Het is maar een kort persbericht. N-VA wil de oude gevangenis van Dendermonde een nieuwe bestemming geven: een gesloten instelling voor jeugddelinquenten! Zo staat letterlijk in het persbericht. N-VA baseert zich op de cijfers die de minister van Justitie heeft vrijgegeven. Liefst 1180 keer werd in 2010 een plaatsing van een minderjarige geweigerd.

“Bovendien sluit een gesloten jeugdinstelling aan bij de huidige functie van het gebouw en bij de lange geschiedenis van Dendermonde als penitentiair centrum. Ook stimuleert dit de werkgelegenheid in de streek”, gaat volksvertegenwoordiger Karel Uyttersprot (N-VA) verder in zijn persbericht.

“Het gebouw van de gevangenis van Dendermonde is geklasseerd. De geklasseerde status van het gebouw mag echter geen reden zijn om niet voor een gesloten jeugdinstelling te gaan. Het gebouw biedt nu al in grote mate de vereiste infrastructuur, de bereikbaarheid en de veiligheid die voor een dergelijke instelling vereist is. Het ombouwen van een geklasseerde gevangenis naar een gesloten jeugdinstelling is ook niet nieuw. Zo werd recent de oude gevangenis van Tongeren omgebouwd. De ervaringen uit Tongeren zullen dan ook waardevol zijn voor Dendermonde”, aldus Uyttersprot die tot 2010 gedelegeerd bestuurder van werkgeversorganisatie Voka in Oost-Vlaanderen was.

Dag Karel,

Begrijpelijk dat u met de verkiezingen van 2012 in het achterhoofd de gevangenis in uw buurt bezoekt. Justitie houdt veel mensen bezig. Er zijn terecht vele pijnpunten te ontdekken die met stip op de politieke agenda moeten staan. Maar over jeugdinstellingen en gevangenissen weet ik nu toevallig wel het één en ander.

Het is raadzaam eens te informeren bij uw partijgenoten Daniëlle T’Jonck-Godderis en Vera Selis. Zij waren elke woensdag aanwezig in de Commissie Bijzondere Jeugdzorg en luisterden aandachtig naar de mensen van het terrein. Naar de verzuchtingen van jeugdrechters, directeurs van instellingen, advocaten, criminologen, consulenten en psychiaters.

Deze twee partijgenoten zullen onmiddellijk kunnen meedelen dat er geen nood is aan meer jeugdgevangenissen. Wetenschappelijk onderzoek heeft ook aangetoond dat in instellingen als Everberg (en Tongeren, maar die bestaat nog maar 17 maanden dus nog geen empirisch materiaal aanwezig) recidive inderdaad zeer hoog ligt.

Dit alles is te wijten aan de maximumduur van 2 maanden en vijf dagen. Langer kan en mag een jongere niet in Everberg zitten. Net omdat daar bewakers werken, net omdat dit als een time out-moment wordt gezien, net omdat is aangetoond dat het heel belangrijk is dat je bij jongeren op het slechte pad beter een intensieve begeleiding van maanden voorziet en een perspectief biedt op een degelijke opleiding en studie.

Wanneer we daar de nadruk opleggen spreken we over gemeenschapsinstellingen onder Vlaamse bevoegdheid. Dat zijn Beernem, Mol en Ruiselede. Daar zitten jongeren met verschillende achtergronden.

De oneigenlijke plaatsingen omdat de psychiatrie nu éénmaal geen opnameplicht heeft en de jeugdrechter dus genoodzaakt is deze tieners ook hier te plaatsen. Dat kunnen jongens en meisjes zijn met een Vlaams fondsnummer. Een mentale achterstand, zwakbegaafd met een verstandelijke capaciteit van iemand van 2 jaar.

Dat kunnen gewoonteweglopers zijn. Die hebben ook geen enkel misdrijf gepleegd maar ook daar ziet de jeugdrechter een plaatsing in één van deze instellingen noodzakelijk om ze tegen zichzelf te beschermen.

