Dit doet denken aan de antisemitische blaam ‘Joods-bolsjewisme’ waarmee in de jaren 1930 de Joden verantwoordelijk werden gehouden voor de verspreiding van het communisme. In feite is ‘islamgauchisme’ een vaag pseudoconcept, dat moedwillig de islam – en de moslims – verwart met islamitisch extremisme en dat ‘linkse academici’ beschuldigt van zogenaamd heulen met deze wazige islamitische entiteiten.
Minister Vidal lanceerde haar aanval op het ‘islamgauchisme’ aan de universiteiten op de zender CNews, een Franse commerciële 24-uur nieuwszender die je best kan vergelijken met Fox News in de VS. Screenshot: CNews
Het begrip, dat door de wetenschap als ondeugdelijk wordt afgedaan, werd in het begin van de 21e eeuw gemunt door academicus Pierre-André Taguieff, die het neologisme in eerste instantie smeedde om een vermeend politiek samenvallen aan te geven van linkse andersglobalisten met moslimextremisten die streden tegen het ‘Amerikaanse zionisme’.
Volgens Taguieff werd er, in naam van de strijd tegen het imperialisme en de neoliberale globalisering, tussen deze twee kampen een onwaarschijnlijke alliantie gevormd, die een uitdrukking zou zijn van ‘nieuwe Jodenhaat’.
CNews, het Franse Fox News
Taguieff gaat vandaag gewillig mee in de nieuwe toepassing van zijn eigen woord. Hij is medestichter van ‘Vigilance Universités’, een universitair netwerk dat de zogenaamde ‘racistische strekking’ binnen de Franse academische wereld monitort.
Dit netwerk probeert onder meer de aandacht van de regering te trekken op academisch onderzoek door vermeende ‘islamlinksen’ dat zich richt op racisme, intersectionaliteit, dekolonisatie of postkoloniale studies.
Op dezelfde dag van het interview met CNews verklaarde de Franse minister voor Hoger Onderwijs dat ze het Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS – Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek) opdracht zou geven een onderzoek in te stellen naar het wetenschappelijk onderzoek aan de Franse universiteiten. Ze verzekerde stellig dat ze ‘militant en door ideologie gedreven werk’ zou vaststellen in de academische wereld.
De minister noemde postkoloniale studies als een voorbeeld van ‘onwetenschappelijk’ onderzoek. En nog steeds naar die postkoloniale studies verwijzend erkende ze ‘vreselijk geschokt te zijn’ toen ze tijdens de aanval door Trumpaanhangers ‘vlaggen van de Geconfedereerde Staten van Amerika[1] had gezien bij het Capitool’. Deze vergelijking was zo absurd dat commentatoren sprakeloos stonden.
De Franse Conferentie van Universiteitsvoorzitters (CPU) wees dat er op de universiteit ‘geen ruimte is voor indoctrinatie die fanatisme aanmoedigt’. Kortom, de CPU zei dat de minister onzin uitkraamde.
Het gros van de Franse academici zien haar tussenkomst als een aanval op de academische vrijheid en het teken dat de ‘gedachtepolitie’[2] achter hen aan gestuurd wordt om in de gaten te houden of ze zich wel tot het toegestane wetenschappelijk onderzoek beperken.
Islamgauchisme is een pseudoconcept
Vidals uitlatingen werden in ongemeen forse bewoordingen weerlegd door twee van de meest invloedrijke academische instituten van Frankrijk. Eerst deed de doorgaans weinig geruchtmakende Conférence des Présidents d’Université (CPU – Conferentie van Universiteitsvoorzitters) ‘islamgauchisme’ af als een pseudoconcept dat slechts bestaat in de rioolpers en de retoriek van uiterst rechts.
Ze wees er tevens op dat er op de universiteit ‘geen ruimte is voor indoctrinatie die fanatisme aanmoedigt’. Kortom, de CPU zei dat de minister onzin uitkraamde.
