De vorming van BRICS met Rusland, India, Brazilië, China en Zuid-Afrika betekenen een historisch kantelpunt, meent Jeffrey Sachs. (WikiMedia Commons)

Jeffrey Sachs over het einde van de overheersing van de VS

Volgens Jeffrey Sachs, topadviseur van verschillende VS-regeringen en van de VN, tonen de oorlog in Oekraïne, de vredesovereenkomst tussen Iran en Saoedi-Arabië en het recente bezoek van president Lula aan China aan hoe de VS zijn alleenheerschappij in versneld tempo aan het verliezen is.

woensdag 17 mei 2023 14:10
Spread the love

 

Amy Goodman. Professor Sachs, dank voor uw komst. China heeft recent tal van diplomatische initiatieven genomen: de ontmoeting met Macron en Lula in Beijing, de bemiddeling bij de onderhandelingen tussen Iran en Saudi-Arabië, en nu het aanbod om te bemiddelen, niet alleen tussen Oekraïne en Rusland maar ook tussen Israël en Palestina. Toch krijgen die initiatieven nauwelijks aandacht in de VS. In de rest van de wereld daarentegen krijgen ze een prominente plaats in de media. Wat betekent dit en is er volgens u een directe band tussen de vooruitgang van China en de almaar grotere vijandschap van de VS tegenover China?

Jeffrey Sachs. Dit is inderdaad een cruciale kwestie. Tijdens zijn ontmoeting met Macron zei president Xi Jinping dat de wereld momenteel op een historisch keerpunt staat. Hij gaf ook mee wat China wil: echt multilateralisme of echte multipolariteit, een term die de Chinezen ook hanteren. Daarmee bedoelen ze dat ze geen door de VS-geleide wereld willen maar een multipolaire wereld. Aan de basis daarvan ligt het feit dat de VS 4,1 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigt en China 17,5 %. De Chinese economie doorstaat met gemak een vergelijking met de VS-economie en bovendien is China voor een groot deel van de wereld de belangrijkste handelspartner. En dus zegt China: wij zijn er ook, naast jullie. Wij willen een multipolaire wereld. Wij willen geen door de VS geleide wereld.

De VS mag het dan vaak hebben over de op regels gebaseerde orde, feit is dat de “grote strategie” van de VS - om de term van de grote VS-strategen te gebruiken- neerkomt op overheersing. En ik verwijs vaak naar een heel duidelijk, bondig en onthullend artikel van een voormalige collega aan de Harvard University, Robert Blackwill, een gewaardeerd VS-ambassadeur, die in 2015 schreef: “Sinds zijn oprichting heeft de VS stelselmatig een grote strategie nagestreefd die gericht is op het veroveren en in stand houden van uitzonderlijke macht over verscheidene rivalen, eerst op het Noord-Amerikaanse continent, daarna in het westers halfrond en uiteindelijk wereldwijd.”

China wil niet dat de VS een uitzonderlijke macht is. Het wil naast de VS staan. Blackwill schreef in 2015 dat de opkomst van China een bedreiging is voor de buitengewone macht van de VS. En hij heeft een aantal stappen uitgetekend die de regering-Biden momenteel zo goed als een voor een uitvoert. Blackwill zei al in 2015 dat de VS “nieuwe voorkeurshandelsovereenkomsten [moet sluiten] met vrienden en bondgenoten om hun wederzijdse winsten te vergroten door gebruik te maken van instrumenten die China bewust uitsluiten”. Er moest “een regime van technologiecontrole” komen om China’s strategische capaciteit te blokkeren, een opbouw van “machtspolitieke capaciteit van vrienden en bondgenoten in China’s periferie”, die de militaire kracht van de VS langsheen de strategische Aziatische kustlijn zou versterken, ondanks verzet van de Chinezen. Dat is het buitenlandbeleid van Biden. En China weet dat en laat zich niet doen.

Zeer belangrijk en interessant is dat het grootste deel van de wereld ook niet wil weten van de VS als wereldwijde eerste macht, wat duidelijk blijkt uit de houding tegenover de oorlog in Oekraïne. Het merendeel van de landen wil een multipolaire wereld en heeft zich daarom niet achter de VS-sancties tegen Rusland geschaard. Dat was ook de boodschap van president Lula aan president Xi Jinping tijdens zijn bezoek aan China: “Wij, als Brazilië, willen ook multipolariteit, echte multipolariteit, en wij willen vrede, bijvoorbeeld in de Russisch-Oekraïense oorlog, die gebaseerd is op de perceptie van overheersing van de VS — zeg maar de uitbreiding van de NAVO. Wij verkiezen een vrede die een multipolaire wereld weerspiegelt.”

Dat gebeurt nu. We zien dat wereldwijd. Dat is een historisch keerpunt omdat de wereld door de onderliggende economische en technologische veranderingen daar is beland. De VS zijn niet langer de overheersende wereldeconomie, en de G7 (de VS, Canada, Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië, Duitsland en Japan) is zelfs kleiner dan de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika). We leven in feite in een multipolaire wereld maar op ideologisch vlak bevinden we ons in een conflict.

Amy Goodman. Ik wil het ook hebben over de bemiddeling van China bij de totstandkoming van die overeenkomsten. Laten we even kijken naar wat president Luiz Inácio Lula da Silva van Brazilië zei voor zijn ontmoeting met de Chinese president Xi Jinping.

President Luiz Inácio Lula Da Silva.  “Wat wil Poetin? Poetin mag geen Oekraïens grondgebied houden. Misschien moet er niet gepraat worden over de Krim, maar hij zal wel zijn invasie moeten herbekijken. Zelensky van zijn kant kan niet alles krijgen wat hij wil. De NAVO zal zich niet kunnen installeren aan de Russische grens. Dat moet dus weer op tafel komen … Naar mijn mening duurt deze oorlog al veel te lang. Brazilië heeft de nodige kritiek geuit. Brazilië verdedigt de territoriale integriteit van elk land, wij zijn het dus oneens met de Russische invasie in Oekraïne.”

Amy Goodman. Het ziet ernaar uit dat Oekraïne op het punt staat een tegenoffensief te lanceren tegen Rusland. Daarvoor is massale steun nodig, d.w.z. oorlogswapens die van de westerse landen moeten komen. Kunt u dieper ingaan op de rol van China daarin, het vredesplan dat het heeft voorgesteld maar ook de andere akkoorden die China heeft helpen onderhandelen zoals de geslaagde toenadering tussen Saudi-Arabië en Iran en hun voorstellen voor Israël en Palestina?

Jeffrey Sachs. President Lula zei in een paar woorden, en dat is de kern van de zaak, dat de meeste van onze media het niet durven toegeven tegenover de Amerikaanse bevolking, namelijk dat het gaat om de uitbreiding van de NAVO. Deze oorlog gaat in de grond over de poging van de VS om een militair bondgenootschap van de VS uit te breiden met Oekraïne en Georgië, een land in de Kaukasus aan de Zwarte Zee. De strategie, die de VS al tientallen jaren volgt, wil Rusland en zijn zeevloot in de Zwarte Zee omsingelen met Oekraïne, Roemenië, Bulgarije, Turkije en Georgië, allemaal NAVO-leden die over een zeemacht beschikken die sinds 1783 van Rusland is geweest. Rusland zei: “Dat is een rode lijn voor ons.” En dat herhaalt het land al tientallen jaren. En nogmaals in 2007, vóór George W. Bush Jr. in 2008 op de proppen kwam met wat ik het roekeloze idee noem, om in 2008 aan te kondigen en de NAVO dwong om aan te kondigen dat Oekraïne lid zou worden van de NAVO.

Dat is precies wat zowel president Lula en president Xi Jinping hebben gezegd: wij zijn tegen een oorlog die in essentie een proxy war[1] is tussen Rusland en de VS over de uitbreiding van de Amerikaanse militaire alliantie naar een meer dan 1.200 kilometer lange grens met Rusland. Rusland beschouwt dat - volgens mij terecht - als een fundamentele nationale bedreiging voor zijn veiligheid. Geef wat ruimte. Hou wat afstand. Dat is wat president Lula bedoelt. En wat China bedoelt met zijn vredesplan: “Wij willen een vredesplan dat de veiligheidsbelangen van alle partijen respecteert.” Dat is een manier om te zeggen: “Sluit vrede. Maak een einde aan de oorlog. Maar breid de NAVO niet uit tot aan de Russische grens.”

De Amerikaanse bevolking heeft nog altijd geen uitleg gekregen. Dat choqueert mij, want die casus belli[2] wordt al dertig jaar gebruikt. En toch willen onze kranten zelfs niets schrijven over de achtergrond. Daarom zeggen China, Zuid-Afrika, India en Brazilië: “Wij willen vrede maar geen uitbreiding van de NAVO als zogenaamde vrede. Wij willen dat de grote supermachten elkaar wat ruimte geven en afstand houden zodat de wereld niet op het scherp van de snede balanceert.” Dat is exact wat president Lula heeft gezegd en het is ook exact wat het Chinese vredesinitiatief inhoudt: “Ja, zorg absoluut voor vrede. Bescherm de soevereiniteit en veiligheid van Oekraïne. Maar neen tegen de uitbreiding van de NAVO.”

De regering-Biden wil hierover niet eens discuteren. Dat is de grootste mislukking en volgens mij de reden waarom de partijen nog niet rond de onderhandelingstafel zitten, zelfs niet nadat Zelensky in maart 2022 had gezegd: “Misschien niet de NAVO, misschien iets anders.” Rusland en Oekraïne stonden dicht bij een akkoord maar de VS hebben er zich mee gemoeid en tegen Oekraïne gezegd: “Wij vinden dat geen goed akkoord.” Voor de zogenaamde neocons in de VS is de uitbreiding van de NAVO de kernkwestie.

Dit brengt ons terug bij het algemene punt: wat staat er op het spel in Oekraïne, in Taiwan en in veel andere kwesties? Vanuit het standpunt van China, Rusland of andere landen zoals Brazilië en nu ook Saudi-Arabië, Iran en andere, gaat het erom of de VS doet wat het wil of respecteert het sommige limieten op basis van wat andere landen zeggen: “Kijk, dit is wat wij denken, daarom hebben we echte multipolariteit nodig, geen uitsluitend Amerikaanse overheersing maar regels die door ons allemaal opgesteld zijn en niet alleen door de VS.”

 

Dit is een ingekorte vertaling van een interview dat verscheen op Democracy Now.

[1] Een proxy-oorlog of ‘oorlog bij volmacht’ is een conflict waarbij één partij (meestal een grootmacht) een andere partij, de gevolmachtigde, een oorlog laat voeren, en daarbij als achterman optreedt. Het vuile werk wordt m.a.w. door een ander gedaan. De grootmacht levert economische, ideologische, logistieke en/of militaire steun. De gevolmachtigde is meestal een kleiner land en draait meestal op voor de negatieve consequenties van zo’n oorlog. (nvdr)

[2] Casus belli: een gebeurtenis of actie die al dan niet terecht een oorlog of conflict rechtvaardigt.

 

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!