De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Is Sint Franciscus een gids voor de toekomst? Of is er nood aan EcoFascisme? (Met litteratuurtips)

Is Sint Franciscus een gids voor de toekomst? Of is er nood aan EcoFascisme? (Met litteratuurtips)

woensdag 28 juni 2017 18:40
Spread the love

Aansluitend bij het Debat van tien dagen geleden, over Dierenrechten, al dan niet in onze Belgische Grondwet verankerd, schreef de hoofdredacteur van een van de meest gelezen bladen, Kerk & Leven, een standpunt. Hij is eerder voor pragmatisme, ziet nadelen aan het opnemen van de rechten op bescherming van de dieren in een Grondwet. U kunt zijn betoog nalezen: https://www.kerknet.be/kerk-leven/blog/dierenwelzijn#comment-6109. Als reactie schreef ik bijgaande lezersbrief op die site van Kerknet. U krijgt de gedachtengang met foto en zonder afkortingen.

Beste Luk, dit is geen slechte column, voor dit soort media, voor de Vlaamse Kerk als geheel, met haar talrijke niet-wetenschappelijk geschoolde lezers en burgers. Maar opnieuw lijdt het Maatschappelijk Debat onder de grote afwezigheid, al tientallen jaren lang in dit land, van de intellectuelen van kaliber. Mijn professor Ethiek, Frans De Wachter (dat was midden jaren tachtig al!), bv. had u kunnen leren dat “Rights Talk” in de ethische wetenschap een meerwaarde wordt toegekend. Boven plichtsdenken, of pragmatisme. MensenRechten, dat was een grote stap voorwaarts. Omdat die kunnen afgedwongen. Voor de Dieren kunnen mensen dat doen, soortgenoten die een groter hart hebben voor dieren, of die er veel meer van kennen. Want geeft toe, van dieren weten veel tijdgenoten heel weinig. Net zomin als van de werking van de motor van een Jaguar.

Mijn vriend, professor Ullrich Melle (die tien dagen geleden op emeritaat ging, hoewel hij nog veel te zeggen had) die de geschiedenis ingaat als eerste Ecofilosoof van de KU Leuven, had ook beter aan het brede maatschappelijke debat meer wat meegedaan. Hij had u kunnen spreken van de inzichten van grote groene filosofen. Er is in de ecologische filosofie al lang een strekking die luidt:

“Het is de vraag of wij een groen EcoFascisme gaan kunnen afwenden, in de nabije toekomst, want de druk op planeet en Natuur wordt almaar groter, erger, dodelijker. In de komende generaties wordt het gevaar groot. Zeer strenge maatregelen gaan nodig worden… Waartoe beleidsmensen draconische maatregelen gaan moeten invoeren, ook boven en tegen de wil van de burgergemeenschap in.”

… dat zeggen filosofen als de Duitser Rudolf Bahro, Arne Naess, de Noorse stichter van de wereldwijde Deep Ecology Movement, en in zekere mate de wat oudere, degelijke cultuurfilosoof Murray Bookchin. Dat schrijf ik hier vanuit mijn parate kennis, want er zijn veel meer grote groene filosofen. Met andere woorden: misschien is grijpen naar de Grondwet, een heel, heel gepast gebaar, gezien de ernst van wat op het spel staat, en de acute gevaren! Het gaat hier in de limiet ook over het voortbestaan van de rijkdom aan biologische soorten, de biodiversiteit. En dus… van het Ecologische Web, dat ons in de limiet allen draagt!

De schade hier aangedaan, is on-herstelbaar!

Moeder Aarde heeft gemiddeld ettelijke miljoenen jaren geboetseerd om een soort te maken. Als wij ze, door habitatinname (vele grote soorten), door vergiftiging (Boerenzwaluw), door stroperij of overbejaging (Dodo, Trekduif, Amerikaanse Bizon, Afrikaanse Olifant…), door exploitatie (Neushoorn!…)… uitroeien, dan is er geen enkele kans dat dier terug te laten verrijzen.