Kort daarna volgde een al even kordaat verwoorde weerlegging van het CNRS zelf. Niettegenstaande dat het nationaal onderzoekscentrum gehoor gegeven had aan het ministeriële bevel om het wetenschappelijk onderzoek in de academische wereld door te lichten, herhaalde de instelling dat het woord ‘islamgauchisme’ geen wetenschappelijke grond heeft.
Het Centrum verklaarde dat het aanvallen op de academische vrijheid en ‘pogingen om sommige onderzoeksdomeinen zoals postkoloniale, intersectionele en racismestudies te delegitimeren ten stelligste veroordeelt’.
Vidals lasterlijke uitlatingen kwamen niet uit de lucht gevallen. In juni 2020 had president Macron zelf beweerd dat “de academische wereld schuld treft doordat ze, op zoek naar een niche, aanmoedigde om sociaaleconomische kwesties door de racismebril te bekijken. Dit kan slechts eindigen in secessie. Het komt neer op de republiek afbreken”.
De Franse politie heeft al lang een kwalijke reputatie qua ‘ordehandhaving’. Sinds de protesten van de Gilets Jaunes is het nog erger geworden. Foto: piqsels.com
Macron sprak deze laatdunkende kritiek uit na de moord op George Floyd in de VS en in de nasleep van de belangrijkste antiracismebetogingen die Frankrijk heeft gekend sinds de jaren 1980.
Niet toevallig veroorzaakten zijn woorden een nieuwe golf van anti-Amerikaanse retoriek, die zich afzet tegen zogenaamd on-Franse begrippen als ‘white privilege’, ‘racialisme’, ‘staatsracisme’ en ‘dekolonisatie’.
Frankrijk is al vertrouwd met systematisch politiegeweld tegen mensen van kleur in armere buurten. Maar zodra het op racisme aankomt, gaat de Franse gevestigde orde in absolute ontkenningsmodus.
Een meerderheid van politici en journalisten blijft terugvallen op het versleten argument dat ‘spreken over ras’ racisme is. Zij redeneren dat Frankrijk een ‘kleurenblinde republiek’ is en bij zijn ‘universele’ waarden moet blijven, omdat dat de beste verdediging zou zijn tegen racisme en verdeeldheid.
In een televisietoespraak de dag na een historische antiracismebetoging in Parijs brandmerkte president Macron de demonstranten als ‘separatisten’ en ‘communautaristen’. Dat laatste is een zeer pejoratieve term om aan te geven dat mensen de wetten en gebruiken van de republiek verwerpen en er de waarden en levensstijl van hun eigen gemeenschap voor in de plaats stellen.
Wat Macron daarentegen roemde was ‘republikeins patriottisme’ en ‘republikeinse orde’, uitdrukkingen die in Frankrijk traditioneel wijzen op een aanschurken tegen rechts en uiterst rechts.
Hij kreeg al snel navolging van eminente regeringsleden. Jean-Michel Blanquer, minister van Onderwijs, overschreed als eerste een grens door het etiket ‘islamlinkse’ in de mond te nemen, dat tot dan alleen in conservatieve en uiterst rechtse media gebezigd werd.
Op een belangrijke Franse radiozender verklaarde hij dat ‘islamgauchisme een ravage aanricht in de academische wereld’. Zoals altijd bleken die beweringen ongefundeerd.
De beschuldiging van islamgauchisme wordt door de belangrijkste academische instellingen vierkant afgewezen. Nog nooit heeft iemand precies kunnen definiëren wat een ‘islamlinkse’ is.
En recentelijk probeerde Gérald Darmanin, minister van Binnenlandse Zaken, Marine Le Pen de loef af te steken door zich op immigratie nog rechtser te uiten dan de leidster van uiterst rechts zelf. Hij verweet haar ‘te soft’ te zijn ‘voor de islam’.
