Op vrijdag 13 november werd een avondklok ingesteld vanaf 21 uur. Enkel in hoogst uitzonderlijke omstandigheden mag je nadien nog de deur uit. Tijdens het afgelopen weekend nam de regering de beslissing om de lagere scholen en de kleuterscholen vanaf maandag 16 november eveneens te sluiten (middelbare scholen en universiteiten waren al gesloten) tot minstens 30 november.

De politie ziet er op toe dat deze maatregelen worden nageleefd, maar de voorbije dagen ontstond de vrees dat op 17 november de jaarlijkse optocht zou worden georganiseerd om de opstand van de Polytechnische Universiteit van Athene (GR: Polytechneio) te herdenken. Op die dag in 1973 stuurde de junta een legertank door de ingangspoort van de Polytechneio om het studentenprotest tegen de militaire dictatuur de kop in te drukken. Bij die inval zouden verschillende doden zijn gevallen¹.

Jaarlijkse traditie sinds 1973

Het is de gewoonte dat die inval elk jaar wordt herdacht. De gebeurtenissen bij de Polytechneio leidden de ondergang in van het Kolonelsregime en worden gezien als één der fundamenten van het herstel van de democratie in Griekenland. Politieke leiders komen elk jaar bloemen neerleggen bij de kapot geplooide poort waarlangs de tank de campus binnen reed.

Daarna volgt steevast een protestmars naar de Amerikaanse ambassade (een groot deel van de Grieken beschuldigt de VS er van om in 1967 achter de staatsgreep van de Griekse kolonels te hebben gestaan). Niet zelden ontaardt die optocht in relletjes en een kat-en-muisspel tussen politie en zelfverklaarde anarchisten. Elk jaar weer zijn de gebeurtenissen rond de Polytechneio aanleiding voor een politiek steekspel tussen linkse en rechtse partijen in het parlement. Je zou kunnen zeggen dat het allemaal een deel van de traditie is.

Dit jaar hadden onder meer de Communistische Partij KKE en de partij van Yanis Varoufakis, Mera25, opgeroepen om te marcheren van de Polytechneio naar de Amerikaanse ambassade, terwijl Griekenland in een lockdown zit. De overheid had eerder al te kennen gegeven dat er dit jaar geen protestmars zou worden toegestaan.

De Grieken hebben dit jaar al geen nationale feestdag gevierd op 25 maart en 28 oktober en hebben ook Pasen aan zich moeten laten voorbijgaan. De kwestie is echter ook ideologisch: voor een groot aantal leden van de conservatieve regeringspartij Nea Dimokratia is de herdenking van 17 november een doorn in het oog. De huidige vice-voorzitter van de partij, tevens minister van Investeringen en Concurrentie, Adonis Georgiadis, heeft zelfs beweerd dat er geen doden zijn gevallen bij die inval in de Polytechneio en dat het hele verhaal een verzinsel van links is.

Zowel KKE als Mera25 stelden dat ze een herdenkingsmars wel konden organiseren terwijl ze de opgelegde veiligheidsmaatregelen respecteerden (de communistische vakbond had dat op 1 mei al aangetoond – zie video hieronder). Ze kregen echter een waarschuwing dat iedereen die zich op straat zou durven vertonen, zou worden gearresteerd.

Tegelijkertijd waren er afgelopen vrijdag 13 november al tientallen actievoerders op het terrein van de Polytechneio aanwezig. De oproerpolitie is al sinds donderdagavond op post in de buurt van de campus en ging op vrijdag over tot arrestaties. Bij de arrestaties was een parlementslid van Nea Dimokratia aanwezig om de politie een hart onder de riem te steken terwijl journalisten heel ver uit de buurt werden gehouden.

Arrestanten opeengepakt in cellen … wegens overtreding van de afstandsregels

De officiële reden voor hun aanhouding was dat mensen zich niet aan de gezondheidsregels hielden: de actievoerders droegen weliswaar mondkapjes, maar zouden te dicht op elkaar zitten. Ze werden overgebracht naar het centrale politiebureau waar ze dan wel urenlang dicht op elkaar zaten (wat dus in de eerste plaats de reden was waarom ze waren opgepakt).

Meteen na de inval op de campus dook de politie de wijk Exarcheia in, waar mensen die een souvlaki of koffie aan het bestellen waren lukraak warden gearresteerd. Eveneens op vrijdag werden leden van de extreem-linkse partij ANTARSYA in Thessaloniki gearresteerd omdat ze strooibriefjes uitdeelden waarin ze opriepen tot een protestmars van de Polytechneio naar de Amerikaanse ambassade.

