Lapje, of het verhaal van een kind dat haar naam vindt
Nieuws, Cultuur, België, Recensie, Kinderboek, Boekrecensie, Anne Provoost, Lapje, of het verhaal van een kind dat haar naam vindt, Anders zijn, Riet Wille en Jan De Kinder -

Jeugdliteratuur: kinderboeken voor jongeren van 4 tot 104

Doordat kinderboeken meer en meer in de wereld staan, spreken steeds meer werken zowel jong als oud aan. Met thema's zoals 'anders zijn' wordt de scheiding tussen literatuur voor volwassenen en literatuur voor kinderen doorbroken. Dat zorgt voor literaire kinderboeken waarbij leeftijd er niet toe doet.

woensdag 16 mei 2012 10:25
Spread the love

Dit lijkt contradictorisch, maar betekent eigenlijk de redding van jeugdliteratuur. Het ‘betere kinderboek’ is voedsel voor de geest voor jongeren van 7 tot 77. Of juister: van 4 tot 104. Waarbij fantasie geen vlucht is uit de gevaarlijke wereld, maar een middel om met gevaar om te gaan.

“We zijn geneigd kinderen te beschermen”, stelt Anne Provoost, “we vergeten dat ze blootstellen aan de chaos ook een vorm van beschermen is. Kinderen van tijd tot tijd een duwtje geven, wegsturen met de woorden: ga maar, nu kun je alleen, is even noodzakelijk als geruststellen”.

Daarom laten eenden bijvoorbeeld hun kuikens vroeg te water: “ik heb ooit in een park van Parijs een kuiken overstag zien gaan terwijl de moeder met de rest van haar nest bedrijvig doorzwom. Een paar van de Parisiens om me heen stonden al klaar om de vijver in te gaan toen het kuiken na minutenlang gespartel weer rechtop kwam. Sindsdien weet ik dat niet alle kuikens die door hun moeder te water worden gelaten ook goed kunnen zwemmen”.

Vergeleken daarmee is literatuur ongevaarlijk, benadrukt Provoost: “in een roman ondergaan we het ongemak bij wijze van oefening. Het is niet echt, het is maar alsof. Dus moeten we ophouden literatuur te verzachten om het voor ‘echt’ te laten doorgaan, en het fictionele benadrukken, dat ons toestaat hardere en complexere waarheden te verdedigen, ook bij kinderen en bij jongeren”.

Aleid Truijens vult aan dat literatuur zelden over het goede gaat, “ze biedt een blik op de afgrond. Ze heeft geen antwoorden, maar stelt de juiste vragen. Zonder zelf moralistisch te zijn, kan ze een nieuw licht op de dingen werpen en ons zo helpen na te denken over onze plaats in de wereld”.

Steeds meer auteurs van jeugdliteratuur verbinden die reflectie met een sociaal-maatschappelijk engagement. Ze gaan niet op zoek naar het kind in zich, maar schrijven over iets wat hen bezighoudt en proberen kinderen daarvan deelgenoot te maken. In een samenleving geregeerd door angst, paranoia, racisme en vijandbeelden trachten schrijvers van kinderboeken het thema ‘anders zijn’ te introduceren bij kinderen en jongeren. Dit in de stellige overtuiging dat ze er ook in hun leefwereld mee geconfronteerd worden.

Een mooi voorbeeld hiervan is ‘Lapje‘ van Riet Wille en Jan De Kinder. Dit ‘verhaal van een kind dat haar naam vindt‘ (zoals de ondertitel aangeeft) is een briljant metaforisch verhaal over de kracht van creativiteit in een veelkleurige samenleving. De auteurs illustreren de kracht van de multiculturele samenleving door een maatschappij te introduceren die compleet het tegenovergestelde is.

Het dorp Lapje is afgesloten van de rest van de wereld (“het staat op geen enkele kaart, wegwijzers ernaartoe bestaan niet”), waar alle mensen op elkaar lijken. Ze dragen min of meer dezelfde kleren in min of meer dezelfde kleuren. En alle namen beginnen met een ‘L’. Harmonie en eenheidsworst alom. Tot een vondeling en een rood lapje stof opduiken.

Lara/Sara groeit op als een nieuwsgierig kind. Iemand die zekerheden in vraag stelt, onbekende gebieden wil verkennen en uiteindelijk gaat speuren naar haar roots. Wanneer ze de brief ontdekt die haar biologische moeder achterliet, geraakt het jonge meisje in een tweestrijd.

De ‘Leiding’ van het dorp associeert de ‘andere’ (buiten)wereld met monsters en gevaar, terwijl haar moeder (een kledingontwerpster) lyrisch schrijft over schoonheid. Ze zoekt overal de mooiste stoffen en benadrukt dat er veel te ontdekken valt: “De wereld is mooi: hoge bergen, blauwe zeeën, prachtige steden, …”

Sara volgt de raad van haar wispelturig moeder (“als je ook een stem in je hoofd hoort, volg die dan!”) en trekt de wijde wereld in. Om veel later terug te keren en ‘het andere’ te introduceren in het dorp waar ze opgroeide. Waardoor die muffe samenleving verandert en kleuriger, levendiger en contrastrijker wordt. Maar ook fragieler, kwestbaarder. Want de leegloop van Lapje volgt: “Nu groeien er hoge bomen en vogels en andere dieren zijn er de baas”.

De verdienste van de auteurs is dat ze de multiculturele maatschappij niet zien als een paradijselijk ideaal, maar als een dynamische realiteit. Ze kiezen ook voor een subtiele vertelstijl waaruit drammerigheid geweerd is.

‘Lapje’ is eerst en vooral een mooi verhaal dat kinderen meevoert naar een wondere wereld die heel anders en toch vertrouwd lijkt. Een wereld waar de verwondering aan de macht is.

‘Lapje, of het verhaal van een kind dat haar naam vindt’ is verkrijgbaar in onze shop.

take down
the paywall
steun ons nu!