Het is zes uur ’s morgens als een bus aankomt in wat ooit de kuststad Minamisanriku was. Buiten wat verwrongen metaal waar vroeger gebouwen stonden, wijst niets erop dat er hier ooit mensen woonden.
Twintig studenten uit Tokio stappen uit en nemen poolshoogte. Even later sluiten ze zich aan bij een andere groep vrijwilligers die in de bevroren grond graven om puin te ruimen dat de gigantische moddergolf hier twee jaar geleden deed aanspoelen.
Onder hen Akinori Fujisawa van het project University of Tokyo Aid (UT Aid), dat studenten uit heel Japan optrommelt om tijdens het weekend vrijwilligerswerk te doen in de getroffen gebieden.
“Net na de tsunami wilde iedereen komen helpen”, zegt hij. Maar niet iedereen kon dat zomaar. Studenten hadden de tijd, maar niet het geld om hier te geraken, terwijl werkende Japanners wel het geld hadden maar niet de tijd. Zo is ons project begonnen: we kregen financiële steun van particulieren en bedrijven en startten met de organisatie van deze weekendtrips.”
Sociaal gebeuren
Niet alleen studenten, ook jonge Japanners komen hier een handje toesteken. “Wij komen hier elk weekend met vrienden”, zegt Machiko Ogata, een jonge Japanse vrouw. “We ontmoeten elkaar in Tokio en rijden samen naar een van de sites. Het is een sociaal gebeuren.”
“Maar straks is er ook budget nodig voor andere projecten zoals voor verbeterde studieomstandigheden voor de kinderen in het gebied”, zegt Akinori Fujisawa. “Mensen denken ten onrechte dat de wederopbouw voorbij is, maar dat is nog niet het geval.”
Projecten zoals dat van UT Aid maken stilaan plaats voor NGO’s en sociale projecten. Zo stuurt ETIC, een opleidingscentrum voor jonge ondernemers in Tokio, afgestudeerden naar de regio om er op hun manier te helpen bij de wederopbouw.
“We hebben al 135 mensen in de regio”, zegt Yoshi Koumei Ishikawa van ETIC. “Het zijn allemaal twintigers en dertigers die een baan bij een groot Japans bedrijf opzegden om een eigen sociaal project op te starten.”
Evengoed zijn er voorbeelden van succesvolle Japanse NGO’s die ervoor kiezen om te verhuizen naar de verwoeste regio Tohoku. De NGO Katariba zette er bijvoorbeeld al drie scholen op voor meer dan 300 kinderen van tsunami-slachtoffers.
Kansen grijpen
“Ook zonder de tsunami zou de regio afgestevend hebben op een catastrofe”, zegt Retz Fujisawa, de coördinator van de NGO’s die werkzaam zijn in het gebied. “De economische situatie was hier heel slecht, in het bijzonder door de vergrijzing en de emigratie van de jongere generatie naar Tokio. Als we nu de regio weer opbouwen, moeten we de kans grijpen om een nieuwe stijl van leven te creëren.”
Retz Fujisawa beschrijft Tohoku als een testcase voor de rest van Azië. “We lijden onder het feit dat alle kapitaal en onderwijs geconcentreerd zitten in de steden en de rest van het land wordt vergeten. Nu hebben we een kans om te reorganiseren en ervoor te zorgen dat de middelen eerlijk verdeeld worden over de regio’s.
“Het is de eerste keer dat de leider van een NGO uitgenodigd wordt om te werken voor de overheid en de beleidsideeën afkomstig zijn van jongeren die onder het beslissingsniveau werken”, zegt hij.
“We zijn jong en met elkaar verbonden door de sociale media. Informatie wordt gedeeld en niet langer onthouden. Dat is nooit eerder gebeurd in Japan.”
