Jungle Bells | Images of sound
Cadeautjes uitdelen, voedselpakketten van hut tot hut brengen en een pannenkoekenslag. Dit alles doorspekt met een streep muziek. Dat was ‘Jingle Bells for Dunkirk’. We waren met een twintigtal vrijwilligers om de dag in goede banen te leiden. De kinderen in de wolken en iedereen een feestneus op. Chocolade centjes vullen sneller een kinderhand dan eender welk blinkend metaal.
Plots, midden in het dansgewoel, een tik op mijn schouder: “Hello teacher”. Het was Aida met kleine zus Azita. “Saya en Sava zijn hier ook.” Ik ken de kinderen van het schooltje in de jungle van Calais. In oktober twijfelden beide families om zich officieel te laten registreren in één of ander opvangkamp in Frankrijk. Ze wilden niet met de bussen mee. Vingerafdrukken achterlaten in een opvangcentrum was geen optie. Dat was zoals tekenen voor een vliegtuigticket naar Iraaks Koerdistan. Ook al raden de verschillende ministeries van Buitenlandse Zaken reizen naar dat gebied ten stelligste af, het blijft er volgens Europa veilig. Dus de families zijn geen oorlogsvluchtelingen en hebben hier ‘geen recht van zijn’. Dus geen opvangcentrum, wel een zoveelste kamp waar iedereen zich verwarmt aan oliekacheltjes bij temperaturen die schommelen rond het vriespunt. Alles beter dan terugkeren naar de hel. Het kamp van Duinkerke en het zicht op Groot-Brittannië blijkt voor velen de enige houvast in het onrechtvaardige doolhof van de Dublin Convention.
Azita vertelde me dat ze naar school gaat in het centrum van de stad. En dat ze daarheen wordt gebracht met een heuse autobus. Een echte grote bus, in het wit met oranje. En zo mooi van binnen: met tapijt, radio en gordijntjes die open en toe gaan. Enorm cool. Over de school was ze minder opgetogen. “Jij was een hele goede meester” want we konden drinken, eten, buitengaan en spelen wanneer we wilden. Nu moet ze stil zitten, schrijven wanneer de juf dat zegt en vooral, ja vooral, niet vechten bij ruzietjes.” Azita wordt vaak gestraft. 7 jaar is ze. Waarschijnlijk geniet ze, tussen de nachtelijke oversteekpogingen door, nu pas ‘normaal’ onderwijs.
Ook boven Grande-Synthe bengelt het zwaard van Damocles. De genadeslag wordt toegebracht in maart. Dan wordt het kamp afgebroken en zullen de families worden verdeeld over de verschillende opvangcentra in Frankrijk. Voor de families van Saya, Sava, Azita en Aida wordt het een moeilijke keuze. Een verplichte registratie en met een aan de zekerheid grenzende retour richting Koerdistan, of een toevlucht in de geïmproviseerde minikampjes in de omgeving.
Na het debacle van Calais reizen de modderkampjes als paddenstoelen uit de grond: in Norrent-Fontes, in Steenvoorde en zelfs in de onmiddellijke omgeving van Calais. Ze ontbreken ook maar enige structuur of hulpverlening. Compleet aan hun lot en de natuurelementen overgelaten. Het is daar waar mensensmokkelaars, indien nodig met geweld, de regels bepalen. Het is daar waar vluchtelingen zich moeten schuilhouden uit angst verklikt te worden. Het is daar waar de strohalm richting Groot-Brittanië nog dunner wordt. Maar zelfs dat is misschien nog beter dan Erbil of Mosoul.
En zo verwordt Jingle Bells tot Jungle Bells. Een bel die niet zal stoppen met luiden eens alle cadeautjes zijn uitgedeeld. Een bel die door heel Europa klinkt en ons voor een dwingende keuze stelt: willen we opnieuw kampen die met de grenzen van de menselijkheid flirten of niet? Ofwel nemen we de vluchtelingen in onze samenleving op en maken we er het beste van. Ofwel laten we de mensen stikken in onze modder. Als goudmijn voor mensensmokkelaars. En dan komt Calais terug. Vrijwilligers zullen dan opnieuw het werk doen om één en ander meer leefbaar te maken. Elke keer opnieuw. Tot de Franse overheid beseft waar de klepel hangt en de moed zal hebben te erkennen dat ze niet elk probleem met een bulldozer kan platwalsen.
