.

Op dit punt gekomen, haakt de staatssecretaris af. Wanneer het beleid op zich in vraag wordt gesteld, schuiven de beleidsvoerders onderling maar al te graag met verantwoordelijkheden.

Zo is dienst Vreemdelingenzaken niet bevoegd om identiteitskaarten of papieren uit te reiken aan minderjarigen. En zo gooien Justitie en onze Vlaamse jeugdzorg dan weer de paraplu hoog: “Wij dienen om de kinderen te beschermen, niet om ze te regulariseren.”

Falend regularisatiebeleid

Wel, hier volgt één concreet voorbeeld. Het dossier telt ondertussen dozen vol papier.

Een meisje wordt verrot geslagen en dus bont en blauw gevonden in een hoerenbuurt ergens in Vlaanderen. Ze is op dat moment 14 jaar. Ze heeft geen papieren. In de verhoren verklaart ze waar ze verblijft. Op dat adres blijkt een Liberiaan te wonen.

Ze wordt meteen geplaatst onder de jeugdrechtbank en in een voorziening gezet. Daar blijkt ze zwanger. Ook is ze zwaar getraumatiseerd. Uiteindelijk krijgt ze een tijdelijk vreemdelingenstatuut – dat telkens verlengd wordt – en een voogd. Allemaal via mensen die voor onze overheid werken dus.

Uit later onderzoek blijkt ze waarschijnlijk toch niet van Liberia te zijn, maar van Guinee. Dat gebeurt boven haar hoofd, ze is minderjarig en staat onder toezicht. Deze informatie zit wel in haar dossier.

Haar zoontje wordt geboren, de moeder is ondertussen 15 jaar. Hij krijgt meteen een vreemdelingenpasje met nationaliteit Liberia, hoewel de moeder volgens haar dossier ondertussen een andere geboorte-akte heeft en vermoedelijk van Guinee is. Hij krijgt ook meteen bij geboorte een dossier bij een Vlaamse jeugdrechter en wordt in een pleeggezin geplaatst.

We zijn nu acht jaar verder. Kayin (nvdr: fictieve naam) is een superlief kind, intelligent en zeer sportief. Hij telt een papierberg aan dossier. Naast een dossier bij vreemdelingenzaken, heeft hij er ook één bij onze dienst pleegzorg, bij de jeugdrechter en bij de consulenten van de jeugdrechtbank.

Hij kan echter ons land niet verlaten. Het kind heeft enkel verblijfsrecht in België. Een reispas kan niemand afleveren. Wanneer zijn pleeggezin dus op vakantie zou willen vertrekken naar Kreta, moet Kayin thuisblijven. Ook indien zijn klas er straks op uitgaat voor een skivakantie, wordt dit opnieuw onmogelijk. Het kind zit dus opgesloten in België.

Er is echter meer. Nu dreigt hij ook niet meer te kunnen voetballen. Als vreemdeling, hier geboren dus, mag hij met toestemming van de club wel trainen maar zonder identiteitskaart niet deelnemen aan wedstrijden.

Een voogd die in zijn naam – want niet wilsbekwaam als kind – dingen kan regelen, krijgt hij niet. Juridisch is hij namelijk een begeleide minderjarige, ondanks het feit dat hij om andere ernstige redenen via de jeugdrechter een contactverbod kreeg met zijn biologische moeder – die in ons land is.

Nu blijkt dat niemand dit dossier in orde krijgt. U leest goed: niemand. Integendeel, bij de Dienst Vreemdelingenzaken en Justitie klinkt het nu formeel:

“Doordat er fouten zijn gebeurd in het dossier van zijn moeder en de nationaliteit bij haar niet vaststaat kunnen we de nationaliteit van deze 8-jarige niet veranderen. Bijgevolg kunnen ook geen papieren afgeleverd worden, want dat dient met Liberia afgesproken te worden. Nu weten we echter niet of hij wel Liberiaan is, want zijn vader is onbekend en zijn moeder werd vermoedelijk gesmokkeld toen ze heel klein was.”

Onze overheid zit dus al vanaf zijn geboorte op dit kindje en gooit na acht jaar letterlijk de handdoek. Wat gaan we doen als deze jongen wat ouder is? Hem op een vliegtuig zetten? Als hij dan iets in de camera zegt beweren dat kinderen als pasmunt en emotionele chantage worden ingezet? Wat? Kan iemand antwoorden?

Het kinderrechtencommissariaat heeft bevestigd dat er in dit land waarschijnlijk honderden kinderen rondlopen met een dergelijk zwak statuut. Honderden. Pleegouders vangen deze kinderen met heel veel liefde en warmte op, maar steken vruchteloos uren tijd in de papierenmolen die voor niemand nog duidelijk is.

Dit voorbeeld illustreert hoe de overheid faalt op diverse niveaus en hier nauwelijks of geen controle op uitgeoefend wordt. De wet op de openbaarheid van bestuur treedt hier namelijk in conflict met de privacy-wetgeving. Er is nood aan een onafhankelijke audit die alsnog controle kan uitoefenen.

De fouten die in de loop van het onderzoek in het dossier worden opgenomen, kunnen namelijk zware gevolgen hebben voor de betrokkenen en wanneer dit aan onze overheid zelf ligt heeft niemand daar weet van.

Het is ronduit een schande dat we daar geen aandacht voor hebben. Integendeel, we laten maar gewoon begaan en wanneer deze kinderen dan dreigen te worden uitgezet, slikken we – zonder dubbelcheck – van onze staatssecretaris: “Er zaten tegenstrijdigheden in hun dossier, ik buig niet voor emotionele chantage.”

Emotie kan inderdaad geen graadmeter zijn bij een deftig asielbeleid en bij regularisaties. Een overheid die er niet in slaagt om louter een identiteitskaart af te leveren bij een 8-jarig kind dat hier is geboren of dit kind geen reispas kan afleveren zodat het eens mee met zijn pleegouders naar Kreta kan, is een overheid die faalt in één van haar kerntaken: het beschermen van de rechten van minderjarigen en zorgen dat hun zelfontplooiing niet in het gedrang komt.

Afghaanse ‘bezetters’ zelf aan het woord over reactie staatssecretaris De Block: