Interview, Nieuws, Politiek, Cultuur, België, De Verenigde Verenigingen, Minderhedenforum, Participatie, Naima charkaoui, Beleidscultuur -

“It’s the culture, stupid!” Sporen naar een andere beleidscultuur met Naima Charkaoui

De Verenigde Verenigingen interviewde beleidsbedenkers, beleidsmakers en -uitvoerders over hun ervaring en visie op de huidige Vlaamse beleidscultuur. Het resultaat werd de publicatie 'It’s the culture stupid! Sporen naar andere beleidscultuur!’. Hieronder ook de online versie van het interview met Naima Charkaoui, directeur Minderhedenforum.

maandag 6 februari 2012 22:01
Spread the love

Als organisatie die opkomt voor de rechten van etnisch-culturele minderheden, stuit het Minderhedenforum geregeld op de grenzen van beleidsparticipatie. Volgens directeur Naima Charkaoui is politieke besluitvorming op zich wel democratisch, maar tonen de politici vaak gebrek aan leiderschap en moed. “De inhoud van een dossier moet voorgaan op het mediagehalte.”

Hoe gaat de ‘beleidscultuur’ om met culturele diversiteit?

“Culturele diversiteit is geen prioriteit. Er wordt vaak verkrampt en defensief op gereageerd. Bij het hoofddoekendebat passeren de hele westerse waardencultuur en de verlichting de revue. Moet bij elk meningsverschil tussen een liberaal en een socialist de grondleggers Smith en Marx geciteerd worden, om dan te concluderen dat hun ideeën zogenaamd niet verzoenbaar zijn? Terwijl je weet dat je in de praktijk wél tot een compromis zou kunnen komen. Bij culturele diversiteit lukt dat niet: dat wordt fundamenteel bedreigend gevonden. Het is een typisch onderwerp waarbij ideologie wordt vervangen door electorale berekening. De partijen zijn er hopeloos verdeeld over en de kiezers al net zo. Dit soort thema’s wordt opportunistisch tegen elkaar afgewogen. Vaak profileert men zich uiteindelijk op de rug van een zwakkere groep.”

Wie of wat kan die mentaliteit doen keren?

“De politiek zelf. Maar zolang we in etnisch-culturele minderheden geen opportuniteiten zien maar enkel problemen, komt er weinig of geen vooruitgang. Kijk wat er gebeurde bij het ontslag van een verkoopster bij de winkelketen Hema omwille van het dragen van een hoofddoek. Je kan mensen niet preventief uitsluiten omdat je dénkt dat zij frictie zouden kunnen veroorzaken in de samenleving. Neen, ik pleit er juist voor om dat enorme potentieel van minderheden net beter in te schakelen in die geglobaliseerde samenleving van vandaag. Vlaanderen wil innoveren en zich internationaal oriënteren, maar we kunnen nog niet eens om met wat culturele diversiteit en verandering op de werkvloer, op school en andere plaatsen in de samenleving? We spelen op veilig en dat zet zich door in de beleidscultuur.”

Beleidsparticipatie dan: wat is jullie houding en hoe wordt die onthaald?

“De inhoudelijke meerwaarde van participatie wordt vaak miskend. Meestal is het een vorm van ‘appeasement-politiek’: we hebben ze geconsulteerd, dus moeten ze niet zeuren. We doen een minimale toegeving zodat het protest gesust wordt. Echte participatie zou de basis kunnen zijn van een effectief en efficiënt beleid – toch wel dé stopwoorden van vandaag. Maar het gebeurt niet, omdat de zaken al complex genoeg bevonden worden zonder het middenveld erbij te betrekken.”

“Structureel overleg via strategische adviesraden is nuttig, maar verder formaliseren zonder het te praktiseren heeft geen zin. Effectieve participatie moet een organisch proces zijn, anders zijn al die mooie instrumenten ballast. Dat dat organische er nog niet is, zou te maken kunnen hebben met de ‘korte’ opeenvolging van verkiezingen, de onderhandelingen met de beleidspartners binnen de meerderheid, complexiteit van dossiers, de versnippering van bevoegdheden,… Dan wordt zo’n hele inspraakcyclus natuurlijk zwaar bevonden. Zeker in een cultuur waarin alles sneller moet. Je moet dus de tijd geven om de participatie te laten groeien en zich te laten bewijzen.”