De dichters en gevoelige zielen onder ons zullen zich nooit meer kunnen laven en inspireren aan een oog in oog contact met zo een dier (de Nachtegaal…). De schrijvers (Hemingway!) evenmin. De apothekers zullen de ingrediënten van vernietigde planten of dieren voor altijd moeten missen, op uitzonderlijke gevallen na, waarbij naar een synthetisch ersatz kan gegaan worden.

De situatie is veel ernstiger dan u meent in uw redenering.

Grondwetten aanpassen lijkt mij heel gepast, voor iedereen, voor alle naties.

Laten we niet vergeten dat Sint Franciscus in het christelijk geloof in feite de uitzondering is geweest, acht eeuwen lang, die de regel bevestigd. Franciscus is pas in onze dagen als eerste keer als naam gekozen door een Paus. De focus lag eeuwenlang op dingen als eucharistie, bepaalde pericopes almaar omdraaien, werken, seksualiteit bestrijden… Bedenk: als Jezus, als Mozes, als Abraham, als Jesaja… er vandaag zou staan… hij zou groen zijn, zeer, zeer groen.

Dit Vraagstuk is een kans voor christenen om te bewijzen dat zij niet structureel te veel in de achteruitkijkspiegel kijken. Onze Kerk en bepaalde leiders beseffen dat. Recent riep een hogere clericus in Tertio nog op, dat theologen meer out of the box zouden denken en creatief aan theologie doen. Kerk en Leven heeft daar een kans. En een plicht. 

Stefaan Hublou Solfrian

Historicus, veldbioloog, activist

 

PS. Litteratuur tip

Sint Franciscus van Assisi is volgens mij echt een voorbeeldman voor de komende eeuw of twee. Ieder met voldoende tijd en geestelijke vermogens kan ik volop de studie van twee werken aanbevelen. Magistraal is dat van  Eloi Leclerq “Le Cantique des créatures, ou les symboles de l’union”. Ik kon het in een fraaie nieuwe uitgave op de kop tikken in het winkeltje van de Abdij van Maria van Orval. Die man behaalt een Diepgang… ook juist omdat hij heel bewust gevangene is geweest van de Nazi-Concentratiekampen, en door het hardste van het hardste is gegaan. En toch menselijkheid en Goddelijkheid bleef merken… Assisi wordt er getekend als een figuur die als bijna geen ander mens er is in geslaagd zijn geest altijd maar te laten groeien. Ja, een menselijke geest is daar  – bij sommigen – toe in staat. Het “Lied van de Creaturen”, bekender als het Zonnelied, is een rijk geestelijk Testament, en de uitleg ervan vormt de rode draad in dit fameuze boek. Met name viel mij op hoe Leclercq beschrijft hoe Frans erin slaagde, veel verder reikt dan bijvoorbeeld Friedrich Nietzsche, om ook de diepe, basale, lagere levenskrachten mee te aanvaarden en op te tillen, naar het Hoogste te brengen. Hij had dan ook goede contacten met de Vrouw. Hij deed iets zinvols met de erotische liefde in zijn wezen. Van Franciscus treft mij ook de uitspraak: “Signore, u bent zooo hoog, dat wij niet waard zijn uw Naam te noemen”. Hij kwam tot een ongelofelijk begrip van wat en wie God is. Op zeldzame momenten doe ik dat zelf.

Dit werk “Le Cantique” verdient een frisse heruitgave in onze moedertaal.

Een tweede werk dat veel zegt over het fantastische genie van de grote Natuurvriend uit onze cultuurkring, is dat van André Jansen, “Fransiscus van Assisi, Mysticus van de nabijheid” (Halewijn). 

Twee andere meesterwerken uit onze Europese Cultuur, wat de liefde voor de dieren en de Natuur betreft, die ons kunnen inspireren op dat pad van heil, bescherming en genegenheid naar onze planeet en haar bewoners, zijn de vriendelijke, mooie, interessante werken voor groot publiek van de eerste gedragsbioloog, Konrad Lorenz (Nobelprijs). “Mens en Hond” en “Ik sprak met viervoeters, vogels en vissen”. (In vele uitgaven doorheen de tijd aangeboden). Door de verslagen van Konrad over zijn leven met zijn hond, een Chow, te lezen, kon ik veel later mijn eigen hond opvoeden, zonder een dag naar de school te gaan.

 

take down
the paywall
steun ons nu!