Vooraf: ik val niet over kritiek op de kerk en belendende percelen, en als het slecht is, dan mag en moet dat gezegd worden (ik denk aan de pedofiliezaken, maar ook aan sommige totaal retrograde maatschappelijke standpunten, bv in zake lichaamsbeleving en gender); vervolgens… ik lig ook niet wakker van zaligverklaringen en andere zaken van dit slag… Echter, als het goed is, mag het mijns inziens ook eens gezegd worden.

In Italië haalden dit week-end twee figuren het voorpagina nieuws en de RAI televisie: een priester uit een maffiawijk in Palermo en een andere priester, bij wiens begrafenis een massa mensen op straat het partizanenlied “Bella ciao” zongen terwijl zijn lijkkist passeerde.

De eerste, Pino Puglisi, werd op de dag van zijn verjaardag, 56 jaar jong, doodgeschoten door twee ‘killers’ aan zijn voordeur op straat, in 1993. 20 jaar geleden dus. (De nieuwe paus verklaarde hem zondag laatst ‘zalig’). 1992-1993 waren de jaren dat die vleugel van de Siciliaanse maffia die via gewelddadige acties de Staat tot een ‘deal’ wou bewegen (met als capu dei capi Toto’ Riina), achtereenvolgens de maffiarechters Giovanni Falcone (23 mei 1992), Paolo Borsellino (19 juli 1992) uitschakelde, en een aantal bomaanslagen op kunst-kerken en musea pleegde.

Puglisi had jaren lang in een volkswijk in de periferie van Palermo (Brancaccio) die een kweekschool was voor de maffia om kinderen tot ‘killers’ op te leiden, elke zondag tijdens zijn homelie de plaatselijke maffialeiders (Graviano, Bagarella, en anderen) met naam genoemd en de mensen opgeroepen om niet naar hen te luisteren. Ook had hij een alternatieve succesvolle jongerenwerking opgestart in de wijk om jongeren vanonder de patronage van de maffia weg te halen.

Een van de ‘killers’ (Grigoli), die nadien een ‘pentito’ (spijtoptant) is geworden, verklaarde voor de rechters later dat Puglisi toen hij merkte dat hij gevolgd werd, vlak voor hij neergeschoten werd, zich naar hem omgedraaid had en gewoon gezegd had: “ik verwachtte me eraan”, waarna hij de sleutel in het deurslot stak en langs achter in de nek geschoten werd..Op Sicilië zelf, had zijn dood een omgekeerd effect op de Palermitanen. Waar de maffia gehoopt had dat de moord de mensen afgeschrikt zou hebben, kwamen ze massaal op straat om te protesteren en zich concreet tegen de lokale maffialeiders van dat moment te keren.

De tweede, Andrea Gallo, overleed zo pas, op 22 mei, 85 jaar oud, en werd dit weekend begraven. Hij was een priester die in de marginaliteit was gaan leven in een sociale volkswijk in de havenstad Genova. Over de jaren heen werd hij gekend door zijn uitgesproken en zeer consequente standpunten. Recent nog zei hij tijdens een interview dat het hoog tijd werd dat de kerk eens een gay als paus zou kiezen die er openlijk voor uitkwam.

Tijdens zijn begrafenis had de vrouw die hem tijdens al zijn acties vergezeld en gesteund had erop gestaan dat een transgender het woord zou nemen in de kerk. Toen de kardinaal die de dienst voorging op zeker ogenblik tijdens zijn homilie door het publiek uitgefloten werd, kwam diezelfde dame overigens tussen om het publiek te vragen dat het protest zou stoppen, omdat “Andrea” dit niet zou aanvaard hebben. En het werd onmiddellijk stil.

Tijdens zijn leven was Andrea Gallo een van de voornaamste actievoerders geweest tegen de installatie van een Amerikaanse militaire basis in Padova en hij had zich ooit door de politie laten opnemen in de hall van het stadhuis van Genova terwijl hij – uit protest tegen de te repressieve Italiaanse anti-drugswet – er zelf openlijk een jointje ging roken. Gallo was ook degene die het zich de laatste jaren in Italië als een van de weinigen, met evenveel geloofwaardigheid, kon veroorloven om in alle sterk versplinterde linkse en alternatieve bewegingen voor een massa te verschijnen om op te roepen tot een “bundeling van alle linkse krachten”.

Vaak is Italië een land van uitersten. Maar met Puglisi en Gallo, twee persoonlijkheden die voor de rest heel sterk van mekaar verschilden, zijn wel heel even twee figuren in beeld gekomen die een kennisname meer dan de moeite waard zijn geweest en die effectief niet alleen in woorden, maar ook in daden moedig, eigenzinnig en consequent geleefd hebben.