Velen in het linkse kamp voelen zich geviseerd door de regering omdat deze protestmars niet mag doorgaan, terwijl er wel kerkdiensten mogen worden gehouden (waar priesters zich niet aan de voorschriften houden) en terwijl het openbaar vervoer al wekenlang overvol zit.

Manifestaties, gevaarlijker dan kerkdiensten en openbaar vervoer …

Minister van openbare orde Michalis Chrysochoïdis ziet echter meer gevaar in optochten: “De straten en protesten zijn dragers van het virus en baren ziektes”, zo stelde hij het poëtisch. Hij heeft zijn politiemacht in opperste staat van paraatheid gebracht en dat leidde tot een tragisch voorval afgelopen zaterdag.

Een politieman had zijn dienstwapen mee naar huis genomen, voor het geval het nodig zou zijn om meteen uit te rukken wanneer een protestmars zou worden gehouden. Om de een of andere reden vuurde hij met zijn wapen een kogel af en werd zijn vrouw dodelijk getroffen. Volgens de politie zou het om een ongeluk gaan.

Een kleine maand geleden had zich ook al eens een gelijkaardig ongeluk voorgedaan. Toen schoot een politieman met zijn dienstwapen per ongeluk thuis zijn broer dood. Je kunt je op zijn minst vragen stellen bij het feit dat politieagenten na hun dienst hun dienstwapen mee naar huis nemen. Dat is niet de normale procedure in Griekenland.

De boodschap was duidelijk, maar blijkbaar was het niet voldoende. Op zaterdag 14 november verscheen in het Griekse Staatsblad een verordening dat er vanaf zondag 15 november van 6 uur ’s ochtends tot en met woensdagavond 18 november om 21 uur ’s avonds in heel Griekenland een samenscholingsverbod geldt van meer dan 4 personen. Merkwaardig is dat deze beslissing niet werd genomen door de regering of door de bevoegde minister, maar door Michael Karamanlis, het hoofd van de politie. Dat is sinds de dictatuur nooit gebeurd.

Reacties bleven niet uit en misschien was dat wel de bedoeling. Velen beschuldigden de regering van junta-praktijken. Het is inderdaad geleden van het kolonelsregime dat er nog een samenscholingsverbod werd uitgevaardigd.

De tekst in het Staatsblad zegt dat deze beslissing in overeenstemming is met artikels 5 en 11 van de Grondwet. Daar bestaat echter twijfel over. De Vereniging van Rechters en Openbare Aanklagers EDE stelde afgelopen zondag 15 november een verklaring op waarin zij stellen dat de Grondwet nergens redenen van openbare gezondheid inroept om een samenscholingsverbod af te kondigen.

De Vereniging eiste dan ook dat het verbod wordt opgeheven. Ook de Griekse Vereniging voor de Mensenrechten ELEDA sprak zich uit tegen dit samenscholingsverbod en stelde vragen bij de grondwettelijkheid van een dergelijke beslissing, te meer omdat die niet door het parlement was genomen, maar wel door het hoofd van de politie.

Ondertussen zorgde dit verbod voor verdere polarisering tussen links en rechts: de parlementsleden van SYRIZA, KKE en Mera25 ondertekenden op maandag 16 november een gezamenlijke verklaring waarin ze protesteren tegen de manier waarop het samenscholingsverbod werd afgekondigd.

Mera25 ging nog een stapje verder en tekende verzet aan bij de Raad Van State. Het antwoord kwam echter vrij snel: volgens de Raad Van State is het toegestaan om een samenscholingsverbod af te kondigen in geval van gevaar voor de openbare gezondheid.

Om de gemoederen te bedaren, stelde premier Mitsotakis eveneens op 16 november voor dat alle partijleiders, met voorop Grieks president Katerina Sakellaropoulou, een bloem op het monument in de Polytechneio zouden neerleggen. In ieder geval zal er geen toegestane protestmars komen, hoewel het vrijwel zeker is dat mensen die zich geprovoceerd voelden dit samenscholingsverbod, toch zullen uitdagen.

Het is maar de vraag of het allemaal wel zo had gehoeven. De linkse partijen gooiden de knuppel in het hoenderhok door te willen protesteren. De regering voerde vervolgens de polarisering ten top door, door het allereerste samenscholingsverbod uit te vaardingen sinds de junta en dan wordt premier Mitsotakis naar voren geschoven als grote verzoener.

Ondertussen blijft het aantal doden en mensen op de medische diensten voor Intensieve Zorgen wel stijgen.

Note: