Ik wil beginnen met een persoonlijke noot. Een paar weken geleden begaf ik me voor het eerst in waarschijnlijk tien jaar naar de algemene ledenvergadering van mijn sp.a-afdeling. Er waren ongeveer 25 mensen present, waaronder een senator, een Vlaams parlementslid en een minister van onderwijs. De overgrote meerderheid van de kandidaat-bestuursleden waren mandatarissen en (voormalige) kabinetmedewerkers. De meeste militanten die ik nog ken van vroeger en hoopte terug te zien, waren tot mijn spijt niet aanwezig. Ik moet eerlijk zeggen dat ik me niet meteen op mijn gemak voelde, en meteen na het einde van de vergadering ben ik weggegaan. De keuze was tussen een drink, of ‘The King’s Speech’, en ik heb gekozen voor de tweede. Goeie film overigens.
Om maar te zeggen, ook ik loop niet meteen wild van de sp.a in zijn huidige vorm en droom van een grote, levendige, linkse socialistische partij. Maar ik besef dat er tussen mijn droom en de werkelijkheid praktische bezwaren staan. Vandaag lees ik in de krant dat Erik De Bruyn de partij heeft verlaten. Uit de reacties op de krantenartikels en via Facebook stel ik vast dat er heel wat mensen zijn initiatief toejuichen. Maar minstens evenveel betreuren de verdere versnippering van links. En rechts lacht natuurlijk in zijn vuistje. Ik deel dan ook niet het enthousiasme van degenen die het initiatief van Erik kritiekloos toejuichen, ook al zijn veel van hen vroegere strijdmakkers en persoonlijke vrienden. Betekent dit dat ik geen kritiek heb op de partijleiding? Ja, wie niet? Maar moet ik daarom de oprichting van een nieuwe beweging (met als doel de oprichting van een nieuwe partij naar het voorbeeld van Die Linke of de Nederlandse SP) steunen? Ik begrijp het initiatief van Erik, maar betreur het omdat ik het beschouw als een vlucht vooruit. Het anker is gelicht, maar welke koers vaart de boot? Wat is het programma? O, dat zien we later wel.
Ik ben het niet eens met Erik dat de sp.a klinisch dood is, maar volg wel voor een groot stuk zijn visie op de huidige sociaaleconomische en politieke crisis . Het programma dat hij tot nu toe verdedigt in de pers overtuigt me echter geenszins: een openbare bank? Een vermogensbelasting? Kernuitstap? Is dat een nieuwe partij waard? Volgens mij is het programma de grootste zwakte van links in het algemeen, niet alleen in Vlaanderen, maar ook in Wallonië en internationaal. De beweging mist inhoud, betrokkenheid en inspraak. Actieve politieke participatie kan je echter niet declareren aan de top, maar zullen het resultaat zijn van sociale strijd en bewegingen voor zelfemancipatie. Bovendien denk ik dat de voortdurende aanvallen op de partijleiding en het beschimpen van sp.a-politici onproductief zijn en rechts in de kaart spelen (zie je wel, ze maken elkaar af, ha, ha).
Ik denk dat het kapitalisme goed op weg is de planeet naar de haaien te helpen en dat we binnen niet afzienbare tijd noodgedwongen voor radicale keuzes zullen komen te staan. De financiële crisis, de aanhoudende alarmberichten over klimaatsverandering, Fukushima… hebben het vertrouwen in het economisch en politiek systeem inderdaad ondermijnd. Helaas uit het ongenoegen zich vandaag in steun voor rechtse populisten. Niet omdat links niet “links genoeg” is, maar omdat rechts een demagogische gemakkelijkheidoplossing aanbiedt. Trouwens, wie zijn de linkse populisten die wel succes oogsten in Europa, en bovenal: bieden de programma’s van Die Linke en de SP wel een oplossing voor de crisis?
Ik zou de oprichting van een nieuwe maatschappijkritische beweging rond Rood meteen toejuichen, indien het project de verdeeldheid van links zou proberen te overstijgen in plaats van in de hand te werken. Met andere woorden, ik denk dat er nood is aan campagnes rond concrete thema’s die links verenigen en een project voor maatschappelijke verandering dat de (linkse) partijgrenzen kan overstijgen. Een soort van progressieve, partijonafhankelijke denktank zou daarbij mijns inziens een welkom hulpmiddel zijn. Als het dat is dat Rood! beoogt, dan doe ik direct mee. Maar is dit het project dat Erik voor ogen heeft? Hij spreekt nu al van een aparte lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen (Bart De Wever zal zeer blij zijn) en zijn doel is een grote, linkse partij tegen 2014. Een concurrent dus van de sp.a, Groen! en “klein links”. De PvdA heeft hem een kartel voorgesteld, maar hij wil “veel breder”. Vroeger beweerde Eric dat er in Vlaanderen geen plaats is voor een linkse partij naast de sp.a, vandaag zegt hij dat er ter linker zijde nog plaats genoeg is aangezien er wel vijf rechtse partijen bestaan. Leve de versnippering.
Momenteel kijkt iedereen de kat uit de boom: is zijn project levensvatbaar? Velen ergeren zich rot aan de politieke impasse en hebben het vertrouwen in alle politieke partijen opgezegd. Er is een groot politiek vacuüm ontstaan. De vraag is of het declareren van een linkse anti-establishmentpartij voldoende zal zijn om de leemte te vullen. Ik heb er grote twijfels over. Ik ben dan ook benieuwd wat de reactie zal zijn in de rest van de gelederen van de partijen waarmee Erik een breed linkse beweging wenst op te richten. Ik wens hem alle succes toe, maar vrees dat hij vooral malcontenten en extreem links zal aantrekken… Ik ben in elk zeer benieuwd naar de interne democratie binnen Rood! onder die omstandigheden.
Jean Lievens
inactief lid van de sp.a en blogger
