Jongeren en rellen: teveel economische ernst schaadt de gezondheid
Jeroen Donckers

Jongeren en rellen: teveel economische ernst schaadt de gezondheid

vrijdag 17 november 2017 15:51
Spread the love

Op korte tijd halen rellen met jongeren tweemaal het nieuws. Het antwoord is als vanouds dat er meer orde en gezag moet komen, dat ‘ze’ weer schrik moeten krijgen voor de politie, enz. Er is natuurlijk veel te zeggen voor een gezonde dosis schrik voor het gezag. Het is interessant om zo’n incidenten goed te proberen interpreteren, zonder al te ernstig te worden. Jongeren en rellen en politie, het is van alle tijden.

Is het bijvoorbeeld juist dat het gaat om relschoppers aan de ene kant en een samenleving aan de andere kant, met de politie als stoottroep van de samenleving? Of spelen jongeren en politie onder één hoedje, spelen ze samen hetzelfde oude spel van kat en muis om alle anderen, de toeschouwers (de politiek, de media, de kijker) erop te wijzen dat niets nog zoals vroeger is? Dat voetbal en sociale media – de twee directe aanleidingen van de voorbije rellen – de bel luiden? Dat deze samenleving veel goeds voortbrengt, maar ook ziende blind blijft voor behoorlijk veel problemen. Er is onbetwistbaar een probleem van sociale ‘insluiting’, velen voelen zich niet thuis en zoeken op allerlei manieren onderdak. Zonder sociale rechtvaardigheid is gerechtigheid echter alleen maar een machtsinstrument.

Wie zegt bijvoorbeeld na de Panama- of Paradise Papers dat die mensen opnieuw schrik moeten krijgen voor de politie? Of dat de verantwoordelijken voor de miserabele opvang van vluchtelingen in Europa opnieuw schrik moeten krijgen voor het gezag?
Wie werkt in een OCMW, de psychiatrie, het buitengewoon onderwijs, in de basisgezondheidszorg, op straat,… die ‘weet’ dat er ontoelaatbaar veel sociale onrechtvaardigheid is, én dat administraties en politiek dat probleem niet onder ogen willen zien, soms zelfs doelbewust.

Er klinkt nu een luide oproep tot flinke actie en discipline. Die jongeren moeten opnieuw leren wat discipline is. Maar weten wij eigenlijk als samenleving zelf nog wat discipline is? Of gaat het enkel om jongeren die gewoon moeten leren luisteren naar wat het gezag hen beveelt?

Behalve gehoorzamen is er ook een andere opvatting over discipline, een opvatting die meer gangbaar is in oosterse denkwijzen: de houding aannemen van ‘discipel’, van leerling. Dat wil heel letterlijk zeggen: durven weten dat je het niet weet en bereid zijn om te leren. Levenslang. Deze invulling overstijgt de opdeling jongeren/volwassenen of jongeren/gezag. Het gaat dan om een levenshouding: durven niet te weten.

Is het niet denkbaar dat we in onze welvarende samenleving aan het uitschuiven zijn over een teveel aan economische ernst, een teveel aan efficiëntie-denken, teveel weten hoe het moet? Wie nu geboren wordt ‘moet’ zo snel mogelijk naar een crèche om zo snel mogelijk sociale vaardigheden aan te leren, om daarna competenties en vaardigheden op te stapelen in de kleuterklas, de lagere en de middelbare school, 1of 2 diploma’s hoger onderwijs te behalen en zonder onderbreking tot 67 jaar als tweeverdienend koppel aan het werk te blijven.

Al deze etappes worden geregeld door politieke besluiten, uitvoerende administraties en overal en steeds meer managers die processen bewaken. Wij voorzien overvloedig in richtlijnen en procedures, en die heeft elkeen alleen maar te volgen. Mislukken? Proberen? Twijfelen? Ziekte? Handicap? Alternatieven? Creativiteit? Spel? Het wekt verwondering wanneer mensen zich zondermeer identificeren met ons maatschappelijk model, wanneer mensen dus de positie innemen van ‘manager’: diegene die niet meer twijfelt of nadenkt, maar enkel nog uitvoert en laat uitvoeren.

Niet alleen die jongeren moeten gedisciplineerd worden, maar ook de manager in elk van ons moet misschien opnieuw durven ‘niet’ weten en durven afstappen van regels en procedures? Durven niet zomaar te weten en vanaf daar naar sociaal rechtvaardige oplossingen te zoeken.

Is dit maatschappelijk model niet te ernstig geworden door bijna volledig in te zetten op één zaligmakende economische logica? En ziende blind te blijven voor alles en iedereen die daar vanaf stap 1 niet in past, om welke reden ook? De winsten van dat model zijn velerlei, maar worden ongelijk verdeeld over de samenleving. De kosten ervan worden eveneens ongelijk verdeeld.

Een samenleving is nooit iets anders dan alles en iedereen die er IS, dus in onze economische efficiëntie-samenleving: zowel zij die functioneren als zij die niet functioneren. Het is niet zo dat deze relschoppers buiten de samenleving staan. Zij maken er net als alles en iedereen deel van uit. Zij hebben hun werk gedaan: tegen de schenen van het model schoppen. Gerechtigheid is nu meer dan gepast, met inbegrip van politie en straf. Nu nog erkennen dat zij niet verschillen van ons, dat zij deel uitmaken van hetzelfde geheel, en dat zij iets te zeggen hebben – hoe idioot zij zich ook hebben uitgedrukt. Al hebben zij niemand laten verdrinken in de Middellandse Zee, en al hebben zij alleen maar gegraaid zoals veel anderen.

Misschien moet deze samenleving niet harder worden, maar meer ‘volharden’: volharden in het voortdurend kijken wat de effecten zijn van het huidige economische denken, zowel ten goede als ten slechte. Volharden in het streven naar een samenleving die mensen niet alleen ‘in’ het systeem dwingt, maar ook zorgt dat het systeem zich aanpast. Dat de regels en de straffen voor iedereen gelijk zijn, alsook de winsten en de verliezen.

take down
the paywall
steun ons nu!