Participatie vinden ze niet belangrijk. Wat vinden beleidsmakers wél belangrijk?

“Ik merk vaak bij beleidsmakers de reflex: hoe kunnen wij ons hierop profileren?”

“We moeten er als middenveld dus rekening mee houden dat een bevoegde minister al beter met het ene thema scoort dan met het andere. Op het vlak van minderheden ligt dat natuurlijk niet voor de hand. Maar willen scoren mag niet ten koste gaan van de inhoud van een dossier. Ik vind het nog een voordeel en een meevaller dat politici verkozen moeten worden. Zo moeten ze weten wat er leeft en publieke verantwoording blijven afleggen. Daardoor kan gezond verstand soms zegevieren op een overdaad aan regeltjes. En die regels, begrijp me niet verkeerd, die er vaak gekomen zijn ter wille van de transparantie. Maar soms schieten ze hun doel voorbij. Daar tegenover vind ik de administratie soms een ivoren toren. Meer technocratie en strenge regels leiden wat mij betreft niet tot betere democratie.”

Zijn er perspectieven om politici te overtuigen om op lange termijn te denken?

“Politici kunnen echt wel scoren met een langetermijnvisie, hoewel ze daarnaast – toegegeven – snelle successen nodig hebben. Soms moeten politici gewoon leiderschap opnemen, ook in moeilijke dossiers. De rechten van minderheden moeten óók aan bod komen. We merken dat er ook wel openheid is, maar beleidsmakers vinden het niet altijd eenvoudig om onze input mee te nemen en tegen de stroom van de dominante teneur in te roeien. Democratie is niet de dictatuur van de meerderheid, zoals populisme dat wel is. In het huidige debat wordt er geflirt met de grens daartussen. Rond ‘ons’ thema van minderheden is er in ieder geval wel een duidelijk gebrek aan leiderschap en visie.”

Wie heeft daar schuld aan?

“Politici zijn zelf verantwoordelijk voor hun standpunten. De media doen gretig mee. Maar een partij mag geen opsomming zijn van poppolls en hapklare programmalijstjes.”

Heeft het parlement nog invloed?

“Parlementairen kunnen de interface zijn tussen burgers, middenveld en beleid, in de echte betekenis van volksvertegenwoordigers. Of ze invloed (kunnen) hebben? Zij die in de inner circle zitten door hun deskundigheid, of omdat ze moreel gerespecteerd worden, zij kunnen wel hun invloed laten gelden. Fracties zijn clubs als een ander, met grote onderlinge gevoeligheden en pikordes.”

Zijn coalities tussen volksvertegenwoordigers en middenveld mogelijk?

“Verkozenen en burgers die inhoudelijk participeren, vullen elkaar aan, hoewel men elkaar ook soms beschouwt als concurrenten inzake volksvertegenwoordiging. Wie vertegenwoordigt de etnisch-culturele minderheden: de politici of het middenveld? Mandatarissen vertolken meestal in de eerste plaats het partijstandpunt, waarin etnische minderheden weinig gewicht hebben. Toch hebben ze een hele belangrijke functie om de voeling met etnische diversiteit te laten doorsijpelen in de politiek. Het middenveld kan meer voluit voor de inhoud gaan, maar blijft politiek meer aan de zijlijn. Politici en middenveld hebben elk een representatieve functie, maar die worden op andere manieren ingevuld. Idealiter vullen ze elkaar aan.”

Boodschap voor het middenveld?

“Het middenveld moet een sterke inhoudelijke rol spelen om de politieke logica te counteren of aan te vullen. Wanneer alle stakeholders hun huiswerk maken en samenwerken, dan kunnen die bijvoorbeeld via de adviesraden wel degelijk gewicht in de schaal werpen. Vanuit het middenveld kan je op lange termijn denken. Precies daarom ben ik er graag actief.”

Naima Charkaoui
Directeur Minderhedenforum

Vanwege groot succes is onze voorraad uitgeput, maar u kan wel de interviews via onze tweewekelijkse nieuwsbrief en op de website lezen. Een digitale versie zal binnenkort beschikbaar zijn.

take down
the paywall
steun ons nu!