Al die publieke verklaringen bereikten in februari 2021 een hoogtepunt toen een controversieel wetsvoorstel werd aangenomen om het zogenaamde moslimseparatisme aan te pakken. Voor velen in Frankrijk betekent deze wet een inbreuk op de godsdienstvrijheid en verheft zij islamofobie tot staatsgodsdienst.
De beschuldiging van islamgauchisme wordt door de belangrijkste academische instellingen vierkant afgewezen. Nog nooit heeft iemand precies kunnen definiëren wat een ‘islamlinkse’ is.
In de Franse academische wereld zijn postkoloniale en dekolonisatiestudies en studies over racisme en intersectionaliteit nog steeds erg marginaal en ondergewaardeerd: slechts twee procent van de publicaties in Franse sociologietijdschriften sinds de jaren 1960 wordt aan deze studiedomeinen gewijd.
Vanwaar dan al die drukte rond islamgauchisme?
Academici die zich wijden aan de vraag van intersectionaliteit, ras en dekolonisatie nemen gender- en rassendiscriminatie en dito ongelijkheid ernstig. Daarom zijn hun onderzoeksresultaten onaanvaardbaar voor een regering die vasthoudt aan de opvatting dat er in Frankrijk geen structureel seksisme of racisme zou bestaan Gérald Darmanin en dat er over Frankrijks koloniale verleden niets te bespreken valt. Vandaar die eensgezinde aanvallen op ‘kritische academici’, om hen de mond te snoeren en hun werk in diskrediet te brengen.
Daarbij komt dat president Macron weet dat hij nu door een meerderheid van de kiezers wordt gezien als een man van rechts. Ook zijn electoraat is sinds 2017 spectaculair naar rechts opgeschoven.
Hij maakt zich sterk dat hij volgend jaar in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen weer tegenover Le Pen zal staan door zich als de respectabele kant van het conservatisme op te werpen. Om dat te bereiken wil hij de conservatieve kiezers aan zijn kant krijgen door ‘onverzettelijk te zijn wat patriottische waarden en de islam betreft’.
Macrons economische mislukkingen, zijn impopulariteit en het ontbreken van populaire kandidaten op centrumlinks en centrumrechts kan er toe leiden dat Frankrijk zonder het zelf te beseffen een uiterst rechtse president gaat kiezen, bij gebrek aan beter.
Macron denkt dat Le Pen zich in een zwakkere positie bevindt, omdat aangenomen wordt dat gematigde kiezers op links zich wel achter hem zullen scharen om te voorkomen dat uiterst rechts de tweede en beslissende ronde wint. Deze strategie werkte in 2017, maar het is niet zeker dit de volgende keer weer het geval zal zijn.
Na de opstand van strijdlustige sociale bewegingen als de Gele Hesjes tegen zijn economische hervormingen, met daarbij zijn onbeholpen aanpak van de coronacrisis en grote toegevingen betreffende orde en gezag aan uiterst rechts wordt Macron niet langer gezien als een geloofwaardig bastion tegen het oprukken van uiterst rechts.
Door uiterst rechts na te apen en te overtroeven op zijn traditionele thema’s zoals immigratie en islam speelt Macron met vuur.
Foto: twitter @PhMarliere
Het zou er ten gevolge van zijn economische mislukkingen, zijn impopulariteit en het ontbreken van populaire kandidaten op centrumlinks en centrumrechts van kunnen komen dat Frankrijk zonder het zelf te beseffen een uiterst rechtse president kiest, bij gebrek aan beter.
“Islamo-Leftism”: Macron’s Witch Hunt Against Critical Academics verscheen in Counterpunch op 25 februari 2021 en werd vertaald door Hilde Baccarne. Philippe Marlière is hoogleraar Franse en Europese Politiek aan het University College London.
Notes:
[1] De rebellerende staten van het Zuiden noemden zich de Confederate States of America.
[2] Naar ‘the thought police’ of ‘thinkpol’ in de dystopische roman ‘1984’ die George Orwell in 1948 schreef.