Dat kunnen jongeren zijn met een zware thuiscrisis. Niet zelden maakt een jeugdrechter van een problematische opvoedingssituatie een ‘als misdrijf omschreven feit’-jongere. Tja, verdoken dossiervervalsing dus. Mooi voor de rechtse statistieken. En géén verwijt aan het adres van de jeugdrechters. Ze kunnen niet anders en zo hebben ze tenminste een noodoplossing voor deze tiener.

In Tongeren zouden striktgenomen enkel de uit handen gegeven jongeren mogen zitten. Dat zijn jongeren waarvan beslist wordt dat ze als volwassenen worden berecht. Dat gaat dus om zware feiten. In Tongeren zijn er dat 15, in Saint-Hubert een twintigtal. Er zijn dus nog plaatsen te over. Tongeren heeft een capaciteit van 29, Saint-Hubert een capaciteit van 50 plaatsen. Ik kan hier dus enkel uit afleiden dat u voor een instelling pleit die onder de Vlaamse bevoegdheid valt en niet voor een jeugdgevangenis als Tongeren en Saint-Hubert. En dus ademruimte geeft voor de instellingen van Mol, Ruiselede en Beernem.

Maar dan bent u grondig fout. Dendermonde is daar helemaal niet geschikt voor.

Tongeren werd afgekeurd op basis van de Europese richtlijnen. Die werden vastgelegd in het Kinderrechtenverdrag dat België heeft geratificeerd. Ik ga ervan uit dat uw partij toch niet pleit voor de afschaffing en/of het niet respecteren van dit verdrag dat over de rechten van kinderen gaat?

Tongeren mag dus geen ‘als misdrijf omschreven feit’-jongeren plaatsen. Het KB en het Ministrieel Besluit werden dan ook niet verlengd. Deze jongeren dienen in een opvoedkundige setting te worden geplaatst. Met een gemeenschappelijke leefruimte, een sportzaal, een wandeling, ruimte om te studeren en/of opleidingen te volgen. Ook kamers van 9m² zijn verplicht. 

Wetenschappelijk is aangetoond dat dit ook betere resultaten geeft wanneer ze terug in de maatschappij komen. Tongeren moet dus eigenlijk met de grond gelijkgemaakt worden. Ik verzin dit niet. Lees eens het rapport van het Kinderrechtencommissariaat. Of lees de kritieken van Génève over de manier van opsluiten van jongeren in België. Nederland gaf gehoor aan die kritieken. Zij hebben recent vele jeugdgevangenissen gesloten. 

Snor ook eens op wat minister Vandeurzen hierover te zeggen had in het Vlaams Parlement. Lees de kritieken van de jeugdrechters over deze instelling.

“Meer werkgelegenheid in de streek creëren”, zegt u ook.

Inderdaad Karel, op het budget van de Vlaamse gemeenschap, departement Welzijn. Die nu al schreeuwen om meer opvoeders, consulenten op de rechtbank, thuisbegeleiding….ook in Dendermonde. En waar, helaas, enkel moet bespaard worden.

Uw voorstel is een zoveelste ‘Ik zal eens zeggen wat de mensen denken’, zonder ook maar enige dossierkennis, zicht op de grote pijnpunten, zicht op de hele sector. Geen enkele keer heb ik u gezien in de Commissie Bijzondere Jeugdzorg.

Daar werd beslist de bevindingen tegen juni kenbaar te maken.

Het zou u sieren te wachten en dat rapport eerst eens te lezen. Dat er een oplossing moet komen voor amokmakers is zeer zeker juist, dat een jongere die morgen een oude vrouw overvalt, kan beschikken van de jeugdrechter kan niet. Hier aandacht aan besteden is een kerntaak van de regering.

Maar om naar de verkiezingen van 2012 te stappen met wat fijngehakte toogklap zonder te weten waar je het eigenlijk over hebt, zonder zelfs een analyse te maken van die 1180 dossiers van de jeugdrechter is schandalig.

Leer eerst de begrippen jeugddelinquent, jeugdgevangenis en gemeenschapsinstelling voor je hierover praat.

En blijf anders daar waar uw kennis zit: bij VOKA.

Saskia Van Nieuwenhove is journaliste.